خانه » اعتقادی و اعبادی » عمومی در اعتقادی »
0
1,306
19 مرداد 1400

مقدمه

روز 9 ذی الحجه، روز عرفه، روز شناخت، آکاهی ودعای با معرفت است. اگرچه این روز به اسم عید نامیده نشده اما روزیست که خداوند، بندگانش را به عبادت و طاعت خویش دعوت کرده و خوان جود و احسانش را برای آنان گسترده است. روزیست که هرکه هرچه می خواهد باید از معبود حقیقی خود بخواهد. امام سجاد (ع) در روز عرفه صدای کسی را شنید که از مردم درخواست کمک می‌کرد، به او فرمود: وای بر تو، آیا در این روز از غیر خدا درخواست می‌کنی؟! و حال آنکه برای بچه‌های در رحم، در این روز امید می‌رود که احسان خدا شامل حالشان گردد و سعادتمند شوند. به هر حال بهترین اعمال در این روز دعا است، دعایی از سر معرفت و آگاهی، برای خود وهمه برادران ایمانی، چه آنان که در قید حیاتند و چه درگذشتگان. در روایت از امام صادق (ع) نقل شده است: اگر کسی در ماه رمضان آمرزیده و بخشوده نگردد تا رمضان آینده آمرزیده نمی شود مگر این که روز عرفه (نهم ذی الحجه) را درک کند. در طول سال ایامی هستند که فضیلتی بیش از دیگر روزهای سال دارند و بر همین اساس اعمال خاصی در شریعت برای چنین روزهایی در نظر گرفته شده است مانند اعمال روز مباهله، اعمال روز عرفه، اعمال روز تاسوعای حسینی، اعمال عاشورای حسینی، اعمال اربعین حسینی، اعمال ایام البیض و همینطور اعمال لیلۀ الرغائب از جملۀ ادعیۀ خاصی برای آن توصیه شده است. شایان ذکر است انسان جهت انجام اکثر اعمال عبادی لازم است علاوه بر پاكى از نجاست‏ها، دارای طهارت از حَدَث اصغر (هر چه كه موجب فقط وضو شود) و حَدَث اكبر (هر چه كه موجب غسل شود) باشد و وضوگرفتن، تیمم کردن (در صورت ایجاد شرایط)، گرفتن وضوی جبیره و غسل کردن از اعمال خاص جهت طهارت و آمادگی روحی در این رابطه است. در این مطلب، مراحل و نکات کلیدی اعمال روز عرفه به همراه دعاهای مخصوص آن ارائه می شود. امید است همراهان عزیز دانوما، ما را از نظرات ونیز دعای خیر خود بهره مند سازند.

پیش نیاز و ملزومات

پیش نیازها و ملزومات روز عرفه عبارت است از:

  • وسایل نماز
  • مفاتیح الجنان یا هر کتاب دعایی که در بردارنده اعمال روز عرفه باشد.

مراحل اصلی

در روزها و شب های با فضیلتی مانند روز عرفه هر دعا و عمل عبادی که موجب تعالی روح و کسب فضائل دنیوی و اخروی ما شود، می توانیم انجام دهیم، اما در اینجا گزیده ای از بهترین اعمال به نقل از ائمه اطهار (ع) که درکتب معتبر مفاتیح الجنان، اقبال الاعمال و… ذکر شده است، بیان می شود. لازم به ذکراست که رعایت تقدم و تاخر همه اعمال الزامی نیست.

اوّل | گرفتن روزه
–

یکی از اعمالی که برای این روز ذکر شده، روزه است که پاداش آن برابر با روزه ۱۵۰ سال است. اما اگر کسی به واسطه روزه ضعف می‌کند و نمی‌تواند اعمال را به جا بیاورد، بهتر است روزه نگیرد، زیرا فضیلت اعمال عرفه، افضل از روزه روز عرفه است.

دوم | غسل کردن
–

غسل کردن برای روز عرفه

یکی از اعمال مهم مستحب در ایام بافضیلت، که موجب طهارت جسم و روح می شود، غسل کردن است. در روز عرفه نیز پیش از رسیدن آفتاب به وقت ظهر شرعی، مستحب است غسل کنید. برای آشنایی برای مراحل و نکات غسل کردن به صفحه مربوطه مراجعه نمایید.

سوم | زیارت حضرت سید الشّهداء (ع)
–

زیارت امام حسین (ع) در روز عرفه برابر 1000 حج و 1000 عمره و 1000 جهاد و بلکه برتر از این هاست و اگر کسی در این روز توفیق یابد که زیر قبّه‌ی مقدّسه آن حضرت باشد، ثوابش از کسی‌ که در عرفات باشد، بیشتر است. چنانچه حضور در حرم شریف آن حضرت میسر نبود می توانید متن زیارت امام حسین (ع) در روز عرفه را که در مفاتیح الجنان ذکر شده است، بخوانید. زیارت امام حسین(ع) در شب و روز عرفه بر دیگر اوقات ارجحیت دارد.

چهارم| خواندن دو رکعت نماز
–

بهتراست هنگام ظهر شرعی، زیر آسمان بروید و بعد ازخواندن نماز ظهر و عصر با رکوع و سجود کامل، 2 رکعت نماز (مثل نماز صبح) به ترتیب زیر بخوانید:

  • در رکعت اول بعد از حمد سوره توحید
  • در رکعت دوم بعد از حمد سوره کافرون

پنجم | خواندن چهار رکعت نماز
–

در این مرحله، 4 رکعت نماز (2 نماز 2 رکعتی که همان نماز حضرت امیرالمؤمنین در روز جمعه است) را به ترتیب بجا آورید به گونه ای که در هر رکعت پس از سوره حمد 50 مرتبه سوره توحید را بخوانید.

خواندن نماز

ششم| خواندن تسبیحات روز عرفه
–

خوب است پس از نماز، تسبیحات عشر (دهگانه) را که از حضرت رسول (ص) روایت شده است موارد زیر را بخوانید:

  • سُبْحانَ الَّذِى فِى السَّماءِ عَرْشُهُ، سُبْحانَ الَّذِى فِى الْأَرْضِ حُكْمُهُ، سُبْحانَ الَّذِى فِى الْقُبُورِ قَضاؤُهُ، سُبْحانَ الَّذِى فِى الْبَحْرِ سَبِيلُهُ، سُبْحانَ الَّذِى فِى النَّارِ سُلْطانُهُ، سُبْحانَ الَّذِى فِى الْجَنَّةِ رَحْمَتُهُ، سُبْحانَ الَّذِى فِى الْقِيامَةِ عَدْلُهُ، سُبْحانَ الَّذِى رَفَعَ السَّماءَ، سُبْحانَ الَّذِى بَسَطَ الْأَرْضَ، سُبْحانَ الَّذِى لَامَلْجَأَ وَلَا مَنْجا مِنْهُ إِلّا إِلَيْهِ.

ترجمه: منزّه است خدایی که عرشش در عالم بالاست، منزّه است خدایی که حکمش در زمین است، منزّه است خدایی که فرمانش در گورهاست، منزّه است خدایی که راهش در دریاست، منزّه است خدایی که سلطنتش در آتش است، منزّه است خدایی که رحمتش در بهشت است، منزّه است خدایی که عدالتش در قیامت است، منزّه است خدایی که آسمان را برافراشت، منزّه است خدایی که زمین را وسعت داد، منزّه است خدایی که پناهگاه و نجاتی از او جز به سوی او نیست.

  • 100 مرتبه سُبْحانَ اللّهِ وَالْحَمْدُ لِلّهِ وَلَا إِلهَ إِلّا اللّهُ وَاللّهُ أَكْبَرُ

ترجمه: منزّه است خدا و سپاس ویژۀ خداست و معبودی جز خدا نیست و خدا بزرگ‌تر از آن است که وصف شود.

  • 100 مرتبه سوره توحید
  • 100 مرتبه آیت‌الکرسی
  • 100 مرتبه صلوات بر محمّد و آل محمّد(ص)
  • 10 مرتبه لا إِلَهَ إِلا اللَّهُ وَحْدَهُ لا شَرِيكَ لَهُ لَهُ الْمُلْكُ وَ لَهُ الْحَمْدُ يُحْيِي وَ يُمِيتُ وَ يُمِيتُ وَ يُحْيِي وَ هُوَ حَيٌّ لا يَمُوتُ بِيَدِهِ الْخَيْرُ وَ هُوَ عَلَى كُلِّ شَيْ ءٍ قَدِيرٌ.

ترجمه: معبودی جز خدا نیست، یگانه و بی‌شریک است، فرمانروایی و سپاس ویژۀ اوست، زنده می‌کند و می‌میراند و می‌میراند و زنده می‌سازد و او زنده پاینده است، خیر فقط به دست اوست و او بر هر کاری تواناست.

  • 10 مرتبه أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ الَّذِي لا إِلَهَ إِلا هُوَ الْحَيُّ الْقَيُّومُ وَ أَتُوبُ إِلَيْهِ

ترجمه: آمرزش می‌جویم از خدایی که معبودی جز او نیست، زنده و به خود پاینده است و به سوی او بازمی‌گردم.

  • 10 مرتبه يَا اللَّهُ
  • 10 مرتبه يَا رَحْمَنُ- ترجمه: ای مهربان
  • 10 مرتبه يَا رَحِيمُ- ترجمه: اى بخشنده
  • 10 مرتبه يَا بَدِيعَ السَّماواتِ وَالْأَرْضِ يَا ذَا الْجَلالِ وَالْإِكْرام- ترجمه: ای پدیدآورنده‌ی آسمان‌ها و زمین، ای دارای بزرگی و رافت و محبت.
  • 10 مرتبه يَا حَيُّ يَا قَيُّومُ- ترجمه: اى زنده، اى پاینده
  • 10 مرتبه يَا حَنَّانُ يَا مَنَّانُ- ترجمه: اى مشفق و با محبت، اى بسیار احسان‌کننده.
  • 10 مرتبه يَا لا إِلَهَ إِلا أَنْتَ- ترجمه: ای که معبودی جز تو نیست.
  • 10 مرتبه آمِينَ- ترجمه: اجابت فرما.
  • آنگاه بگویید: اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ يَا مَنْ هُوَ أَقْرَبُ إِلَيَّ مِنْ حَبْلِ الْوَرِيدِ يَا مَنْ يَحُولُ بَيْنَ الْمَرْءِ وَ قَلْبِهِ يَا مَنْ هُوَ بِالْمَنْظَرِ الْأَعْلَى وَ بِالْأُفُقِ الْمُبِينِ يَا مَنْ هُوَ الرَّحْمَنُ عَلَى الْعَرْشِ اسْتَوَى يَا مَنْ لَيْسَ كَمِثْلِهِ شَيْ ءٌ وَ هُوَ السَّمِيعُ الْبَصِيرُ أَسْأَلُكَ أَنْ تُصَلِّيَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ

ترجمه: خدایا از تو می‌خواهم، ای کسی که از رگ گردن به من نزدیکتر است، ای کسی که میان انسان و دلش پرده می‌شود، ای کسی که در چشم‌انداز برتر و افق آشکار است، ای کسی که بخشنده و بر فراز حکومت هستی قرار دارد، ای کسی که چیزی مانندش نیست و او شنوا و بیناست، از تو درخواست می‌کنم بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست. سپس حاجات خود را بخواهید که به خواست خدا برآورده خواهد شد.

هفتم | ذکر صلوات مخصوص
–

از امام صادق(ع) نقل شده که هرکه بخواهد محمّد و آل محمّد(ص) را با فرستادن صلوات بر ایشان مسرور نماید، این صلوات را بخواند:

  • اللَّهُمَّ يَا أَجْوَدَ مَنْ أَعْطَى وَ يَا خَيْرَ مَنْ سُئِلَ وَ يَا أَرْحَمَ مَنِ اسْتُرْحِمَ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ فِي الْأَوَّلِينَ وَ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ فِي الْآخِرِينَ وَ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ فِي الْمَلَإِ الْأَعْلَى وَ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ فِي الْمُرْسَلِينَ اللَّهُمَّ أَعْطِ مُحَمَّدا وَ آلَهُ الْوَسِيلَةَ وَ الْفَضِيلَةَ وَ الشَّرَفَ وَ الرِّفْعَةَ وَ الدَّرَجَةَ الْكَبِيرَةَ

ترجمه: خدایا ای بخشنده‌ترین کسی که عطا فرمود و ای بهترین کسی که درخواست شد و ای مهربان‌ترین کسی که از او مهربانی خواسته شد، خدا درود فرست بر محمّد و آلش در بین گذشتگان و بر محمّد و خاندانش در آیندگان و بر محمّد و خاندانش در میان فرشتگان و بر محمّد و خاندانش در میان رسولان. خدایا عطا فرما به محمّد و خاندانش وسیله و فضیلت و شرف و بلندی مقام و درجه والا.

  • اللَّهُمَّ إِنِّي آمَنْتُ بِمُحَمَّدٍ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ وَ لَمْ أَرَهُ فَلا تَحْرِمْنِي فِي [يَوْمِ ] الْقِيَامَةِ رُؤْيَتَهُ وَ ارْزُقْنِي صُحْبَتَهُ وَ تَوَفَّنِي عَلَى مِلَّتِهِ وَ اسْقِنِي مِنْ حَوْضِهِ مَشْرَبا رَوِيّا سَائِغا هَنِيئا لا أَظْمَأُ بَعْدَهُ أَبَدا إِنَّكَ عَلَى كُلِّ شَيْ ءٍ قَدِيرٌ اللَّهُمَّ إِنِّي آمَنْتُ بِمُحَمَّدٍ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ وَ لَمْ أَرَهُ فَعَرِّفْنِي فِي الْجِنَانِ وَجْهَهُ اللَّهُمَّ بَلِّغْ مُحَمَّدا صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ مِنِّي تَحِيَّةً كَثِيرَةً وَ سَلاما

ترجمه: خدایا ایمان آوردم به محمّد (درود خدا بر او و خاندانش) درحالی‌که او را ندیدم، پس مرا در قیامت از دیدارش محروم مساز و هم‌نشینی با او را نصیبم کن و مرا بر دین او بمیران و از حوضش سیرابم کن، نوشیدنی بدون تشنگی، دلنشین و گوارا که پس از آن هرگز تشنه نشوم، همانا تو بر هر کاری توانایی. خدایا ایمان آوردم به محمّد (درود خدا بر او و خاندانش) درحالی‌که او را ندیدم، پس در بهشت چهره‌اش را به من بشناسان. خدایا به محمّد (درود خدا بر او و خاندانش) از سوی من تحیت و سلام بسیار برسان.

هشتم | خواندن دعای امّ داود (استفتاح)
–

یکی از دعاهایی که به خواندن آن در روز عرفه سفارش شده و برای برآمدن حاجات و برطرف شدن سختی‌ها و دفع ستم ستمکاران تاثیر دارد، دعای امّ داوود است که جزء اعمال ماه رجب می باشد.

نهم | خواندن تسبیحات مخصوص روز عرفه
–

از اعمال مخصوص این روز، ذکر تسبیح زیر است که ثوابش در زیادی به شمارش نمی آید:

  • سُبْحَانَ اللَّهِ قَبْلَ كُلِّ أَحَدٍ وَ سُبْحَانَ اللَّهِ بَعْدَ كُلِّ أَحَدٍ وَ سُبْحَانَ اللَّهِ مَعَ كُلِّ أَحَدٍ وَ سُبْحَانَ اللَّهِ يَبْقَى رَبُّنَا وَ يَفْنَى كُلُّ أَحَدٍ وَ سُبْحَانَ اللَّهِ تَسْبِيحا يَفْضُلُ تَسْبِيحَ الْمُسَبِّحِينَ فَضْلاً كَثِيراً قَبْلَ كُلِّ أَحَدٍ وَ سُبْحَانَ اللَّهِ تَسْبِيحا يَفْضُلُ تَسْبِيحَ الْمُسَبِّحِينَ فَضْلا كَثِيرا بَعْدَ كُلِّ أَحَدٍ وَ سُبْحَانَ اللَّهِ تَسْبِيحاً يَفْضُلُ تَسْبِيحَ الْمُسَبِّحِينَ فَضْلا كَثِيرا مَعَ كُلِّ أَحَدٍ،

ترجمه: منزّه است خدا، پیش از هرکس و منزّه است خدا پس از هرکس و منزّه است خدا با هرکس و منزّه است خدا، پاینده است پروردگار ما و فنا می‌پذیرد هرکس و منزّه است خدا، تنزیهی که فزونی می‌گیرد بر تنزیه تنزیه‌کنندگان فزونی بسیار پیش از هرکس و منزّه است خدا، تنزیهی که فزونی می‌گیرد بر تنزیه تنزیه‌کنندگان فزونی بسیار پس از هرکس و منزّه است خدا تنزیهی که فزونی می‌گیرد بر تنزیه تنزیه‌کنندگان فزونی بسیار به همراه هرکس.

  • وَ سُبْحَانَ اللَّهِ تَسْبِيحاً يَفْضُلُ تَسْبِيحَ الْمُسَبِّحِينَ فَضْلاً كَثِيراً لِرَبِّنَا الْبَاقِي وَ يَفْنَى كُلُّ أَحَدٍ وَ سُبْحَانَ اللَّهِ تَسْبِيحاً لا يُحْصَى وَ لا يُدْرَى وَ لا يُنْسَى وَ لا يَبْلَى وَ لا يَفْنَى وَ لَيْسَ لَهُ مُنْتَهًى وَ سُبْحَانَ اللَّهِ تَسْبِيحاً يَدُومُ بِدَوَامِهِ وَ يَبْقَى بِبَقَائِهِ فِي سِنِي الْعَالَمِينَ وَ شُهُورِ الدُّهُورِ وَ أَيَّامِ الدُّنْيَا وَ سَاعَاتِ اللَّيْلِ وَ النَّهَارِ وَ سُبْحَانَ اللَّهِ أَبَدَ الْأَبَدِ وَ مَعَ الْأَبَدِ مِمَّا لا يُحْصِيهِ الْعَدَدُ وَ لا يُفْنِيهِ الْأَمَدُ وَ لا يَقْطَعُهُ الْأَبَدُ وَ تَبَارَكَ اللَّهُ أَحْسَنُ الْخَالِقِينَ

ترجمه: و منزّه است خدا تنزیهی که فزونی می‌گیرد بر تنزیه تنزیه‌کنندگان فزونی بسیار، برای پروردگار ما که پاینده است و هر کس [هر که هست و هرچه هست] فنا می‌شود و منزّه است خدا تنزیهی که شمرده نشود و دانسته نگردد و فراموش نشود و کهنه نگردد و فانی نشود و برایش نهایتی نباشد و منزّه است خدا تنزیهی که دوام یابد به دوامش و باقی ماند به بقایش در امتداد سالهای جهانیان و ماههای روزگاران و روزهای دنیا و ساعات شب‌وروز و منزّه است خدا به ابدیت ابد و همپای ابد، آن تنزیهی که آن را عددی شماره نکند و مدّتی فنایش ننماید و سرانجامی قطعش نکند و بزرگ است خدا نیکوترین پدیدآورندگان.

سپس دعا را به ترتیب زیر ادامه دهید:

  • وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ قَبْلَ كُلِّ أَحَدٍ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ بَعْدَ كُلِّ أَحَدٍ (دعای بالا تا آخر دعا)

ترجمه: و خدا را ستایش پیش از هرکس و خدا را ستایش پس از هرکس…

  • ولى به جاى هر سُبْحانَ اللّهِ، بگویید:الْحَمْدُ لِلّهِ
  • و بعد از أَحْسَنُ الْخالِقِینَ بگویید: لا إِلهَ إِلّا اللّهُ قَبْلَ كُلِّ أَحَدٍ… (دعای بالا تا آخر دعا)

ترجمه: معبودی جز خدا نیست، پیش از هرکس…

  • که بجاى سُبْحانَ اللّهِ، بگویید:لا إِلهَ إِلّا اللّهُ
  • و پس از آن بگویید: وَاللّهُ أَكْبَرُ قَبْلَ كُلِّ أَحَدٍ... (دعای بالا تا پایان دعا)

ترجمه: خدا از هر وصفى برتر است، پیش از هرکس…

  • که بجاى سُبْحانَ اللّهِ، بگویید: اللّهُ أَکْبَرُ

دهم | خواندن دعای اللّهُمَّ مَنْ تَعَبَّأَ وَتَهَیَّأَ…
–

از دعاهایی که به خواندن آن در روز عرفه توصیه شده دعای اللّهُمَّ مَنْ تَعَبَّأَ وَتَهَیَّأَ… است که جزء اعمال شب جمعه ذکر می شود:

  • اللّهُمَّ مَنْ تَعَبَّأَ وَ تَهَيَّأَ وَأَعَدَّ وَاسْتَعَدَّ لِوِفَادَةٍ إِلَى مَخْلُوقٍ رَجَاءَ رِفْدِهِ وَ طَلَبَ نائِلِهِ وَجائِزَتِهِ، فَإِلَيْكَ يَا رَبِّ تَعْبِيَتِى وَاسْتِعْدادِى رَجَاءَ عَفْوِكَ وَطَلَبَ نائِلِكَ وَجَائِزَتِكَ، فَلَا تُخَيِّبْ دُعَائِى يَا مَنْ لَايَخِيبُ عَلَيْهِ سائِلٌ وَلَا يَنْقُصُهُ نائِلٌ، فَإِنِّى لَمْ آتِكَ ثِقَةً بِعَمَلٍ صَالِحٍ عَمِلْتُهُ، وَلَا لِوَفادَةِ مَخْلُوقٍ رَجَوْتُهُ، أَتَيْتُكَ مُقِرّاً عَلَى نَفْسِى بِالْإِساءَةِ وَالظُّلْمِ، مُعْتَرِفاً بِأَنْ لَاحُجَّةَ لِى وَلَا عُذْرَ.

ترجمه: خدایا! هرکس به امید کمک و درخواست عطا و جود و جایزه مخلوقی، مجهّز و مهیا و آماده دیدار او شود، فقط به‌سوی توست ای پروردگار من استعداد و آمادگی من، به امید گذشت و به دست آوردن نصیب و جایزه‌ات، پس مرا از خواسته‌ام ناامید مکن، ای آن‌که درخواست کننده‌ای از او محروم نگردد و به دست آورده‌ای از او نکاهد، من به پشتوانه عمل شایسته‌ای که انجام داده باشم و یا به امید آفریده‌ای که به او دل‌بسته باشم به پیشگاهت نیامده‌ام، به درگاهت آمده‌ام با اقرار بر ضد خویش به بدکاری و ستم و با اعتراف به اینکه هیچ دلیل و نه عذری بر بدکاری‌ام نیست.

  • أَتَيْتُكَ أَرْجُو عَظِيمَ عَفْوِكَ الَّذِى عَفَوْتَ بِهِ عَنِ الْخاطِئِينَ، فَلَمْ يَمْنَعْكَ طُولُ عُكُوفِهِمْ عَلى عَظِيمِ الْجُرْمِ أَنْ عُدْتَ عَلَيْهِمْ بِالرَّحْمَةِ، فَيَا مَنْ رَحْمَتُهُ واسِعَةٌ، وَ عَفْوُهُ عَظِيمٌ، يَا عَظِيمُ يَا عَظِيمُ يَا عَظِيمُ، لَايَرُدُّ غَضَبَكَ إِلّا حِلْمُكَ، وَلَا يُنْجِى مِنْ سَخَطِكَ إِلّا التَّضَرُّعُ إِلَيْكَ، فَهَبْ لِى يَا إِلهِى فَرَجاً بِالْقُدْرَةِ الَّتِى تُحْيِى بِهَا مَيْتَ الْبِلَادِ.

ترجمه: گذشت فراگیرت را که به آن از خطاکاران درمی‌گذری امیدوارم، پس پافشاری بر جرم بزرگشان از اینکه بر آنان دوباره مهرورزی تو را بازنداشت، ای آن‌که رحمتش فراگیر و گذشتش بس بزرگ است ای بزرگ، ای بزرگ، ای بزرگ، جز بردباری‌ات خشم تو را برنگرداند و جز زاری به پیشگاهت از ناخشنودی‌ات رهایی نخواهد بود، پس خدایا! با نیرویی که با آن سرزمین‌های مرده را زنده می‌کنی به من گشایشی بخش.

  • وَلَا تُهْلِكْنِى غَمّاً حَتَّى تَستَجِيبَ لِى، وَتُعَرِّفَنِى الْإِجابَةَ فِى دُعَائِى، وَأَذِقْنِى طَعْمَ الْعَافِيَةِ إِلَى مُنْتَهى أَجَلِى، وَلَا تُشْمِتْ بِى عَدُوِّى، وَلَا تُسَلِّطْهُ عَلَىَّ، وَلَا تُمَكِّنْهُ مِنْ عُنُقِى، اللّهُمَّ إِنْ وَضَعْتَنِى فَمَنْ ذَا الَّذِى يَرْفَعُنِى وَ إِنْ رَفَعْتَنِى فَمَنْ ذَا الَّذِى يَضَعُنِى وَ إِنْ أَهْلَكْتَنِى فَمَنْ ذَا الَّذِى يَعْرِضُ لَكَ فِى عَبْدِكَ أَوْ يَسْأَلُكَ عَنْ أَمْرِهِ.

ترجمه: و از اندوه هلاکم مکن تا آنکه دعایم را مستجاب کنی و مرا به اجابت دعایم آگاه‌سازی و شیرینی سلامت و تندرستی را تا پایان عمر به من بچشان و مرا در معرض سرزنش دشمنم قرار مده و او را بر من چیره مساز و بر وجودم مسلّط مکن؛ خدایا! اگر تو مرا حقیر و پست بداری، پس چه کسی بلندم گرداند و اگر تو مرا بلند گردانی، پس کیست آن‌که مرا خوار کند و اگر هلاکم کنی، پس کیست آن‌که درباره‌ی بنده‌ات در برابر تو خود نمایی نشان دهد یا از کار او از تو پرس‌وجو کند؟

  • وَقَدْ عَلِمْتُ أَنَّهُ لَيْسَ فِى حُكْمِكَ ظُلْمٌ، وَلَا فِى نَقِمَتِكَ عَجَلَةٌ، وَ إِنَّمَا يَعْجَلُ مَنْ يَخَافُ الْفَوْتَ، وَ إِنَّمَا يَحْتاجُ إِلَى الظُّلْمِ الضَّعِيفُ، وَقَدْ تَعالَيْتَ يَا إِلهِى عَنْ ذلِكَ عُلُوّاً كَبِيراً.

ترجمه: با آنکه به‌یقین می‌دانم که نه در حکم تو ستمی است و نه در انتقامت شتابی، چه تنها کسی در انتقام شتاب می‌کند که از دست دادن فرصت را می‌هراسد و فقط کسی نیازمند ستمگری است که ناتوان است و حال آنکه توای خدای من! از این امور بسیار برتری.

  • اللّهُمَّ إِنِّى أَعُوذُ بِكَ فَأَعِذْنِى، وَأَسْتَجِيرُ بِكَ فَأَجِرْنِى، وَأَسْتَرْزِقُكَ فَارْزُقْنِى، وَأَتَوَكَّلُ عَلَيْكَ فَاكْفِنِى، وَأَسْتَنْصِرُكَ عَلى عَدُوِّى فَانْصُرْنِى، وَأَسْتَعِينُ بِكَ فَأَعِنِّى، وَأَسْتَغْفِرُكَ يَا إِلهِى فَاغْفِرْ لِى، آمِينَ آمِينَ آمِينَ.

ترجمه: خدایا به تو پناه می‌آورم، پس پناهم ده و از تو امان می‌جویم پس امانم ده و از تو روزی می‌خواهم پس روزی‌ام ده و اعتماد می‌کنم بر تو، پس تو خود مرا کافی باش و برای پیروزی بر دشمنم از تو یاری می‌خواهم پس یاری‌ام ده و از تو مدد می‌جویم پس مرا مدد کن، ای خدای من! دعایم را بپذیر، بپذیر، بپذیر.

یازدهم | دعای 47 صحیفه سجادیه
–

توصیه شده در این روز دعای 47 صحیفه کامله امام سجاد (ع) را خاضعانه و خاشعانه بخوانید که دعایی است مشتمل بر تمام مطالب دنیا و آخرت.

دوازدهم | دعای امام حسین (ع) در روز عرفه
–

از جمله دعاهای مشهور این روز دعای امام حسین (ع) در روز عرفه است که دارای والاترین مضامین و عمیق ترین معارف عرفانیست، این دعای شریف با حمد و سپاس و ذکر نعمات الهی آغاز و با بیان والاترین معارف به پایان می رسد.

دعای امام حسین (ع) در روز عرفه

سیزدهم | خواندن زیارت جامعه سوم
–

از دیگر اعمال روز عرفه خواندن زیارت جامعه (سوم) است که سید ابن طاووس، در ضمن دعاهای عرفه از حضرت صادق(ع) روایت کرده و البته در هر زمان و مکانی می‌توان آن را خواند:

  • السَّلامُ عَلَيْكَ يَا رَسُولَ اللّهِ، السَّلامُ عَلَيْكَ يَا نَبِيَّ اللّهِ، السَّلامُ عَلَيْكَ يَا خِيَرَةَ اللّهِ مِنْ خَلْقِهِ، وَأَمِينَهُ عَلَى وَحْيِهِ، السَّلامُ عَلَيْكَ يَا مَوْلايَ يَا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ، السَّلامُ عَلَيْكَ يَا مَوْلايَ أَنْتَ حُجَّةُ اللّهِ عَلَى خَلْقِهِ، وَبابُ عِلْمِهِ، وَوَصِيُّ نَبِيِّهِ، وَالْخَلِيفَةُ مِنْ بَعْدِهِ فِي أُمَّتِهِ، لَعَنَ اللّهُ أُمَّةً غَصَبَتْكَ حَقَّكَ وَقَعَدَتْ مَقْعَدَكَ، أَنَا بَرِيءٌ مِنْهُمْ وَمِنْ شِيعَتِهِمْ إِلَيْكَ.

ترجمه: سلام بر تو ای رسول خدا، سلام بر تو ای پیامبر خدا، سلام بر تو ای برگزیده خدا از میان آفریدگان و امین او بر وحی، سلام بر تو ای مولایم، ای امیرمؤمنان، سلام بر تو ای مولایم، تویی حجّت خدا بر بندگان خدا و دروازه علم خدا و جانشین پیامبر خدا و خلیفه پس از او در امّتش، خدا لعنت کند امّتی که حق تو را غصب کردند و به جای تو نشستند، من از آنان و پیروانشان بیزارم.

  • السَّلامُ عَلَيْكِ يَا فاطِمَةُ الْبَتُولُ، السَّلامُ عَلَيْكِ يَا زَيْنَ نِساءِ الْعالَمِينَ، السَّلامُ عَلَيْكِ يَا بِنْتَ رَسُولِ رَبِّ الْعالَمِينَ صَلَّى اللّهُ عَلَيْكِ وَعَلَيْهِ، السَّلامُ عَلَيْكِ يَا أُمَّ الْحَسَنِ وَالْحُسَيْنِ، لَعَنَ اللّهُ أُمَّةً غَصَبَتْكِ حَقَّكِ، وَمَنَعَتْكِ مَا جَعَلَهُ اللّهُ لَكِ حَلالاً، أَنَا بَرِيءٌ إِلَيْكِ مِنْهُمْ، وَمِنْ شِيعَتِهِمْ، السَّلامُ عَلَيْكَ يَا مَوْلايَ يَا أَبا مُحَمَّدٍ الْحَسَنَ الزَّكِيَّ، السَّلامُ عَلَيْكَ يَا مَوْلايَ، لَعَنَ اللّهُ أُمَّةً قَتَلَتْكَ، وَبايَعَتْ فِي أَمْرِكَ وَشايَعَتْ، أَنَا بَرِيءٌ إِلَيْكَ مِنْهُمْ وَمِنْ شِيعَتِهِمْ.

ترجمه: سلام بر تو ای فاطمه بتول، سلام بر تو ای زینت بانوان جهانیان، سلام بر تو ای دختر رسول پروردگار جهانیان، درود خدا بر تو و بر او باد، سلام بر تو ای مادر حسن و حسین، خدا لعنت کند امّتی که حقّ تو را غصب کردند و تو را از آنچه خدا برایت حلال کرد محروم نمودند، من به پیشگاه تو، از آنان و پیروانشان بیزارم.

  • السَّلامُ عَلَيْكَ يَا مَوْلايَ يَا أَبا عَبْدِ اللّهِ الْحُسَيْنَ ابْنَ عَلِيٍّ، صَلَواتُ اللّهِ عَلَيْكَ وَعَلَى أَبِيكَ وَجَدِّكَ مُحَمَّدٍ صَلَّى اللّهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ، لَعَنَ اللّهُ أُمَّةً اسْتَحَلَّتْ دَمَكَ، وَلَعَنَ اللّهُ أُمَّةً قَتَلَتْكَ وَاسْتَباحَتْ حَرِيمَكَ، وَلَعَنَ اللّهُ أَشْياعَهُمْ وَأَتْباعَهُمْ، وَلَعَنَ اللّهُ الْمُمَهِّدِينَ لَهُمْ بِالتَّمْكِينِ مِنْ قِتالِكُمْ، أَنَا بَرِيءٌ إِلَى اللّهِ وَ إِلَيْكَ مِنْهُمْ.

ترجمه: سلام بر تو ای مولایم، ای ابا محمّد، حسن پاک و درستکار، سلام بر تو ای مولایم، خدا لعنت کند امّتی که تو را کشتند و در کار کشتن تو با یکدیگر همدست و همکار شدند، من در درگاه تو از آنان و پیروانشان بیزارم، سلام بر تو ای مولایم، ای اباعبدالله ای حسین بن علی، درود خدا بر تو و بر پدر و جدّت محمّد (درود خدا بر او و خاندانش)، خدا لعنت کند امّتی که خون تو را حلال شمردند و خدا لعنت کند امّتی که تو را کشتند و هتک حرمتت را مباح دانستند و خدا لعنت کند همراهان و پیروانشان را و خدا لعنت کند آنان را که زمینه‌های کار را برای قاتلان تو فراهم کردند، من به پیشگاه خدا و به محضر تو از آنان بیزارم.

  • السَّلامُ عَلَيْكَ يَا مَوْلايَ يَا أَبا مُحَمَّدٍ عَلِيَّ بْنَ الْحُسَيْنِ، السَّلامُ عَلَيْكَ يَا مَوْلايَ يَا أَبا جَعْفَرٍ مُحَمَّدَ بْنَ عَلِيٍّ، السَّلامُ عَلَيْكَ يا مَوْلايَ يَا أَبا عَبْدِ اللّهِ جَعْفَرَ بْنَ مُحَمَّدٍ؛ السَّلامُ عَلَيْكَ يَا مَوْلايَ يَا أَبَا الْحَسَنِ مُوسَى بْنَ جَعْفَرٍ، السَّلامُ عَلَيْكَ يَا مَوْلايَ يا أَبَا الْحَسَنِ عَلِيَّ بْنَ مُوسَى.

ترجمه: سلام بر تو ای مولایم ای ابا محمّد علی بن الحسین، سلام بر تو ای مولایم ای ابا جعفر محمد بن علی، سلام بر تو ای مولایم ای اباعبدالله جعفر بن محمّد؛ سلام بر تو ای مولایم ای ابا الحسن موسی بن جعفر، سلام بر تو ای مولایم ای ابا الحسن علی بن موسی.

  • السَّلامُ عَلَيْكَ يَا مَوْلايَ يَا أَبا جَعْفَرٍ مُحَمَّدَ بْنَ عَلِيٍّ، السَّلامُ عَلَيْكَ يَا مَوْلايَ يَا أَبَا الْحَسَنِ عَلِيَّ بْنَ مُحَمَّدٍ، السَّلامُ عَلَيْكَ يَا مَوْلايَ يَا أَبا مُحَمَّدٍ الْحَسَنَ بْنَ عَلِيٍّ، السَّلامُ عَلَيْكَ يَا مَوْلايَ يَا أَبَا الْقاسِمِ مُحَمَّدَ بْنَ الْحَسَنِ صاحِبَ الزَّمانِ، صَلَّى اللّهُ عَلَيْكَ وَعَلَى عِتْرَتِكَ الطَّاهِرَةِ الطَّيِّبَةِ.

ترجمه: سلام بر تو ای مولایم ای ابا جعفر محمد بن علی، سلام بر تو ای مولایم ای ابا الحسن علی بن محمّد، سلام بر تو ای مولایم ای ابا محمد حسن بن علی، سلام بر تو ای مولایم ای ابا القاسم، محمد بن حسن صاحب زمان، درود خدا بر تو و بر عترت پاک و پاکیزه‌ات.

  • يَا مَوالِيَّ كُونُوا شُفَعائِي فِي حَطِّ وِزْرِي وَخَطايايَ، آمَنْتُ بِاللّهِ وَبِما أُنْزِلَ إِلَيْكُمْ، وَأَتَوالى آخِرَكُمْ بِما أَتَوالى أَوَّلَكُمْ، وَبَرِئْتُ مِنَ الْجِبْتِ وَالطَّاغُوتِ وَاللَّاتِ وَالْعُزَّى، يَا مَوالِيَّ أَنَا سِلْمٌ لِمَنْ سالَمَكُمْ، وَحَرْبٌ لِمَنْ حارَبَكُمْ، وَعَدُوٌّ لِمَنْ عاداكُمْ، وَوَلِيٌّ لِمَنْ والاكُمْ إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ، وَلَعَنَ اللّهُ ظالِمِيكُمْ وَغاصِبِيكُمْ، وَلَعَنَ اللّهُ أَشْياعَهُمْ وَأَتْباعَهُمْ وَأَهْلَ مَذْهَبِهِمْ، وَأَبْرَأُ إِلَى اللّهِ وَ إِلَيْكُمْ مِنْهُمْ.

ترجمه: ای سرپرستان من، شما در ریختن بار گناه و خطاهایم شفیعان من باشید، من به خدا و آنچه به شما نازل شده، ایمان آوردم و دوست دارم آخرین شما را همان‌گونه که دوست دارم اولین شما را و از جبت و طاغوت و لات و عزّی (نام بت‌های زمان جاهلی در مکه) بیزار شدم، ای سرپرستانم من در صلحم، با آنکه با شما صلح کرد و در جنگم با آن‌که با شما جنگید و دشمنم با کسی که با شما دشمنی ورزید و دوستم با کسی که با شما دوستی کرد تا روز قیامت، خدا ستم‌کنندگان بر شما و غاصبان حق شما را لعنت کند و خدا شیعیان و پیروان اهل مذهب آنان را لعنت نماید، من به پیشگاه خدا و شما، از آنان بیزاری می‌جویم.

چهاردهم | خواندن ادعیه پایان روز عرفه
–

در پایان روز عرفه بهتر است دعاهای زیر را بخوانید:

  • يَا رَبِّ إِنَّ ذُنُوبِى لَاتَضُرُّكَ، وَ إِنَّ مَغْفِرَتَكَ لِى لَاتَنْقُصُكَ، فَأَعْطِنِى مَا لَا يَنْقُصُكَ، وَاغْفِرْ لِى مَا لَايَضُرُّكَ.

ترجمه: پروردگارا، همانا گناهان من به تو زیانی نمی‌رساند و آمرزشت بر من از تو نمی‌کاهد، پس ببخش به من آنچه نمی‌کاهدت و بیامرز برایم آنچه زیانت نرساند.

  • و نیز بخوانید: اللّهُمَّ لَاتَحْرِمْنِى خَيْرَ مَا عِنْدَكَ لِشَرِّ مَا عِنْدِى، فَإِنْ أَنْتَ لَمْ تَرْحَمْنِى بِتَعَبِى وَنَصَبِى فَلا تَحْرِمْنِى أَجْرَ الْمُصابِ عَلَى مُصِيبَتِهِ.

ترجمه: خدایا از خیر آنچه نزد توست محرومم نکن به خاطر شرّ آنچه پیش من است، پس اگر با خستگی و واماندگی‌ام به من رحم نمی‌کنی، از پاداش مصیبت‌دیده بر مصیبتش محرومم مکن.

  • نزدیک غروب آفتاب دعای عشرات را که به نقل از سید ابن طاووس در مفاتیح الجنان ذکر شده است بخوانید: بِسْمِ اللّهِ وَ بِاللّهِ وَ سُبْحانَ اللّهِ وَ الْحَمْدُ لِلّهِ…

نکات کلیدی

برخی نکات و احکام مهم روز عرفه عبارت است از:

  • بدیهی است که بیان کلیه اعمال به معنی الزام به انجام همه آن ها نیست بلکه هرکس متناسب با توان و درجات روحی خود اعمالی را که می تواند از حظ معنوی آن بهره مند گردد انتخاب و عمل می کند.
  • اساسا در این روز نفس استغفار و دعا کردن برای آمرزش گناهان و دعا برای حوایج دنیا و آخرت خود و پدر و مادر و خویشان و برادران و خواهران مؤمن، چه آنان که زنده‌اند و چه آنان که از دنیا رفته‌اند، بسیار مهم است.
  • بهتر است اعمال عرفه در جای سرباز انجام شود.

لغات و اصطلاحات

  • ام داوود: ام‌داوود که فرزندش به ‌دست منصور دوانیقی خلیفه عباسی اسیر بود، روزی نزد امام صادق(ع) می‌رود و امام از او می‌خواهد برای گشایش کارش، روزهای 13 و 14 و 15 ماه رجب را روزه بگیرد و ظهر روز پانزدهم اعمالی را انجام دهد که به اعمال ام‌داوود شهرت پیدا می‌کند. ازجمله آن اعمال، دعای ام‌داوود یا استفتاح است.
  • سید ابن طاووس: از عالمان شیعه در قرن 7 هجری، صاحب کتاب لُهوف (مقتل امام حسین ع)، اقبال الاعمال و…که به سبب تقوا، مراقبه فراوان و حالات عرفانی به او (جمال العارفین) گفته‌اند.

منابع و ارجاعات

  • کلیات مفاتیح الجنان، حاج شیخ عباس قمی ترجمه شیخ حسین انصاریان
  • اقبال الاعمال، سیدبن طاووس
  • وبسایت های محتوایی حوزه اعتقادی و عبادی
 

نظرات کاربران

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

چهار − دو =