اسهال | درمان خانگی، سنتی و سریع | بیش از 20 راه حل کاربردی

بیماری اسهال همچون حالت تهوع و استفراغ، نفخ، بیماری یبوست، سوء هاضمه و … یک بیماری (ناخوشی) گوارشی است. زمانی که اجابت مزاج (مدفوع)، شل و آبکی باشد، فرد دچار بیماری اسهال شده است. این حالت می ‌تواند چند روز به طول بینجامد و موجب کم ‌آبی بدن می ‌شود که در پی از دست دادن مایعات رخ می ‌دهد.

روش ‌های مختلفی برای طبقه ‌بندی اسهال وجود دارد. در یکی از این روش ‌ها می ‌توانیم این بیماری شایع گوارشی را به صورت زیر طبقه ‌بندی کنیم:

• اسهال ناگهانی یا حاد: شایع ‌ترین نوع اسهال، اسهال آبکی و شلی است که به طور ناگهانی رخ می ‌دهد و یک تا 2 روز طول می ‌کشد. این نوع اسهال به درمان نیاز ندارد و معمولا پس از چند روز از بین می ‌رود.
• اسهال مداوم: این نوع اسهال معمولا برای چند هفته (2 تا چهار هفته) ادامه دارد.
• اسهال مزمن: اسهالی است که بیش از چهار هفته طول بکشد یا به طور منظم در یک مدت زمان طولانی به صورت دوره ‌ای ایجاد شود و از بین برود.
• اسهال‌ خوني‌ باكتريايي‌ (شيگلوز): يك‌ عفونت‌ باكتريايي‌ در لايه‌ هاي‌ سطحي‌ پوشاننده‌ جدار داخلي‌ روده ‌ها است. اين‌ بيماري‌ در اثر تماس‌ نزديك‌ فردي‌ است‌ و به‌ صورت‌ همه‌ گير رخ‌ مي ‌دهد. از زمان‌ ورود باكتري ‌ها تا ظهور علايم‌ 4-1 روز طول‌ مي‌ كشد.
• اسهال‌ مزمن‌ غيراختصاصي‌ دوران‌ كودكي‌: عبارت‌ است‌ از اسهال‌ (بيش‌ از 5 بار اجابت‌ مزاج‌ آبكي‌ يا شل‌ در روز) به‌ طور مزمن‌ در يك‌ كودك‌ سالم‌. این نوع اسهال در كودكان‌ 5/3-5/1 ساله‌ رخ‌ مي‌ دهد.

همچنین انواع اسهال در طب سنتی عبارتند از:

• اسهال صفراوی (گرم)
• اسهال دموی یا خونی
• اسهال بلغمی یا سرد و تر

همچنین علل اصلی اسهال عبارت است از:

• سوء مصرف الکل
• ابتلا عفونت توسط باکتری‌ ها
• ابتلا تیروئید بیش فعال
• استفاده بیش از حد از ملین ‌ها
• ابتلا بعضی از سرطان‌ ها
• ابتلا بیماری ‌های روده ‌ای (کرون یا کولیت اولسروز)

شما می توانید برای آشنایی کامل با این بیماری، مطلب جامع بیماری اسهال چیست را مطالعه نمایید. امید است با مطالعه این مطلب شناخت خوبی نسبت به درمان خانگی، فوری و یا سنتی بیماری اسهال پیدا نمایید.

اول |  درمان خوراکی اسهال

توصیه و درمان فوری خوراکی برای اسهال عبارت است از:

• نوشیدن آب: روزانه حدود ده لیوان آب نوشیده شود تا از کم‌ آب شدن بدن‌ جلوگیری شود.
• خوردن ماست: برای تاثیر بر تمام اسهال های غیر عفونی، ماستی که حاوی لاکتوباسیل است، خورده شود (لاکتوباسیل سازواره ی فعال درون ماست است که باکتری های موجود در روده را به حال تعادل درآورده و ممکن است عدم تحمل لاکتوز را کاهش دهد).
• خوردن آش ترش: آش های ترشی مانند آش سماق، آش غوره، آش انار، آش ریواس، آش به و آش سیب ترش می توانند در بند آوردن اسهال کمک کنند.
• خوردن شربت خاکشیر: شریت خاکشیر با آب سرد و یخ خورده شود.
• نوشیدن دمنوش بارهنگ: یک قاشق چایخوری بارهنگ با آب جوش و کمی عرق نعناع و نبات روزی 2 بار خورده شود.
• نوشیدن شربت بابونه: این نوع چای بخش ‌های تحریک شده ‌ی دستگاه گوارش را تسکین می ‌دهد و می ‌تواند در درمان سریع اسهال بسیار اثرگذار باشد.
• نوشیدن شربت غوره: آبغوره را با عسل به نسبا 3 به 1 مخلوط کرده و به قوام بیاورید.
• نوشیدن شربت انار: آب انار ترش و شیرین که با پیه آن آبگیری شده است را جوشانده، تا نصف شود. سپس به اندازه نصف آن عرق نعناع اضافه کرده و با شکر قوام آورده شود.
• مصرف کته برنج: برنج به صورت کته با ماست یا چلو سماق یا چلو گشنیز، همراه با گوشت هایی که هضم راحت دارند مانند بلدرچین آب پز، جوجه کباب و… خورده شود.
• خوردن گوشت گوسفند و پرندگان: گوشت گوسفند و پرندگان به جای گوشت گاو و گوساله خورده شود.
• خوردن ترکیب زنجبیل و عسل: ریشه‌ی زنجبیل رنده شود و سپس یک قاشق چایخوری عسل به آن اضافه کرده و مخلوط به دست آمده خورده شود (بعد از خوردن این مخلوط آب نوشیده نشود زیرا گفته می ‌شود که این کار اثربخشی زنجبیل را کم می ‌کند).
• خوردن تخم شنبلیله: تخم شنبلیله حاوی مقدار زیادی از ماده ‌ای لزج و لعاب ‌دار به نام لیزاب است که اسهال را درمان می کند.
• خوردن سوپ هویج: هویج برای درمان اسهال بسیار توصیه می ‌شود زیرا سرشار از مواد مغذی مانند سدیم، پتاسیم، فسفر، کلسیم و منیزیم است. این مواد مغذی برای بهبود بیماری مهم بوده و به حفظ تغذیه و هیدراتاسیون کمک می‌کنند.
• خوردن موز: خوردن یک عدد موز می‌ تواند مفید باشد زیرا پکتینفراوانی دارد که به توقف اسهال کمک می ‌کند.
• خوردن هویج: نیم کیلو هویج را رنده کرده و یک کیلو آب به آن اضافه شود و تا نیم ساعت بجوشد. آن را صاف کرده و به محلول حاصل، دو سوم قاشق چایخور سرخالی نمک اضافه شود. سپس آب جوش را اضافه کرده تا حجم این مایع به 1 لیتر برسد.
• نوشیدن عرق نعنا و گلاب: هر نیم ساعت یک چهارم استکان عرق نعنا و نیم ساعت بعد یک چهارم استکان گلاب نوشیده شود (این روش ادامه پیدا کند تا زمانیکه کاملا گرسنه شوید).
• خوردن مورد: برگ درخت مورد را آسیاب کرده و میل شود و یا در آب جوشانده، صاف شده و خورده شود.
• خوردن نان برنجی: بر اساس روایتی از امام صادق ع (در کتاب الکافی، ج6، ص305)، نقل شده که به کسی که مبتلا به اسهال است نان برنجی بدهید، چیزی بهتر از نان برنجی وارد شکم مبتلا به اسهال نشده است؛ همانا معده را دباغی می کند و بیماری را بیرون می کشد.

دوم  |  درمان موضعی و فشاری (ماساژ) اسهال

درمان موضعی و فشاری اسهال عبارت است از:

• روغن مالی بدن: ماساژ بدن و اندام ها با روغن کنجد و بستن دست ها و پاها با باند کشی می تواند در بهبود اسهال کمک کند (توجه کنید بستن اندام ها آنقدر محکم نباشد که مانع خون رسانی شود).
• روغن مالی مقعد: اگر بعد از اسهال، سوزش در مقعد ایجاد شود، می توان مقعد را با جوشانده گل ختمی که لعاب داده است، شستشو داده و سپس پنبه ای را با روغن گل سرخ آغشته کرده و بر مقعد گذاشته شود.
• قرار گرفتن در بخار حمام: بیمار در محیط حمام بماند تا زمانیکه پوستش گلگون شود.
• انجام تنقیه: لعاب اسفرزه، لعاب ریشه خطمی، 25 گرم ترنجبین و 15 گرم روغن بادام را مخلوط کرده، کمی حرارت داده شود تا نیم گرم شود و سپس در دو نوبت تنقیه شود.

سوم  |  مراجعه به پزشک برای اسهال

در صورتی که شرایط زیر را دارید لازم است به پزشک مراجعه نمایید:

• ابتلا به درد يا تورم‌ شديد شكم‌
• داشتن خونريزي‌ گوارشي‌ از مقعد
• تب بالا ((بالاتر از 38/3 درجه سانتی‌گراد) یا تبی که بیش از 24 ساعت طول بکشد)
• داشتن علايم‌ كم‌ آبي‌ بدن‌ (بي‌حالي‌، فرورفتگي‌ چشم ‌ها، كاهش‌ وزن‌ سريع‌ يا خشكي‌ پوست‌)

لغات و اصطلاحات مهم در زمینه بیماری اسهال عبارت است از:

• لیزاب: لیزاب یا موسیلاژ، گروهی از ترکیبات گیاهی هستند که مملو از پلی ساکارید می ‌باشند. لیزاب ‌ها در تماس حل می ‌شوند و ماده ای لزج، مانند ژلاتین تولید کرده و حجیم می ‌شوند. لیزاب ‌ها دارای خاصیت ضد التهاب، مرطوب کنندگی، نرم کنندگی، چسبندگی و باد کننده هستند. مصرف آن ‌ها همچنین موجب تسهیل در خروج فضولات روده می‌گردد.
• هیدراتاسیون: در پزشکی هیدراتاسیون یعنی رساندن مایع (آب) به بدن فردی که دچار اتلاف زیاد مایعات شده است؛ مثلاً به بیماری که دچار اسهال شدید است سرم وریدی تزریق می شود یا پودر خوراکی او آر اس ORS تجویز می شود.
• پکتین: پکتین در واقع یک فیبر قدرتمند می ‌باشد، که به ‌طور طبیعی در بسیاری از گیاهان و سبزیجات یافت می ‌شود، که عامل پیوند بین سلول ‌های گیاهی است. همچنین یک پلیمر اشتقاقی قندی- اسیدی است که از ساختار های ژلاتینی گیاهی موجود در میوه‌ جات و سبزیجات به دست می ‌آید.

• چه وقت به پزشک مراجعه کنیم
• درمان های خانگی حکیم رضوی قمی
• درمان های فوری (اورژانس)- دکتر محمد دریایی
• درمان ساده بیماری های شایع- با رویکرد طب ایرانی: گروه مولفین
• کتاب مزاج شناسی (به همراه نسخه های استاد خیراندیش)
• ویکی پدیا