بیماری کرون چیست؟ | راهنمای جامع علائم، علل، پیشگری و درمان

بیماری کرون، ایلئیت یا انتریت Crohn’s disease، یکی از انواع بیماری ‌های التهابی روده (IBD) است. این بیماری باعث التهاب دستگاه گوارش می‌ شود که ممکن است هر قسمتی از آن را درگیر کند؛ اما اغلب روده ‌ی کوچک و کولون (قسمتی از روده‌ ی بزرگ) را درگیر می ‌کند. همچنین می ‌تواند تمام لایه‌ های روده را درگیر سازد و حتی موجب فیبروز شود. کرون همانند یبوست، آپاندیسیت، هموروئید، شقاق، سنگ کیسه صفرا، ورم معده، سندروم روده تحریک پذیر، کبد چرب، زخم معده، رفلاکس معده، سلیاک، کولیت زخمی، پولیپ روده، پولیپ معده و… یکی از انواع بیماری های دستگاه گوارش بدن انسان است.

در این مطلب، شیوع، علائم، علل، تشخیص، درمان و شرایط مراجعه به پزشک برای بیماری بیماری کرون، ارائه می شود. امید است با مطالعه این مطلب شناخت خوبی از این بیماری به دست آورید.

انواع بیماری کرون

کرون بر حسب محل قرار گیری آن تقسیم بندی می شود، که عبارتند از :

• ایلئوکولیت: شایع ترین نوع این بیماری، التهاب در ما بین انتهای روده کوچک و ابتدای روده بزرگ ایجاد می شود.
• ایلئیت: التهاب در آخرین بخش روده‌ ی کوچک یا ایلئوم است.
• ژوژنوایلئیت: این شکل در بخش دوم روده کوچک که ژژنوم نامیده می ‌شود، دیده می ‌شود (این شکل درگیری نادر است).
• معدوی دئودنالی: بیماری کرون معدی-دئودنالی که عمدتا معده و دئودنوم را در گیر می‌ کند (دئودنوم اولین بخش از روده کوچک است).
• کرون کولیت: این نوع کرون بر روی کولون تاثیر گذار است.
• پری آنال: این شکل از بیماری اغلب شامل فیستول یا ارتباطات غیر طبیعی بین بافت ‌ها، عفونت بافت ‌های عمقی، همراه با زخم روی بخش خارجی پوست اطراف مقعد می ‌شود.

مقایسه بیماری کولیت اولسراتیو و بیماری کرون

کرون و کولیت زخمی روده از انواع بیماری التهابی روده است که ممکن است به دلیل شباهت به هم اشتباه گرفته شوند. مشخصات مشابه آن ها عبارت است از:

• علائم اولیه ی آن ها مانند اسهال، دل درد، گرفتگی شکم، خونریزی مقعدی، کاهش وزن، خستگی و بیحالی مشابه است،
• مرد و زن را به طور مساوی تحت تاثیر قرار می دهد اما بیشتر به سن بستگی دارد،
• بیشتر در بین سنین ۱۵ تا ۳۵ سال و افراد با سابقه ی خانوادگی بیماری التهابی روده، ظاهر می شود،
• در هر دو مورد سیستم ایمنی بیش فعال نقش دارد اما عوامل دیگر نیز موثرند،
• براساس سال ها تحقیقات پزشکان هنوز قادر به تشخیص علت هر دو بیماری نشده اند.

همچنین تفاوت این دو بیماری شامل موارد زیر می شود:

• التهاب در بیماری کرون در هر نقطه از روده رخ می دهد اما در کولیت اولسراتیو، فقط در روده بزرگ (روده بزرگ و رکتوم) ظاهر می شود،
• در عین حال که کولیت اولسراتیو باعث ایجاد التهاب و زخم در لایه بالایی مخاط روده بزرگ می شود، در بیماری کرون ممکن است تمام لایه های روده ملتهب شده و همراه با زخم باشند،
• کولیت اولسراتیو، بیرونی ترین بافت روده را که مخاط نامیده می شود تحت تاثیر قرار می دهد اما کرون همه ی لایه های بافت از سطحی ترین قسمت تا عمقی ترین قسمت را تحت تاثیر قرار می دهد.

علائم شایع بیماری کرون

علائم بیماری کرون روده بسته به اینکه کدام قسمت از روده تحت تأثیر قرار گرفته باشد، متفاوت است. علائم اغلب شامل موارد زیر است:

• ابتلا به اسهال
• ابتلا به تب
• کم خونی
• زخم در دهان
• کرامپ و درد شکمی
• ابتلا به زخم های روده
• کاهش اشتها و از دست دادن وزن
• خونریزی رکتوم و شکاف های مقعدی
• تاخیر رشد در کودکان
• التهاب پوست، چشم ها، کبد، مجاری صفراوی و مفاصل

علل بیماری کرون

علت دقیق بیماری کرون مشخص نیست، اما تصور می شود که این بیماری ناشی از یک واکنش غیر عادی در سیستم ایمنی بدن باشد. از دیگر علل احتمالی این بیماری موارد زیر می باشد:

• عوامل ژنتیکی
• سیستم ایمنی بدن فرد
• فاکتور های محیطی

عوارض احتمالی بیماری کرون

عوارض کرون عبارتند از:

• خونریزی داخلی
• ابتلا به شقاق
• انسداد روده‌
• ابتلا به فیستول

شیوه تشخیص بیماری کرون

برای تشخیص بیماری کرون یک تست مشخص وجود ندارد. در واقع پزشک نیاز دارد ترکیبی از تست‌ ها را برای کمک به تایید تشخیص بیماری کرون انجام دهد که شامل موارد زیر می‌ شوند:

• آزمایش خون: برای شناسایی مشکلات احتمالی مانند کم خونی و نشانه‌ های التهاب و عفونت، انجام می شود.
• آزمایش مدفوع: بیمار نمونه ‌ی مدفوع را برای بررسی از نظر وجود خون مخفی در آن، انجام می دهد.
• آندوسکوپی: برای تصویر برداری بهتر از طریق مری به داخل معده و همچنین داخل و قسمت بالایی دستگاه گوارش انجام می شود.
• کولونوسکوپی: با استفاده از یک لوله نازک و انعطاف ‌پذیر و دوربین سر آن، کل روده بزرگ و انتهای ایلئوم، توسط پزشک مشاهده می‌ شود.
• ام آر آی (MRI): دستگاه ام آر ‌آی، از امواج رادیویی برای ایجاد تصویر برداری جزئیات از ارگان ‌ها و بافت ‌ها استفاده می کند. ام آر ‌آی به طور خاص برای بررسی فیستول‌ های اطراف مقعد (ام آر ‌آی لگن) یا بررسی روده‌ ی کوچک (ام آر انتروگرافی) مفید است.
• سی تی اسکن: سی تی اسکن نوعی تکنیک اشعه‌ ی X خاص است که جزئیات بیشتری نسبت به عکس رادیولوژی استاندارد نشان می ‌دهد. به کمک سی تی اسکن، تمام روده و همچنین بافت‌ های اطراف آن را بررسی می‌ شود.

درمان بیماری کرون

با توجه به علت نامشخص این بیماری هنوز درمان قطعی نیز برای آن یافت نشده است. با این وجود برخی از موارد تسکین درد این بیماری، در طب سنتی عبارتند از:

• نوشیدن چایی سبز: چایسبز یک گیاه پر منفعت است که به سبب دارا بودن آنتی ‌اکسیدان دارای خاصیت ضد سرطانی بوده و همچنین یک داروی ضد التهاب مفید است. همچنین چای سبز می ‌تواند بر روی عملکرد دستگاه ایمنی بدن اثر مثبت گذاشته و احتمال ابتلا به سرطان روده‌ ی بزرگ را در فرد مصرف ‌کننده، محدود کند.
• خوردن روغن ماهی: اسید های چرب امگا 3، موجود در روغن ماهی، ممکن است خواص ضد التهابی داشته باشند و ممکن است به کاهش علائم کرون کمک کنند.
• مصرف دمنوش گل ختمی: گل ختمی به سبب تأثیر معجزه ‌آسای خود بر روی عملکرد دستگاه گوارشی می‌ تواند در درمان بیماری التهابی کرون بسیار مفید باشد (باید توجه داشت که این ماده ‌ی گیاهی در صورت ابتلا به بیماری زمینه ‌ای دیابت نباید مصرف شود).
• مصرف زردچوبه: زردچوبه یک درمان مؤثر و معجزه ‌آسای دیگر در کنترل علائم بیماری کرون است. این ماده‌ ی گیاهی به سبب دارا بودن ماده ‌ای به نام کورکومین که یک ماده‌ ی ضد التهابی قوی است، در کنترل التهاب نقش دارد. زردچوبه حتی قادر است به کاهش آبسه در روده‌ ی کوچک و بزرگ کمک کند (به سبب احتمال تداخل دارویی و ایجاد عارضه هم‌ زمان با مصرف دارو های انعقادی و همچنین دارو های درمان دیابت باید پیش از مصرف نظر پزشک خود را جویا شد).
• خوردن آلوئه ورا: این ماده‌ ی گیاهی در درمان عفونت ‌های گوارشی و همچنین التهاب آن نقش مؤثری دارد. آلوئه ‌ورا دارای خواص آنتی ‌اکسیدانی بوده و به همین سبب در تسکین التهاب گوارشی و بیماری کرون مفید است (بهتر است به منظور اثر دهی بیشتر به صورت تازه و با توجه به برچسب خرید محصول از جهت خالص بودن و عدم ترکیب با هیچ ماده ‌ی شیمیایی دیگر مصرف شود).
• مصرف دمنوش نعنا: این گیاه دارای مقدار زیادی آنتی اکسیدان است که موجب بالا رفتن سرعت درمان و پیشگیری از التهاب می شود.
• استفاده از هویج: هویج یکی از بهترین مواد غذایی برای درمان کرون در طب سنتی محسوب می شود چرا که در هویج مقادیر زیادی فیبر، ویتامین آ و آنتی اکسیدان وجود دارد.
• مصرف سرکه سیب: مصرف این ماده، یک روش موثر برای بر طرف کردن التهاب و درد است.
• خوردن کندر: این گیاه دارای خاصیت ضد التهابی می باشد و می تواند موجب کاهش التهاب دستگاه گوارش شود (بهتر است قبل از مصرف با پزشک مشورت کنید چون کندر با برخی دارو ها تداخل ایجاد می کند).
• مصرف گیاه نارون: این گیاه فواید زیادی برای درمان دستگاه گوارش دارد و موجب سلامت معده می شود. همچنین نارون می تواند موجب قطع خونریزی شود و اینگونه به درمان کم خونی منجر شود.
• خوردن ماست: ماست یکی دیگر از معجزه گران دستگاه گوارش است. این خواص به دلیل داشتن باکتری های موجود در ماست، که به پروبیوتیک ها معروف هستند، می باشد. پروبیوتیک های ماست سبب کاهش علائمی مانند اسهال، خونریزی و التهاب ناشی از بیماری کرون می شوند.

درمان در طب جدید پزشکی برای این بیماری وجود ندارد اما می توان آن را کنترل کرد. درمان های احتمالی ای وجود دارد که می تواند باعث کاهش علائم شدید و مداوم شود؛ که عبارتند از:

• درمان دارویی: دارو های زیادی برای درمان کرون وجود دارد که عبارتند از:
  • دارو های ضد التهاب: ضد التهاب اولین دارویی است که برای درمان استفاده می شود. این دارو ها زمانی مصرف می شوند که علائم خفیف و بیماری تشدید نشده است. کورتیکواستروئید ها برای علائم شدید استفاده می شود اما باید برای مدت زمان کوتاهی مصرف شود. دو نوع اصلی دارو های ضد التهابی که بیشترین استفاده را دارند شامل آمینوسالیسیلات5 و کورتیکواستروئید های خوراکی است.
  • آنتی بیوتیک ها: فیستول، تنگی یا جراحی قبلی ممکن است باعث رشد بیش از حد باکتری ها شود. پزشکان به طور کلی با تجویز آمپی سیلین، سولفونامید، سفالوسپورین، تتراسایکلین یا مترونیدازول این مشکل را درمان می کنند.
  • کورتیزون یا استروئید ها: کورتیکواستروئیدها داروهایی هستند که حاوی کورتیزون و استروئید ها هستند.
  • دارو های ضد اسهال: انواع مکمل فیبردار برای اسهال‌ های خفیف تا متوسط می‌ توانند مفید باشند و انواع دیگر نظیر لوپرامید برای اسهال‌ های شدید تر مورد استفاده قرار می‌ گیرند.
  • دارو های سرکوب کننده سیستم ایمنی:  این دارو ها نیز التهاب را کاهش می ‌دهند اما هدف آن ‌ها سیستم ایمنی است، که مواد التهاب زا را تولید می ‌کند. این دارو ها شامل آزاتیوپرین و مرکاپتوپورین (مصرف آن ‌ها نیازمند این است که فرد به طور دائم تحت نظر پزشک باشد)، اینفلیکسیماب، ادالیموماب و سرتولیزوماب (مهار کننده‌ های یک پروتئین مخرب سیستمیک به نام TNF هستند)، ناتالیزوماب و ودولیزوماب (با جلوگیری از اتصال مولکول‌ های ایمنی خاصی به سلول ‌های سطح روده، عمل می ‌کنند و به دلیل عوارض بسیار جدی و خطرناکی که ممکن است داشته باشند، لازم است تحت برنامه ‌ی درمانی محدود و مشخصی مورد استفاده قرار گیرند) و متوتروکسات (برای بیماران کرون که به سایر دارو ها پاسخ نمی ‌دهند)، می شود.
  • مکمل آهن: در صورت وجود خونریزی دائمی از روده، ممکن است کم خونی ناشی از کمبود آهن ایجاد شود و مصرف مکمل آهن مورد نیاز باشد.
  • ویتامین B12: بیماری کرون می ‌تواند باعث کمبود ویتامین B12 شود.
  • مکمل ویتامین D و کلسیم: بیماری کرون و مصرف استروئید ها که برای درمان آن استفاده می‌ شوند، می‌ توانند خطر استئوپورزیس (پوکی استخوان) را افزایش دهند؛ بنابراین ممکن است بیمار نیاز به مصرف مکمل کلسیم و ویتامین D پیدا کند.
  • مسکن ‌ها: برای تسکین درد، احتمالا پزشک تنها استامینوفن تجویز می ‌کند زیرا برخی دارو ها نظیر ایبوپروفن و ناپروکسن می ‌توانند علائم را بدتر کنند.
• عمل جراحی: جراحی آخرین روش درمان است و پزشک یکی از جراحی های زیر را پیشنهاد می دهد:
  • جراحی پلاستیک: جراح طول روده را کوتاه یا بلند می کند و میزان زخم و آسیب بافت را کاهش می دهد.
  • برداشتن روده: پروتئین های آسیب دیده ی روده برداشته می شوند و قسمت های سالم به یکدیگر بخیه می خورند.
  • کولکتومی: قسمت های آسیب دیده ی روده برداشته می شود.
  • استومی: سوراخی ایجاد می شود تا مواد بدن بتواند ضایعات را دفع کند.
  • پروکتوکولکتومی: برداشتن روده یا رکتوم است و اگر این جراحی انجام شود، بیمار نیازمند کولوستومی (ایجاد سوراخی برای دفع مواد زائد) است.

شرایط مراجعه به پزشک در درمان بیماری کرون

در صورت داشتن علائم زیر به پزشک متخصص مراجعه نمایید:

• اگر شكم‌ شما متورم‌ شده‌ است‌،
• اگر اجابت‌ مزاج‌ شما سياه‌ و قيري‌ است‌ يا در آن‌ خون‌ وجود دارد،
• اگر درجه‌ حرارت‌ بدن‌ بالاي‌ 3/38 درجه‌ سانتيگراد برود.

پیشگیری از ابتلاء به بیماری کرون

متاسفانه هیچ راهی برای پیشگیری از این عارضه وجود ندارد. راهکار های زیر خطر ابتلا به بیماری کرون را کاهش خواهد داد:

• سیگار نکشید،
• به طور منظم ورزش کنید،
• استرس و اضطراب خود را مدیریت کنید،
• یک رژیم غذایی سالم و سبک داشته باشید.

شیوع بیماری کرون در جهان و ایران

میزان بروز بیماری کرون در مناطق جغرافیایی مختلف از 1/0 تا 11 در هر 100 هزار نفر متغیر است. طبق بررسی های انجام شده، در چند سال اخیر بروز بیماری کرون در سراسر دنیا روندی افزاینده داشته است. با توجه به این موضوع که شیوع بیماری در مناطق با بروز بالا هر 10 سال دو برابر می شود و از آنجا که این بیماری به علت درگیری در سنین جوانی و ادامه بیماری با عود نزدیک به 50% از کیفیت زندگی عده زیادی از بیماران می کاهد، می توان انتظار داشت که این بیماری حتی در کشور های درحال پیشرفت نیز در آینده ای نه چندان دور به یک مشکل بزرگ بهداشتی تبدیل شود.

لغات و اصطلاحات مهم در زمینه بیماری کرون عبارت است از:

• ایلئوم: بخش آخر روده باریک است که در جذب مواد نقش دارد.

• ویکی پدیا
• وبسایت دکترتو
• وبسایت درمانکده
• وبسایت مدیکال نت