مقدمه
پیاده روی اربعین بزرگترین گردهمایی سالانه در جهان است که علاوه بر شیعیان، مذاهب سنی، مسیحی و ایزدی هم در این آیین حضور دارند. تاریخچه پیاده روی اربعین به صورت زیر است:
- اولین پیاده روی اربعین: شیخ مفید، شیخ طوسی و علامه حلی، ۲۰ صفر و روز اربعین را روز بازگشت نزدیکان امام حسین علیهالسلام، از شام به سوی مدینه میدانند. همچنین معتقدند در همین روز بود که جابر بن عبدالله انصاری، صحابی رسول خدا، از مدینه به کربلا آمد و اولین زائر مزار امام حسین علیهالسلام بود.
- توسعه اولیه پیاده روی اربعین به شکل امروزی: سابقه آیین پیاده روی اربعین حدودا به میانه قرن سیزدهم هجری برمی گردد و شیخ مرتضی انصاری، از علمای بزرگ شیعه در دوره قاجار و ملقب به شیخ اعظم، از مؤسسان اصلی آن بوده است. پس از شیخ انصاری مدتی این آیین کم رونق شد تا آنکه دوباره در اوایل قرن چهاردهم هجری با توجه برخی علمای از جمله میرزا حسین محدث نوری و پس از ایشان، آیت ا… سیدمحمود حسینی شاهرودی احیا شد و از روزگار ایشان تا امروز با افت وخیزهایی استمرار یافته است.
- افول معاصر مراسم اربعین: در اواخر قرن ۱۴ قمری با تسلط حزب بعث در عراق، از رونق پیاده روی کاسته شد. حزب بعث که این راهپیمایی را نمودی از قدرت سیاسی شیعیان میدانست، پس از ناکامی در بهره برداری سیاسی دست به ممنوعیت و مقابله نظامی زد. گزارشهایی از تیراندازی زمینی و هوایی نیروهای نظامی به سوی زائران در سالهای ۱۹۷۰، ۱۹۷۵ و ۱۹۷۶ میلادی (۱۳۵۳، ۱۳۵۸ و ۱۳۵۹ هجری شمسی) در دست است.
- توسعه مراسم پیاده روی اربعین: با سقوط حزب بعث و از سال ۲۰۰۳ میلادی (۱۳۸۱ هجری شمسی) آیین پیاده روی احیا شد و در ابعادی وسیعتر از گذشته ادامه یافت
با توجه به اینکه پیاده روی اربعین سالانه برگزار شده (کومه میلا هر 3 سال یکبار) و شامل یک مسیرطولانی 80 کیلومتری (از نجف به کربلا)، می شود، در حقیقت مراسم پیاده روی اربعین را می توان بزرگترین اجتماع سالانه در جهان دانست.
در این مطلب، گام به گام شرکت در مراسم، وسایل و مدارک مورد نیاز، استراتژی سفر، هزینه های کلیدی، تهیه ارز، نکات مهم سفر به همراه پیوست اصطلاحات پر کاربرد عربی مخصوص اربعین، ارائه شده است. امید است تجربه ی بی نظیری از این گردهمایی شگفت آور داشته باشید.
پیش نیاز و ملزومات
مدارک مورد نیاز پیاده روی اربعین عبارت است از:
- ثبت نام در سامانه سماح: توصیه می شود جهت دریافت ارز دولتی و بیمه شخصی، حتما در سامانه سماح ثبت نام نمایید.
- گذرنامه: برای آشنایی با گام به گام دریافت و تمدید گذرنامه به این صفحه در سایت مراجعه نمایید.
وسایل مورد نیاز سفر پیاده روی اربعین نیز شامل موارد زیر است:
- کوله: یک کوله سبک با بندهای استاندارد (ترجیحا دارای بند روی سینه)
- کفش راحت و دمپایی: ترجیحا از کفش کاملا نو و غیرسبک استفاده نکنید.
- لوازم بهداشتی شخصی: لیوان و قاشق یکبار مصرف، دستمال کاغذی، مسواک، حوله شخصی، کلاه آفتابی، عینک آفتابی، زیر انداز (در مواقع خاص)، جوراب،
- دارویی: پماد A-D یا پودر بچه (رفع عرق سوزی)، پاد بتامتازون و آلفا (رفع تاول و زخم)، پماد رزماری (رفع پادرد)، قرص فیتوکلد شرکت گل دارو (ویروس سرماخوردگی).
- لباس: پیراهن و شلوار (ترجیحا هر کدام دو عدد)، لباس زیر و جوراب.
- تجهیزات: شارژر، پاوربانک، هدفون
- اینترنت: تهیه اینترنت از طریق اپراتورهای داخلی و یا از طریق بسته های اینترنتی عراقی در سال 1402 در یکی از گام های اصلی متن توضیح داده شده است.
- ارز: به طور معمول در سفر شخصی (گروهی) و با اسکان رایگان حدود 100 هزار دینار عراقی (جهت حمل و نقل) در داخل عراق نیاز است.
- مواد خوراکی: لیموترش، عسل، زنجبیل و نمک طبیعی.
برخی شرایط این سفر نیز عبارت است از:
- به طور معمول شرط داشتن یک همراه محرم برای خانم های مجرد در سفر همراه با کاروان ضروری است.
مراحل اصلی
اول | تعیین استراتژی سفر اربعین
حتما در مورد استراتژی شرکت در مراسم اربعین با همسفران خود تصمیم بگیرید:
اول- انتخاب همراهان: در ابتدا همراهان سفر را انتخاب کنید:
- فردی و به تنهایی: به دلیل شرایط این سفر، توصیه نمی شود.
- با همراه و یا گروهی: اگرچه آزادی عمل نسبت به سفر کاروانی بیشتر است اما سختی هماهنگی و برنامه ریزی نیز به همان نسبت بیشتر می شود.
- با کاروان: آزادی عمل نسبت به سفر گروهی کمتر است اما معمولا هماهنگی در مورد اسکان و حرکت با مسول کاروان است.
دوم- حمل و نقل: در ادامه در مورد استراتژی حمل و نقل تصمیم بگیرید:
- زمینی: در این رویکرد رفت یا برگشت را با ماشین شخصی و یا اتوبوس (سواری)، به سمت مرز رفته و برمی گردید (فراگیرترین حالت).
- هوایی: در این حالت به صورت مستقیم از یکی از فرودگاه های بین المللی نزدیک خود به مقصد فرودگاه بین المللی نجف بلیط تهیه می کنید.
- ترکیبی: در این رویکرد سفر دو حالت وجود دارد:
- حالت اول (داخل هوایی): در داخل به سمت یکی از فرودگاه های داخلی نزدیک مرز (فرودگاه های ایلام، اشرفی کرمانشاه، آبادان، اهواز و شهید مدنی)، سفر کرده و بعد به صورت زمینی به سمت مرز و بعد از عبور از گیت خروجی، در داخل عراق به سمت نجف (کاظمین)، حرکت نمایید.
- حالت دوم (رفت یا برگشت هوایی): حالت دوم این است که یکی از مسیرهای رفت یا برگشت را به صورت هوایی بروید.
سوم- اسکان: برای اسکان در مسیر پیاده روی هیچ مشکلی وجود ندارد. جهت استقرار در دو شهر نجف و کربلا، دو حالت وجود دارد:
- استفاده از اسکان مردمی و عمومی
- رزرو هتل: در صورتی که شرایط خاص دارید لازم از حدود 1 یا 2 ماه قبل از سفر در این خصوص اقدام کنید.
دوم | دریافت (تمدید) گذرنامه اصلی یا زیارتی
در صورتی که گذرنامه فعال دارید، از این مرحله گذر کنید. در غیر این صورت برای آشنایی با گام به گام دریافت و تمدید گذرنامه به این صفحه در سایت مراجعه نمایید. همچنین شما می توانید از گذرنامه (پاسپورت) زیارتی استفاده کنید. در این خصوص باید در نظر داشته باشید فرآیند ثبت و درخواست گذرنامه زیارتی از طریق اپلیکیشن پلیس من و یا مراجعه به دفاتر اداره مهاجرت و گذرنامه در مراکز استانها در سراسر کشور انجام میشود.
سوم | ثبت نام در سامانه سماح
سامانه سماح، مخفف سامانه مشتاقان ایام حضور، در اعتاب مقدسه، یکی از سامانههای اصلی برای ساماندهی، ارائه خدمات و بیمه نمودن زائران محترم اربعین است. برای ثبت نام در سامانه سماح، اطلاعات زیر را تکمیل نمایید:
اول- اطلاعات اجباری: کدملی، شماره موبایل، شماره گذرنامه، تاریخ تولید، محل سکونت
دوم- اطلاعات تکمیلی: مرز خروج، تاریخ اعزام، تاریخ بازگشت
سوم- خرید بسته بیمه: در نهایت بعد از انتخاب بسته بیمه، از طریق اتصال به درگاه پرداخت حق بیمه را پرداخت نمایید
چهارم | تهیه ارز دولتی اربعین
با توجه به مصوبه دولت، در سال 1402 حداکثر 200 هزاردینار عراقی با نرخ دولتی برای اشخاص بالای 5 سال امکان پذیر است.
شما می توانید ارز دولتی اربعین را از طریق شعب منتخب بانک های عامل زیر دریافت نمایید:
شما می توانید با مراجعه به نرم افزار بله و مراجعه به بخش ارز اربعین، به زمان و شعبه مورد نظر را انتخاب و در زمان کوتاهی این ارز را تهیه نمایید.
پنجم | تهیه بلیط در صورت نیاز
به طور معمول (به غیر از مواردی که زمان خرید بلیط مخصوص اربعین توسط دولت اعلام می شود)، بلیط های منتهی به فرودگاه ها و پایانه های نزدیک مرز، حدود بیست روز قبل از اربعین (حدودا در ایام دهه اول محرم) به اتمام می رسد که در این صورت لازم است حتی قبل از ثبت نام در سامانه سماح و تهیه ارز اربعین، نسبت به تهیه بلیط های داخلی اقدام نمایید.
بر اساس قیمت دینار دولتی در سال 1402 (هزار دینار معادل 31500 تومان)، عبارت است از:
- رفت و برگشت هواپیما (تهران- نجف): حدود 8 میلیون تومان
- یکطرفه اتوبوس: بلیط های اتوبوس بسته به کیفیت و ظرفیت دارای قیمت های زیر است:
- تهران- مهران: از 450 تا 750 هزار تومان،
- تهران خسروی: از 430 تا 700 هزار تومان،
- تهران چذابه: از 466 تا 790 هزار تومان،
- تهران- شلمچه: از 478 تا 810 هزار تومان،
- تهران- باشماق: از 414 تا 794 هزار تومان،
- تهران- تمرچین: از 400 تا 794 هزار تومان.
- رفت خودرو سواری: قیمت متغیر است.
در صورتی که سفر شما ترکیبی هوایی- زمینی (پرواز هوایی در داخل)، است، بسته به مرز مورد نظر، لازم است بلیط یکی مقاصد زیر را دریافت کنید:
- مرز مهران: فرودگاه ایلام
- مرز خسروی: فرودگاه شهید اشرفی اصفهانی کرمانشاه
- مرز شلمچه: فرودگاه بین المللی آبادان
- مرز چذابه: فرودگاه اهواز
- مرز باشماق: فرودگاه بین المللی شهید مدنی
ششم | حرکت به سمت مرز خروجی
در ادامه چنانچه به صورت زمینی (فردی، گروهی یا کاروانی)، به مراسم پیاده روی اربعین می روید، بر اساس زمان بلیط (اتوبوس یا سواری) و یا با مراجعه به ترمینال های شهری و خرید بلیط آنی، باید به سمت مرز حرکت نمایید. در ادامه مشخصات و نقشه هر یک از مرزها ارائه شده است:
اول- مرز مهران: استان ایلام، پایانه مهران. مشخصات و آدرس گوگل مپ پایانه مهران عبارت است از:
- فاصله (از تهران): حدود ۷۵۹ کیلومتر
- زمان (از تهران): به طور متوسط حدود بیش از ۹ ساعت
دوم- مرز خسروی: استان کرمانشاه، شهرستان قصر شیرین. مشخصات و آدرس گوگل مپ پایانه خسروی عبارت است از:
- فاصله (از تهران): حدود ۷۵۹ کیلومتر
- زمان (از تهران): به طور متوسط حدود بیش از ۹ ساعت
سوم- مرز شلمچه: استان خوزستان، خرمشهر، پایانه شلمچه. مشخصات و آدرس گوگل مپ پایانه شلمچه عبارت است از:
- فاصله (از تهران): حدود ۷۵۹ کیلومتر
- زمان (از تهران): به طور متوسط حدود بیش از ۹ ساعت
چهارم- مرز چذابه: استان خوزستان، شهرستان دشت آزادگان. مشخصات و آدرس گوگل مپ پایانه چذابه عبارت است از:
- فاصله (از تهران): حدود ۷۵۹ کیلومتر
- زمان (از تهران): به طور متوسط حدود بیش از ۹ ساعت
پنجم- مرز باشماق: مشخصات و آدرس گوگل مپ پایانه باشماق عبارت است از:
- فاصله (از تهران): حدود ۷۵۹ کیلومتر
- زمان (از تهران): به طور متوسط حدود بیش از ۹ ساعت
هفتم | خروج از مرز و ورود به عراق
با توجه به اینکه برای ورود به خاک عراق نیاز به ویزا وجود ندارد، در گیت ورودی به عراق صرفا گذرنامه ها چک و مهر می شود. در خصوص تهیه اینترنت لازم است بدانید، معمولا توسط دو اپراتور همراه اول و ایرانسل، در ایام اربعین بسته های رومینگ مخصوص اربعین، تعریف می شود. همچنین می توانید در کشور عراق (پس از ورود به خاک عراق و در نقطه مرزی)، نسبت به تهیه سیمکارت و بسته های اینترنتی آسیاسل یا زین، اقدام نمایید.
- بسته های رومینگ اپراتورهای همراه اول در سال 1402: بسته اینترنت نامحدود 7 روزه به همراه 15 دقیقه مکالمه ویژه اربعین معادل 290 (حالت دیگر 360) هزار تومان از طریق فروشگاه آنلاین همراه اول و یا شماره گیری کد دستوری (ستاره10ستاره40ستاره6مربع)
هشتم | حرکت از مرز به سمت مبدا پیاده روی
بعد از عبور از گیت خروجی مرز ایران و عراق، در صفر مرزی، می توانید به دو مقصد نجف (مسیر اصلی) یا کاظمین با استفاده از اتوبوس، ون یا سواری، عزیمت کنید. میزان کرایه در اربعین 1402 (بر اساس هزاردینار 35 هزارتومان) ارائه می شود:
- مرز مهران- نجف (303 کیلومتر): نرخ کرایه از مهران به نجف عبارت است از:
- اتوبوس: حدود 10 هزار دینار (350 هزار تومان)
- ون: حدود 15 هزار دینار (525 هزار تومان)
- سواری: حدود 25 هزار دینار (875 هزار تومان)
- مرز مهران- کاظمین: نرخ کرایه از مهران به کاظمین عبارت است از:
- اتوبوس: 10 هزار دینار (معادل 350 هزار تومان)
- ون: حدود 15 هزار دینار (525 هزار تومان)
- سواری: –
- مرز مهران- کربلا (279 کیلومتر): نرخ کرایه از مهران به کربلا عبارت است از:
- اتوبوس: حدود 10 هزار دینار (350 هزار تومان)
- ون: حدود 15 هزار دینار (525 هزار تومان)
- سواری: حدود 25 هزار دینار (875 هزار تومان)
- مرز شلمچه- نجف (460 کیلومتر): نرخ کرایه از شلمچه به نجف عبارت است از:
- اتوبوس: 10 تا 12 هزار دینار
- ون: 13 تا 15 هزار دینار
- سواری: 25 تا 30 هزار دینار
- مرز شلمچه- کربلا (549 کیلومتر): نرخ کرایه از شلمچه به کربلا عبارت است از:
- اتوبوس: ۱۳ تا ۱۵ هزار دینار
- ون: ۱۶ تا ۱۸ هزار دینار
- سواری: ۲۸ تا ۳۲ هزار دینار
- مرز خسری- نجف (380 کیلومتر): نرخ کرایه از خسروی به نجف عبارت است از:
- اتوبوس: 12 تا 16 هزار دینار
- ون: 15 تا 19 هزار دینار
- سواری: 25 تا 30 هزار دینار
- مرز خسروی- کربلا (315 کیلومتر): نرخ کرایه از خسروی به کربلا عبارت است از:
- اتوبوس: 10 تا 15 هزار دینار
- ون: 15 تا 18 هزار دینار
- سواری: 25 هزار دینار
- مرز چذابه- نجف (390 کیلومتر): نرخ کرایه از چذابه به نجف عبارت است از:
- اتوبوس یا ون: 10 تا 18 هزار دینار
- سواری: 22 تا 25 هزار دینار
- مرز چذابه- کربلا (460 کیلومتر): نرخ کرایه از مرز چذابه به کربلا عبارت است از:
- اتوبوس یا ون: 15 تا 20 هزار دینار
- سواری: 25 تا 30 هزار دینار
نهم | شروع پیاده روی به سمت کربلا
توجه داشته باشید اهداف اصلی مراسم پیاده روی اربعین عبارت است از:
- خودسازی فردی،
- توسعه شبکه ارتباطی با شیعیان جهان و
- درک شهودی معجزه ی امام حسین (ع) و شگفتی های این مراسم بی نظیر.
بنابراین توصیه می شود از تلاش زیاد برای کوتاه شدن مسیر و صرفا زیارت در عتبات بپرهیزید. در نهایت در نظر داشته باشید برای پیاده روی اربعین به سمت کربلا، دو مسیر زیر وجود دارد:
اول- مسیر اصلی- نجف به کربلا: ویژگی های اصلی این مسیر عبارت است از:
- مسافت: حدود 76 کیلومتر
- زمان تقریبی پیاده روی: در صورتی که با سرعت عادی و روزی 8 ساعت پیاده روی کنید حدود 3 تا 3.5 روز در راه خواهید بود.
- ویژگی: امن ترین و پر رفت و آمدترین مسیر با امکانات چند ملیتی است.
دوم- مسیر کاظمین به کربلا: ویژگی های اصلی این مسیر عبارت است از:
- مسافت: حدود 109 کیلومتر
- زمان تقریبی پیاده روی: در صورتی که روزی 8 ساعت پیاده روی کنید حدود 4 تا 5 روز در راه خواهید بود.
- ویژگی: طولانی ترین مسیر با تعداد موکب های کمتر است و اغلب میزبانان بومی و عربی هستند.
سوم- مسیر کوفه به کربلا: ویژگی های اصلی این مسیر عبارت است از:
- مسافت: حدود 80 کیلومتر
- زمان تقریبی پیاده روی: در صورتی که با سرعت عادی و روزی 8 ساعت پیاده روی کنید حدود 5 روز در راه خواهید بود.
- ویژگی: سرسبزترین مسیر است و علما در زمان صدام و ممنوعیت پیاده روی اربعین، از این مسیر و شبانه خود را به کربلا می رساندند.
تدابیر اصلی پیاده روی عبارت است از:
- رویکرد پیاده روی: هنگام شروع پیاده روی، 15 دقیقه اول آرام راه رفته و بعد از آن سرعت بگیرید. و برای توقف هم به تدریج سرعت را کاهش دهید. نیم روز اول پیاده روی تعداد دفعات استراحت بیشتر باشد و عجله نکنید.
- رفع گرفتگی پشت ساق: نقاط پشت ساق پا یک دقیقه فشار داده شود.
- رفع زانو درد: ماساژ آرام اطراف کاسه زانو
- رفع گردن درد: برای رفع گردن درد و کمر درد در طول سفر هر وقت فرصت شد 5دقیقه طاق باز بدون بالش دراز بکشید.
برخی پرهیزهای کلیدی خوراکی پیاده روی اربعین عبارت است از:
- عدم پر خوری (مخصوصا فست فود) و نوشیدن زیاد مخصوصا شربت یا آب یخ
- نوشیدن محدود قهوه و چای غلیظ
- پرهیز از باد مستقیم کولر
در صورت چنانچه امکان پیاده روی (بخش یا کل مسیر) را نداشته باشید، می توانید از وسایل نقلیه استفاده کنید. همچنین هزینه جابجایی بین شهرهای زیارتی با ماشین آزاد عبارت است از:
- هزینه ون از کربلا به کاظمین: 6000 دینار (210000 تومان)
- هزینهی ون از کاظمین به سامرا: 7000 دینار (245000 تومان)
- هزینه ون از سامرا به کربلا: 15000 دینار (525000 تومان)
شماره های ضروری در کشور عراق عبارت است از:
- آتش نشانی: 115
- افراد گمشده: 07801300561
- هلال احمر: 112
دهم | انجام اعمال روز اربعین
بر اساس منابع معتبر روز اربعین دارای اعمال مخصوص است. برای آشنایی با گام به گام اعمال شب و روز اربعین به این مقاله در سایت مراجعه نمایید.
یازدهم | برگشت از کربلا به ایران
باتوجه به تعداد بالای زائران اربعین امام حسین (ع) و محدودیت منابع در دو شهر کربلا و نجف، توصیه می شود حداکثر به مدت 1 روز در این دو شهر بمانید. برای مدیریت بهتر سفر باید بدانید بر اساس تجربه و آمار موجود، 2 روز مانده به اربعین تا 3 روز بعد از اربعین پیک بازگشت مسافران است و توصیه می شود بازگشت خود را به این روزها موکود نکنید.
نکات کلیدی
برخی نکات و توصیه های مهم پیاده روی اربعین عبارت است از:
- توصیه می شود حتما در مسیر شگفت انگیز پیاده روی اربعین اقدام به تولید محتوای تصویری، ویدئویی و یا صوتی کرده و در شبکه های اجتماعی به اشتراک بگذارید. برای این امر همانطور که توضیح داده شد، بسته رومینگ اپراتورهای داخلی خود را فعال نموده و یا سیمکارت های عراقی تهیه نمایید.
- حتما یک تصویر از کارت ملی و گذرنامه در گوشی خود داشته باشید، تا در صورت گم شدن به مشکل برخورد نکنید.
- در صورت گم شدن گذرنامه حتما به سرکنسولگری جمهوری اسلامی در کربلا، به آدرس های زیر مراجعه نمایید:
- خیابان الاسکان،
- شارع قبله امام حسین، میدان المرکزیه، کتابخانه المرکزیه.
- در صورت امکان چند هدیه کوچک از ایران خریداری کرده و در مسیر به نام ایران به کودکان عراقی هدیه دهید.
- محور غربی، عبری، عربی شدیداً در حال تبلیغ در میان مردم عراق هستند که ایران کشور شما را تسخیر کرده است. حتما با همان عربی دست و پا شکسته به عراقیها بگویید که دفاع از حریم اهل بیت (ع) و مردم عراق را وظیفه دینی ایرانی ها میدانید و از دوستی و صمیمیت دو ملت، بگویید.
- در مسیر پیادهروی، برخی فرقههای انحرافی مانند پیروان احمدالحسن، کلبیها، یمانیها، صرخیها و … حضور دارند. وقت خود را با بحث بیهوده با آنها هدر ندهید و در موکبهایشان نیز اقامت نکنید.
- مهمترین عملی که به انجام آن در شب و روز اربعین سفارش شده، زیارت امام حسین (ع) است که در کلام امام حسن عسگری (ع) به عنوان یکی از نشانه های مومن یاد شده است. چنانچه امکان زیارت از نزدیک میسر نشد، می توانیم با خواندن زیارت اربعین به درجه ای از این فیض عظیم برسیم.
منابع و ارجاعات
- وبسایت سماح
- وبسایت های محتوایی حوزه گردشگری
- بررسی تجربیات پیاده روی اربعین