مقدمه
همانطور که می دانید طلاق در نظام حقوقی شامل دو نوع اصلی زیر می شود:
- طلاق به درخواست مرد (طلاق رجعی): این نوع از طلاق در اصطلاح به شرایطی گفته می شود که مرد پس از جدایی از همسر خود می تواند مجددا به همسر خود و زندگی مشترکشان بازگردد. در قانون مدنی احکام ویژه ای برای رجوع از طلاق مقرر شده است.
- طلاق بائن: درطلاق بائن برای شوهر حق رجوع وجود ندارد و با اجرای صیغه طلاق رابطه زوجیت بین زن و مرد به طور کامل قطع خواهد شد. که خود شامل دو نوع طلاق زیر است:
- طلاق توافقی (طلاق مبارات): طلاق مبارات یا طلاق توافقی نوعی از طلاق است که در آن زوج و زوجه (زن و شوهر) بنا به هر دلیلی به این نتیجه می رسند که دیگر امکان ادامه زندگی مشترک برایشان مقدور نیست و تصمیم به جدایی و طلاق می گیرند.
- طلاق به درخواست زن (طلاق خلع): این نوع از طلاق زمانی صورت می گیرد که زن (زوجه) نسبت به شوهرش (زوج) دیگر علاقه ای ندارد و از او کراهت داشته و در نهایت قصد جدایی دارد اما شوهرش تمایل به طلاق ندارد.
بنابراین در صورتی که ادامه زندگی مشترک بهجهت وجود مشکلاتی برای زوجه مشقتبار باشد و او بخواهد از همسر خویش جدا شود باید نسبت به ثبت دادخواست طلاق اقدام نموده و حداقل یکی از موارد عسر و حرج را با دلیل محکمه پسند اثبات نماید. منظور از عسر و حرج، به وجود آمدن وضعیتی است که ادامه زندگی را برای زوجه با مشقّت همراه ساخته و تحمل آن را مشکل مینماید (مانند ضرب و شتم یا هرگونه سوء رفتار مستمر زوج که عرفاً با توجه به وضعیت زوجه قابل تحمل نباشد یا ترک زندگی خانوادگی توسط زوج حداقل به مدت شش ماه و ….). اگر عسروحرج زوجه نزد دادگاه احراز گردد، حکم طلاق صادر میشود. در این مطلب مراحل و نکات اصلی درخواست صدور حکم طلاق از طرف زن (زوجه) ارائه می شود. البته برای آشنایی با مراحل و نکات طلاق به درخواست زوج (مرد) و همچنین طلاق توافقی، از شما دعوت می کنیم به صفحات مربوطه در سایت مراجعه نمایید.
پیش نیاز و ملزومات
مدارک لازم برای صدور حکم طلاق به درخواست زوجه (طلاق خلع) عبارت است از:
- کارت ملی
- شناسنامه
- سند ازدواج
- مدارک و دلایل مبنی بر عسروحرج مانند استشهادیه و موارد مشابه
- حسب مورد میتوانید از شهادت شهود و مطلعين و نیز درخواست استعلام از مراجع ذیصلاح
- کارت عابربانک جهت پرداخت هزینه دادرسی
مراحل اصلی
اول | بررسی شرایط برای گرفتن طلاق
–
در اولین مرحله باید مسأله خود را به دقت بررسی کنید. بررسی های دانوما نشان می دهد، بهتر است اقدامات حقوقی را به عنوان آخرین گزینه درنظر بگیرید اما چنانچه تصمیم شما برای گرفتن طلاق قطعی است اما نسبت به مراحل آن اشراف ندارید، می توانید از روش های زیر استفاده کنید:
- مشاوره روانشناسی و خانواده: بهتر است قبل از ورود به مراحل حقوقی، از مشاورهروانشناسی و خانواده استفاده نمایید. انجام مراحل حقوقی در حوزه خانواده را به عنوان آخرین مرحله در نظر بگیرید.
- مشاوره حقوقی: در این روش کار توسط خود شما انجام می شود اما در موارد و مقاطع خاص می توانید از تخصص یک مشاور حقوقی حرفه ای استفاده کنید.
- خدمات وکالت: در این روش شما انجام امور را به یک وکیل حرفه ای از طریق قرارداد وکالت واگذار می کنید. برای آشنایی با مراحل و نکات گرفتن وکیل، کلیک نمایید.
در نهایت در این مرحله لازم است به این نتیجه برسید که به چه روشی قصد انجام این امر حقوقی را دارید. بسته به شرایط شما می توانید از خدمات یک یا تمام موارد فوق استفاده کنید.
در خلال فرآیند طلاق نیز، طرفین باید در ارتباط با کلیه مسائل مربوط به زندگی مشترک و تکالیف آن مانند: گرفتن حضانت فرزند یا فرزندان مشترک، مطالبه نفقه زوجه و فرزندان، جهیزیه، اجرت المثل دوران زوجیت (در صورت وجود) و همچنین مراحل مطالبه مهریه و همچنین ملاقات فرزندان قبل و بعد از طلاق، با یکدیگر به تفاهم و توافق برسند.
!
با پیچیده تر شدن ماهیت و نوع مسأله حقوقی، استفاده از خدمات وکالت حقوقی لازم به نظر می رسد.
دوم | ثبت دادخواست طلاق
–
برای ثبت دادخواست صدور گواهی عدم امکان سازش به ضمیمه مدارک لازم به دفتر خدمات قضایی مراجعه کنید. این دعوا، غیرمالی است.
!
بررسی های دانوما نشان می دهد، در شهرهایی که دفتر خدمات قضایی تشکیل شده است، برای ثبت دادخواست طلاقابتدا باید به دفاتر مذکور مراجعه کنید. در شهرهایی که دفاتر خدمات قضایی تشکیل نشده است، باید به دادگاه حقوقی صالح (خانواده) مراجعه نمایید.
مرحله پنهان کلیدی: پس از ثبت دادخواست، دعوا برای رسیدگی به یکی از شعب دادگاه حقوقی خانواده ارجاع میشود.
سوم | ارسال ابلاغیه رسیدگی به دعوای طلاق برای طرفین
–
پس از ثبت دادخواست، دعوا برای رسیدگی به یکی از شعب دادگاه حقوقی خانواده ارجاع میشود. وقت رسیدگی تعیین میشود و به طرفین دعوا ابلاغ میگردد.
شایان ذکر است ابلاغیه به صورت پیامک برای هر یک از زوجین ارسال می شود. و هر کدام از زوجین می بایست از طریق لینک ارسال شده به سامانه ثنا وارد شده و پس از ثبت نام، ابلاغیه مورد نظر را دریافت و مشاهده نمایند.
چهارم | مراجعه به شعبه دادگاه خانواده و شرکت در جلسه رسیدگی
–
جلسه رسیدگی به دعوا در روز و ساعت تعیینشده با حضور زوجین یا وکلای آنها تشکیل میگردد. بنابراین، در موعد مقرر به همراه اصل مدارک استنادی در شعبه دادگاه حقوقی خانواده حاضر شوید.
!
جلسات بررسی دعوا طلاق غیرتوافقی معمولا بنا به دلایلی بیش از یک جلسه به طول می انجامد. بررسی دانوما نشان می دهد، به طور معمول هر جلسه در حدود 30 دقیقه به طول می انجامد.
پنجم | مراجعه زوجه (خانم) به آزمایشگاه
–
در ادامه زوجه (خانم) باید به یک آزمایشگاه مراجعه نموده و گواهی عدم بارداری اخذ نماید.
!
اگر زوجه دوشیزه باشد باید یک قطعه عکس همراه داشته باشد تا دادگاه او را به پزشکی قانونی جهت معاینه بکارت معرفی کند.
ششم | صدور و ابلاغ حکم طلاق به طرفین
–
حکم دادگاه پس از رسیدگی به دعوا و بررسی مدارک اگر خواستۀ زوجه موجه تشخیص داده شود، دادگاه نسبت به صدور حکم طلاق اقدام مینماید. در ادامه و پس از مدتی حکم صادره به طرفین دعوا یا وکلایایشان ابلاغ میگردد. در نهایت همانطور که پیشتر نیز عنوان شد ابلاغ حکم صادر شده به صورت پیامک برای هر یک از زوجین ارسال می شود. هر کدام از زوجین می بایست از طریق لینک ارسال شده به سامانه ابلاغ وارد شده و ابلاغیه مورد نظر را دریافت نمایند.
ابلاغ آرای دادگاه از طریق سامانۀ ابلاغ الکترونیک قضایی قابل دسترس است. البته جهت استفاده از این خدمت، ابتدا باید در سامانۀ ثبت نام الکترونیک (ثنا) ثبت نام کنید.
!
مدت اعتبار گواهی عدم امکان سازش برای تسلیم به دفتر رسمی ازدواج و طلاق، سه ماه پس از تاریخ ابلاغ رأی قطعی است.
!
چنانچه مرد (زوج)، امکان پرداخت مهریه را نداشته باشد، می تواند جهت تقسیط و بهبود شرایط پرداخت، دادخواست اعسار از پرداخت مهریه (مندرج در عقدنامه یا دادنامه طلاق) را از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ثبت نماید. برای آشنایی با مراحل دادخواست اعسار از پرداخت مهریه کلیک نمایید.
!
معمولا پس از صدور رأی امکان بازنگری وجود دارد. البته بررسی های دانوما نشان می دهد حتی در برخی مواقع در صورت صدور حکم قطعی نیز تحت شرایط خاص مانند تطبیق زمان ابلاغ، برخورداری از تبصره های خاص و … امکان تجدید نظر دیده شده است. که این امر به صورت تخصصی توسط یک وکیل حرفه ای قابل تحقق است.
هفتم | اعتراض به رای دادگاه در صورت لزوم
–
پس از صدور حکم، چنانچه هر یک از طرفین به رای دادگاه اول (دادگاه بدوی) معترض باشد و رای دادگاه را برخلاف منفعت خود و یا مغایر با قانون بداند می تواند در چارچوب قانونی اقدام به اعتراض به رای کند. روش های اعتراض به آراء دادگاه ها به دو دسته کلی (عادی یا فوق العاده) تقسیم می شود:
- روش های عادی اعتراض به رای دادگاه: طرق عادی شکایت از آراء دادگاه ها به روش هایی گفته می شود که اصولا مجاز هستند مگر در مواردی که در قانون استثناء شده باشند. این روش ها شامل واخواهی و تجدید نظر می شود.
- روش های فوق العاده اعتراض به رای دادگاه: این روش ها صرفا در مواردی که قانونگذار مجاز دانسته است، امکان پذیر است. مطابق قانون آیین دادرسی مدنی و آیین دادرسی کیفری، طرق فوق العاده شکایت از رای دادگاه شامل فرجام خواهی، اعتراض شخص ثالث و اعاده دادرسی می شود.
در نهایت جهت اعتراض به رای دادگاه و حتی قرارهای صادرشده، باید به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه و دادخواست مربوطه (متناسب با هر یک از انواع اعتراض به رای دادگاه) را به همراه مدارک شناسایی و دادنامه یا قرار مورد را ارائه دهید.
!
بر مبنای قانون آیین دادرسی مدنی، مدت زمان تجدید نظرخواهی برای اشخاص مقیم ایران 20 روز و برای افراد مقیم خارج دو ماه از تاریخ ابلاغ حکم است. تجدید نظر از روش های عادی اعتراض به رای دادگاه است.
هشتم | مراجعه به دفتر رسمی ازدواج جهت اجرای حکم طلاق
–
در نهایت با توافق، طرفین به یکی از دفاتر رسمی ازدواج و طلاق مراجعه می کنند. به طور معمول روال زیر در دفتر رسمی ازدواج و طلاق دنبال می شود:
- ارائه و بررسی مدارک
- ثبت اطلاعات و امضای دفاتر مربوط به طلاق
- اجرای صیغه طلاق
- ارائه اصل عقدنامه به سردفتر
- ارائه طلاق نامه در همان روز یا ظرف چند روز برای دو طرف
هرگاه حکم طلاق از سوی زوجه به دفتر رسمی ازدواج و طلاق ارائه شود، در صورتی که زوج ظرف یک هفته از تاریخ ابلاغ مراتب در دفترخانه حاضر نشود، سردفتر به زوجین ابلاغ میکند. بررسی دانوما نشان می دهد که در صورت عدم مراجعه، از طرف دفترخانه این موضوع به اطلاع دادگاه رسیده و دادگاه برای طرف مورد نظر، ابلاغیه صادر می نماید. در برخی مواقع مشاهده شده جهت حضور از طرف دفترخانه تماس تلفنی و یا ارسال پیامک صورت می گیرد.
!
برای اجرای صیغه طلاق و مراجعه به دفتر رسمی ازدواج و طلاق، شش ماه از تاریخ ابلاغ رأی قطعی مهلت دارید.
!
در صورت عدم حضور زوج و عدم اعلام عذر از سوی وی یا امتناع او از اجرای صیغه، صیغه طلاق جاری و ثبت میشود و مراتب به زوج ابلاغ میگردد. در صورت اعلام عذر از سوی زوج، یک نوبت دیگر به ترتیب مذکور از طرفین دعوت بهعمل میآید.
نکات کلیدی
نکات مهم و کلیدی گرفتن طلاق به درخواست زوجه عبارت است از:
- اکیداً توصیه میشود بهمنظور رعایت مصالح خانواده و فرزندان، قبل از هرگونه تصمیم و اقدام دربارۀ طلاق و شرایط آن از جمله چگونگی طرح موضوع بین زوجین و همچنین چگونگی طرح موضوع با فرزندان و مسائل مربوط به آنها به روانشناسان متخصص در حوزۀ زناشویی و کودک و نوجوان مراجعه کنید.
- بهمنظور آگاهی از نحوۀ طرح حقوق زوجین و فرزندان به وکیل دادگستری جهت مشاوره یا وکالت مراجعه کنید.
- چنانچه مرد (زوج)، امکان پرداخت مهریه را نداشته باشد، می تواند جهت تقسیط و بهبود شرایط پرداخت، دادخواست اعسار از پرداخت مهریه (مندرج در عقدنامه یا دادنامه طلاق) را از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ثبت نماید.
لغات و اصطلاحات
- شرایط عسر و حرج: به وجود آمدن وضعیتی است که ادامه زندگی را برای زوجه با مشقّت همراه ساخته و تحمل آن را مشکل مینماید. (مانند ضرب و شتم یا هرگونه سوء رفتار مستمر زوج که عرفاً با توجه به وضعیت زوجه قابل تحمل نباشد یا ترک زندگی خانوادگی توسط زوج حداقل به مدت شش ماه و ….).
- عده: بر طبق شرع و قانون زنی که طلاق میگیرد تا مدت معینی که عدهنام دارد، اجازه ازدواج مجدد را نخواهد داشت. این اقدام به منظور پاک بودن رحم و اطمینان از نداشتن فرزندی از همسر سابق انجام میشود. ضمن اینکه این کار به نوعی احترام به رابطه زناشویی سابق است. شرع عده زنان را در طلاق دائم، 3 دوره پاکی پس از حیض (خونریزی ماهیانه زنان) و نفاس(خونریزی پس از بارداری) در نظر گرفته است. شایان ذکر است عدهای که برای زنان باردار در نظر گرفته شده است، تا زمان وضع حمل ادامه خواهد داشت. در صورتی که پایان ازدواج بر اثر فوت شوهر باشد، عده، ۴ ماه و ۱۰ روز خواهد بود که این مدت زمان در مورد ازدواج دائم و موقت صدق میکند. در صورتی که در زمان فوت شوهر، زن باردار باشد، عده تا زمان وضع حمل ادامه خواهد داشت.
- محکوم له: فردی که قانون به نفع او فرد یا افرادی را به انجام کاری محکوم کرده است.
- محکوم علیه: فردی که به انجام کاری محکوم شده است.
- محکوم به: چیزی که بین محکوم علیه و محکوم له به آن حکم شده است
منابع و ارجاعات
- مصاحبه با وکیل پایه یک دادگستری
- بررسی پایگاه های اینترنتی حقوقی