خانه » حقوقی و قضایی » عمومی در حقوقی »
0
1,419
10 تیر 1400

مقدمه

در نظام حقوقی ایران، دعاوی اصلی ملکی شامل دعوی الزام به فک رهن، دعوای الزام به تنظیم سند رسمی ملک، دعوای رفع مزاحمت از اموال غیر منقول، دعوی رفع ممانعت از حق، دعوای رفع تصرف عدوانی، دعوی خلع ید و رفع تصرف غیرمجاز، دعوی فروش مال مشاع، دعوی الزام به تنظیم سند رسمی ملک می شود. دعوی تصرف عدوانی عبارت است از ادعای متصرف سابقمبنی بر اینکه دیگری بدون رضایت او مال غیرمنقول را از تصرف وی خارج کرده و اعاده تصرف خود را نسبت به آن مال درخواست نماید. البته برای طرح این دعوا مدعی (خواهان) باید موضوعاتی را اثبات نماید. در یک ملک مشاعی که شرکا، ملک را در تصرف خود دارند، اگر یک شریک بدون اذن شریک دیگر، اقدام به تصرف کل ملک کند، مورد از مصادیق تصرف عدوانی است. برای آشنایی کامل با مدارک، مراحل و نکات رفع تصرف عدوانی، این مطلب را با دقت مطالعه و در بخش نظرات، تجربیات خود را با ما به اشتراک بگذارید.

پیشنهاد ویژه مطالعه: مراحل و نکات دعوای خلع ید

پیش نیاز و ملزومات

مدارک لازم برای طرح دعوای رفع تصرف عدوانی عبارت است از:

  • کارت ملی
  • شناسنامه
  • سند مالکیت: در دعوای رفع تصرف عدوانی، ارائۀ سند مالکیت فقط می‌تواند اماره‌ای (نشانه) از سابقۀ تصرف تلقی گردد. زمانی خواهان (مالک) می‌تواند از سند مالکیت استفاده کند که در کنار آن سابقه تصرف خویش را با دلیل اثبات نماید.
  • دلایلی جهت اثبات تصرف عدوانیخوانده مانند شهادت شهود و مطلعين و نیز درخواست استعلام از مراجع ذی‌صلاح
  • کارت عابربانک جهت پرداخت هزینه دادرسی و اجرای حکم

مراحل اصلی

اول | بررسی شرایط برای رفع تصرف عدوانی
–

در اولین مرحله باید مسأله خود را به دقت بررسی کنید. بررسی دانوما نشان می دهد چنانچه تصمیم شما برای گرفتن و رفع تصرف عدوانی به صورت قانونی قطعی است و البته نسبت به مراحل انجام کار اشراف ندارید، می توانید برای پیشبرد مراحل از روش های زیر استفاده کنید:

  • مشاوره حقوقی: در این روش کار توسط خود شما انجام می شود اما در موارد و مقاطع خاص می توانید از تخصص یک مشاور حقوقی حرفه ای استفاده کنید.
  • خدمات وکالت: در این روش شما انجام امور را به یک وکیل حرفه ای از طریق قرارداد وکالت واگذار می کنید. برای آشنایی با مراحل و نکات گرفتن وکیل، کلیک نمایید.

برای طرح این دعوا، خواهان باید سه موضوع را اثبات نماید:

  • سبق تصرف خواهان بر ملک
  • لحوق تصرف خوانده بر ملک
  • تصرف عدوانی خوانده (تصرف خوانده بدون رضایت خواهان (مدعی سبق تصرف) و بدون مجوز قانونی صورت گرفته است).

برخلاف مراحل رفع خلع ید که باید مالکیت اثبات شود، در این دعوای حقوقی اثبات مالکیت مهم نیست و زمان تصرف حائز اهمیت است.


!
آنچه در دعوای تصرف عدوانی حائز اهمیت است، اثبات سبق تصرف خواهان است، نه مالکیت او. در دعوای رفع تصرف عدوانی به مالکیت رسیدگی نمی‌شود.


!
اگر مال بارضایت متصرف سابق از تصرف او خارج شده و به تصرف دیگری درآید و بعد از آن متصرف سابق از رضایت خود عدول کند، عنوان تصرف عدوانی بر فعل متصرف بدون حق، صادق نخواهد بود.

دوم | مراجعه و ثبت دادخواست رفع تصرف عدوانی
–

مراجعه به دفتر خدمات قضایی الکترونیک

برای ثبت دادخواست رفع تصرف عدوانی به ضمیمه مدارک لازم، حسب مورد به دفتر خدمات قضایی یا شورای حل اختلاف و یا دادگاه حقوقی صالح مراجعه کنید. این دعوا، غیرمالی است.


!
بررسی دانوما نشان می دهد در شهرهایی که دفتر خدمات قضایی تشکیل شده است، برای ثبت دادخواست رفع تصرف عدوانی ابتدا باید به دفاتر مذکور مراجعه کنید. در شهرهایی که دفاتر خدمات قضایی تشکیل نشده است، باید به دادگاه مراجعه نمایید.

سوم | ارسال ابلاغیه وقت رسیدگی به طرفین
–

پس از ثبت دادخواست رفع تصرف عدوانی، دعوا برای رسیدگی به یکی از شعب دادگاه ارجاع می‌شود. وقت رسیدگی تعیین می‌شود و به طرفین دعوا ابلاغ می‌گردد. رسیدگی به دعوای رفع تصرف عدوانی در صلاحیت دادگاه محل وقوع ملک است.


!
شایان ذکر است ابلاغیه به صورت پیامک برای هر یک از طرفین ارسال می شود. و هر کدام از طرفین می بایست از طریق لینک ارسال شده به سامانه ثنا وارد شده و پس از ثبت نام، ابلاغیه مورد نظر را دریافت نمایند.

چهارم | مراجعه به دادگاه و شرکت در جلسه رسیدگی
–

جلسه رسیدگی به دعوا در روز و ساعت تعیین‌شده با حضور طرفین یا وکلای آن‌ها تشکیل می‌گردد. بنابراین، در موعد مقرر به همراه اصل مدارک، در شعبه دادگاه حاضر شوید. بررسی دانوما نشان می دهد، به طور معمول هر جلسه در حدود 30 دقیقه به طول می انجامد.


!
به طور معمول زمانی که دعوایی مطرح می شود در نوبت قرار می گیرد، اما در تصرف عدوانی هر کسی اقامه دعوا نماید، سریع و بدون نوبت بررسی می شود.

پنجم | ابلاغ حکم رفع تصرف عدوانی به طرفین
–

حکم دادگاه پس از رسیدگی به دعوا و بررسی مدارک توسط قاضی صادر می‌شود. پس از مدتی حکم صادره به طرفین دعوا یا وکلای آنها ابلاغ می‌گردد. در نهایت همانطور که پیشتر نیز عنوان شد ابلاغ حکم صادر شده به صورت پیامک برای هر یک از طرفین ارسال می شود. هر کدام از دوطرف می بایست از طریق لینک ارسال شده به سامانه ابلاغ وارد شده و ابلاغیه مورد نظر را دریافت نمایند. شایان ذکر است ابلاغ آرای دادگاه از طریق سامانۀ ابلاغ الکترونیک قضایی قابل دسترس است. البته جهت استفاده از این خدمت، ابتدا باید در سامانۀ ثبت نام الکترونیک (ثنا) ثبت نام کنید.

ششم | اعتراض به رای دادگاه در صورت لزوم
–

پس از صدور حکم، چنانچه هر یک از طرفین به رای دادگاه اول (دادگاه بدوی) معترض باشد و رای دادگاه را برخلاف منفعت خود و یا مغایر با قانون بداند می تواند در چارچوب قانونی اقدام به اعتراض به رای کند. روش های اعتراض به آراء دادگاه ها به دو دسته کلی (عادی یا فوق العاده) تقسیم می شود:

  • روش های عادی اعتراض به رای دادگاه: طرق عادی شکایت از آراء دادگاه ها به روش هایی گفته می شود که اصولا مجاز هستند مگر در مواردی که در قانون استثناء شده باشند. این روش ها شامل واخواهی و تجدید نظر می شود.
  • روش های فوق العاده اعتراض به رای دادگاه: این روش ها صرفا در مواردی که قانونگذار مجاز دانسته است، امکان پذیر است. مطابق قانون آیین دادرسی مدنی و آیین دادرسی کیفری، طرق فوق العاده شکایت از رای دادگاه شامل فرجام خواهی، اعتراض شخص ثالث و اعاده دادرسی می شود.

در نهایت جهت اعتراض به رای دادگاه و حتی قرارهای صادرشده، باید به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه و دادخواست مربوطه (متناسب با هر یک از انواع اعتراض به رای دادگاه) را به همراه مدارک شناسایی و دادنامه یا قرار مورد را ارائه دهید.


!
بر مبنای قانون آیین دادرسی مدنی، مدت زمان تجدید نظرخواهی برای اشخاص مقیم ایران 20 روز و برای افراد مقیم خارج دو ماه از تاریخ ابلاغ حکم است. تجدید نظر از روش های عادی اعتراض به رای دادگاه است.

هفتم | اجرای حکم رفع تصرف عدوانی
–

پس از ارسال ابلاغیه، اجرای حکم، لازم می شود. اجرای حکم رفع تصرف عدوانی فوری است. به این معنی که رأی بدوی (اولیه) مبني بر رفع تصرف عدوانی، بلافاصله پس از ابلاغ توسط واحد اجرای احکام دادگاه یا ضابطان دادگستری قابل اجرا است. اجرای حکم به رفع تصرف عدوانی نیازی به صدور اجراییه ندارد و تجدید نظرخواهی از حکم نیز مانع اجرا نمی‌شود.

اجرای حکم رفع تصرف


!
محکوم‌له می‌تواند طریق اجرای حکم را به دادورز (‌مأمور اجرا) ارائه دهد و در حین عملیات اجرایی حاضر باشد ولی نمی‌تواند در‌اموری که از وظایف دادورز (‌مأمور اجرا) است دخالت نماید.

نکات کلیدی

  • آنچه در دعوای تصرف عدوانی حائز اهمیت است، اثبات سبق تصرف خواهان است، نه مالکیت او. در دعوای رفع تصرف عدوانی به مالکیت رسیدگی نمی‌شود.

لغات و اصطلاحات

  • محکوم له: فردی که قانون به نفع او فرد یا افرادی را به انجام کاری محکوم کرده است.
  • محکوم علیه: فردی که به انجام کاری محکوم شده است.
  • محکوم به: چیزی که بین محکوم علیه و محکوم له به آن حکم شده است.
  • دعوی تصرف عدوانی: عبارت است از ادعای متصرف سابقمبنی بر اینکه دیگری بدون رضایت او مال غیرمنقول (غیر قابل انتقال) را از تصرف وی خارج کرده و اعاده تصرف خود را نسبت به آن مال درخواست نماید.
  • اموال غیر منقول: در اصطلاح حقوقی به مالی گفته می‌شود که از جایی به جای دیگر قابل انتقال نباشد مانند زمین و معدن. اگر در عمل، نقل مالی ممکن شود، اما به موجب این تغییر ویرانی و خرابی عین یا محل آن حاصل گردد، آن را نیز غیرمنقول می‌گویند.
  • اعتراض شخص ثالث: اگرچه رای دادگاه در مورد طرفین دعوا صادر می شود اما گاهی آراء صادره علاوه بر طرفین، در ارتباط با شخص ثالثنیز آثاری به بار می آورد. به همین دلیل، کسی که از این حکم اثر می پذیرد، می تواند به این حکم اعتراض نماید. در نظر داشته باشید تا زمانی که رای دادگاه قطعینشده است و جریان رسیدگی به واسطه تجدید نظر خواهی ادامه دارد، امکان اعتراض شخص ثالث وجود ندارد و شخص ثالث میتواند در قالب دعوای ورود ثالث، وارد دعوا شود یا از ناحیه یکی از طرفین پرونده در قالب دعوای جلب ثالث، به دادرسی جلب گردد. این یک روش اعتراض فوق العاده است.
  • اعاده دادرسی: اعاده دادرسی یکی از طرق شکایت فوق العاده از احکام قطعیت یافته است. این شیوه از اعتراض، مختص اعتراض به احکام قطعیت یافته از سوی محاکم، چه احکام دادگاه بدوی و چه دادگاه تجدید نظر است. بنابراین قرار های صادره قابلیت اعاده دادرسی را ندارند. اعاده دادرسی موجب می شود در صورت وجود یکی از جهات قانونی مجددا توسط همان دادگاه صادر کننده حکم، مورد قضاوت دوباره قرار گیرد.

منابع و ارجاعات

 

نظرات کاربران

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

شانزده − 1 =