مقدمه
همانطور که می دانید در خلال هر یک از انواع طلاق (طلاق رجعی، طلاق توافقی یا مبارات و طلاق خلع)، طرفین باید در ارتباط با کلیه مسائل مربوط به زندگی مشترک و تکالیف آن مانند: گرفتن حضانت فرزند یا فرزندان مشترک، مطالبه نفقه زوجه و فرزندان، جهیزیه، اجرت المثل دوران زوجیت (در صورت وجود) و همچنین مراحل مطالبه مهریهو همچنین ملاقات فرزندان قبل و بعد از طلاق، با یکدیگر به تفاهم و توافق برسند. در صورتی که به علت طلاق (یا به هر دلیل دیگری قبل از طلاق) پدر و مادر طفل در یک منزل سکونت نکنند، هر یک از پدر و مادر که طفل تحت حضانت او نیست، حق ملاقات فرزندش را دارد. چنانچه هر کدام از والدین که حضانت فرزند با اوست از ملاقات فرزند مشترک ممانعت به عمل آورد، در صورتی که به صورت طبیعی این مساله برطرف نشد، طرف مقابل می تواند به صورت حقوقی و با طرح دعوا و ثبت دادخواست ملاقات فرزند، از دادگاه خانواده صدور حکم بر تعیین وقت ملاقات و مکان آن را تقاضا نماید. دادگاه رسیدگیکننده با رعایت مصلحت طفل تصمیم میگیرد. برای آشنایی کامل با مدارک، مراحل و نکات ملاقات فرزند پس از طلاق، این مطلب را با دقت مطالعه و در بخش نظرات، تجربیات خود را با ما به اشتراک بگذارید.
پیشنهاد ویژه مطالعه: مراحل و نکات طرح دعوای حضانت فرزند پس از طلاق
پیش نیاز و ملزومات
مدارک مورد نیاز رای طرح دعوای ملاقات فرزندان پس از طلاق عبارت است از:
- کارت ملی
- شناسنامه
- سند ازدواج یا سند طلاق
- حسب مورد شهادت شهود و مطلعين، درخواست استعلام، معرفی به پزشکی قانونی و تحقیقات محلی
- کارت عابربانک جهت پرداخت هزینه دادرسی و اجرای حکم
مراحل اصلی
اول | بررسی شرایط ملاقات فرزند
–
در اولین مرحله باید مسأله خود را به دقت بررسی کنید. چنانچه تصمیم به ملاقات فرزند داشته و البته نسبت به مراحل انجام کار اشراف ندارید، می توانید برای پیشبرد مراحل از روش های زیر استفاده کنید:
- مشاوره روانشناسی و خانواده: بهتر است قبل از ورود به مراحل حقوقی، از مشاورهروانشناسی و خانواده استفاده نمایید خصوصا اگر هنوز وارد فرآیند جدایی نشده اید. انجام مراحل حقوقی در حوزه خانواده را به عنوان آخرین مرحله در نظر بگیرید.
- مشاوره حقوقی: در این روش کار توسط خود شما انجام می شود اما در موارد و مقاطع خاص می توانید از تخصص یک مشاور حقوقی حرفه ای استفاده کنید.
- خدمات وکالت: در این روش شما انجام امور را به یک وکیل حرفه ای از طریق قرارداد وکالت واگذار می کنید. برای آشنایی با مراحل و نکات گرفتن وکیل، کلیک نمایید.
در نهایت در این مرحله لازم است به این نتیجه برسید که به چه روشی قصد انجام این امر حقوقی را دارید. بسته به شرایط شما می توانید از خدمات یک یا تمام موارد فوق استفاده کنید.
!
با پیچیده تر شدن ماهیت و نوع مسأله حقوقی، استفاده از خدمات وکالت حقوقی لازم به نظر می رسد.
دوم | مراجعه و ثبت دادخواست ملاقات فرزند
–
برای ثبت دادخواست ملاقات فرزند به ضمیمه مدارک لازم، حسب مورد به دفتر خدمات قضایی یا دادگاه حقوقی صالح مراجعه کنید. این دعوا، غیرمالی است.
!
در شهرهایی که دفتر خدمات قضایی تشکیل شده است، برای ثبت دادخواست ملاقات فرزند ابتدا باید به دفاتر خدمات قضایی مراجعه کنید. در شهرهایی که دفاتر خدمات قضایی تشکیل نشده است، باید به دادگاه حقوقی صالح (خانواده) مراجعه نمایید.
سوم | ارسال ابلاغیه به طرفین
–
در ادامه پس از ثبت دادخواست، وقت رسیدگی تعیین میشود و به طرفین دعوا و زوجین ابلاغ میگردد. شایان ذکر است ابلاغیه به صورت پیامک و ایمیل برای هر یک از زوجین ارسال می شود. و هر کدام از زوجین می بایست از طریق لینک ارسال شده به سامانه ثنا وارد شده و پس از ثبت نام، ابلاغیه مورد نظر را دریافت نمایند.
چهارم | مراجعه به شعبه دادگاه حقوقی خانواده
–
جلسه رسیدگی به دعوا در روز و ساعت تعیینشده با حضور زوجین یا وکلای آنها تشکیل میگردد. بنابراین، در موعد مقرر به همراه اصل مدارک استنادی در شعبه دادگاه حقوقی خانواده حاضر شوید.
پنجم | صدور و ابلاغ حکم ملاقات فرزند
–
حکم دادگاه پس از رسیدگی به دعوا و بررسی مدارک توسط قاضی صادر میشود. پس از مدتی حکم صادره به طرفین دعوا یا وکلای آنها ابلاغ میگردد. در نهایت همانطور که پیشتر نیز عنوان شد ابلاغ حکم صادر شده به صورت پیامک برای هر یک از زوجین ارسال می شود. هر کدام از زوجین می بایست از طریق لینک ارسال شده به سامانه ابلاغ وارد شده و ابلاغیه مورد نظر را دریافت نمایند. ابلاغ آرای دادگاه از طریق سامانۀ ابلاغ الکترونیک قضایی قابل دسترس است. البته جهت استفاده از این خدمت، ابتدا باید در سامانۀ ثبت نام الکترونیک (ثنا) ثبت نام کنید.
!
معمولا پس از صدور رأی امکان بازنگری وجود دارد. البته بررسی ها نشان می دهد حتی در برخی مواقع در صورت صدور حکم قطعی نیز تحت شرایط خاص مانند تطبیق زمان ابلاغ، برخورداری از تبصره های خاص و … امکان تجدید نظر دیده شده است. که این امر به صورت تخصصی توسط یک وکیل حرفه ای قابل تحقق است.
!
هركس مانع از اجراي حكم دادگاه شود يا از استرداد طفل امتناع ورزد، حسب تقاضاي ذينفع و به دستور دادگاه صادركننده رأي نخستين تا زمان اجراي حكم بازداشت میشود.
ششم | اعتراض به رای دادگاه در صورت لزوم
–
پس از صدور حکم، چنانچه هر یک از طرفین به رای دادگاه اول (دادگاه بدوی) معترض باشد و رای دادگاه را برخلاف منفعت خود و یا مغایر با قانون بداند می تواند در چارچوب قانونی اقدام به اعتراض به رای کند. روش های اعتراض به آراء دادگاه ها به دو دسته کلی (عادی یا فوق العاده) تقسیم می شود:
- روش های عادی اعتراض به رای دادگاه: طرق عادی شکایت از آراء دادگاه ها به روش هایی گفته می شود که اصولا مجاز هستند مگر در مواردی که در قانون استثناء شده باشند. این روش ها شامل واخواهی و تجدید نظر می شود.
- روش های فوق العاده اعتراض به رای دادگاه: این روش ها صرفا در مواردی که قانونگذار مجاز دانسته است، امکان پذیر است. مطابق قانون آیین دادرسی مدنی و آیین دادرسی کیفری، طرق فوق العاده شکایت از رای دادگاه شامل فرجام خواهی، اعتراض شخص ثالث و اعاده دادرسی می شود.
در نهایت جهت اعتراض به رای دادگاه و حتی قرارهای صادرشده، باید به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه و دادخواست مربوطه (متناسب با هر یک از انواع اعتراض به رای دادگاه) را به همراه مدارک شناسایی و دادنامه یا قرار مورد را ارائه دهید.
!
بر مبنای قانون آیین دادرسی مدنی، مدت زمان تجدید نظرخواهیبرای اشخاص مقیم ایران 20 روز و برای افراد مقیم خارج دو ماه از تاریخ ابلاغ حکم است. تجدید نظر از روش های عادی اعتراض به رای دادگاه است.
پیشنهاد ویژه مطالعه: مراحل و نکات اعتراض به رای دادگاه
هفتم | درخواست اجرای حکم ملاقات فرزند
–
همانطور که می دانید، حکم دادگاه، خود به خود اجرا نمیشود، محکوم له باید اجرای آن را تقاضا کرده تا اجرائیه برای آن صادر شود. روال درخواست اجرای حکم در این مرحله به صورت زیر است:
- محکوم له (طرفی که رای به نفع آن صادر شده است) پس از قطعی شدن رأی، تقاضای اجرای حکم و یا صدور اجراییه را به دفتر دادگاه تقدیم مینماید.
- دفتر دادگاه درخواست را همراه با گزارش لازم و پرونده تقدیم دادگاه میکند.
- دادگاه در صورت احراز شرایط برای صدور اجراییه، دستور لازم برای صدور آن را صادر می کند.
- بعد از آن اجراییه به مأمور اجرا ارجاع داده میشود. مدیر اجرایی حکم، پروندهای در این راستا تشکیل میدهد.
!
برگ اجراییه عملا توسط مدیر دفتر تکمیل میشود. این برگهها از قبل تهیه شده و چاپی است، فقط کافی است که اطلاعات لازم در آن منعکس شود. اجراییه در دو نسخه صادر میشود یک نسخه از آن در پرونده و یک نسخه نیز در موقع ابلاغ به محکومعلیه داده میشود.
هشتم | صدور اجراییه و ابلاغ آن به محکوم علیه
–
پس از صدور رأي قطعی و درخواست اجرای آن، یک ابلاغیه اجرای حکم (اجراییه)، برای محکوم علیه، به صورت الکترونیکی از طریق سامانۀ ابلاغ الکترونیک قضایی و یا حضوری، ارسال می شود.
نهم | اجرای حکم ملاقات فرزند
–
پس از ارسال ابلاغیه، اجرای حکم، لازم می شود و هركس مانع از اجراي حكم دادگاه شود يا از استرداد طفل امتناع ورزد، حسب تقاضاي ذينفع و به دستور دادگاه صادركننده رأي نخستين تا زمان اجراي حكم بازداشت میشود.
!
محکومله میتواند طریق اجرای حکم را به دادورز (مأمور اجرا) ارائه دهد و در حین عملیات اجرایی حاضر باشد ولی نمیتواند دراموری که از وظایف دادورز (مأمور اجرا) است دخالت نماید.
نکات کلیدی
مراحل و نکات مهم ملاقات فرزند در هنگام جدایی (قبل یا بعد از طلاق)، عبارت است از:
- اکیداً توصیه میشود به منظور رعایت مصلحت کودک، قبل از هرگونه تصمیم و اقدام دربارۀ ملاقات فرزند به روانشناس کودک و نوجوان مراجعه کنید.
- با توجه به شرایط کودک و پیچیدگی برخی پروندهها، به وکیل دادگستری جهت مشاوره یا وکالت مراجعه کنید.
- هركس مانع از اجراي حكم دادگاه شود يا از استرداد طفل امتناع ورزد، حسب تقاضاي ذينفع و به دستور دادگاه صادركننده رأي نخستين تا زمان اجراي حكم بازداشت میشود.
لغات و اصطلاحات
- محکوم له: فردی که قانون به نفع او فرد یا افرادی را به انجام کاری محکوم کرده است.
- محکوم علیه: فردی که به انجام کاری محکوم شده است.
- محکوم به: چیزی که بین محکوم علیه و محکوم له به آن حکم شده است.
- واخواهی: واخواهی یکی از روش های عادی اعتراض به رای دادگاه بوده و شامل اعتراض به آرا و احکام غیابی (و نه احکام حضوری) است. بنابراین تمامی احکام غیابی در مهلت مقرر، قابل واخواهی هستند، مگر اینکه خلاف آن در قانون ذکر شده باشد. حق واخواهی صرفا برای خوانده متصور است و خواهان در هیچ موردی حق واخواهی ندارد.
- تجدید نظر: شخصی که نسبت به موضوعی در دادگاه بدوی محکوم شود می تواند درخواست تجدید نظر و قضاوت دوباره در موضوع محکومیت خود را از دادگاه تجدید نظر اعلام نماید. اصولا آراء صادره از دادگاه قابل تجدید نظرخواهی هستند، مگر آنکه در قانون استثناء شده باشند. بر مبنای قانون آیین دادرسی مدنی، مدت زمان تجدید نظرخواهی برای اشخاص مقیم ایران 20 روز و برای افراد مقیم خارج دو ماه از تاریخ ابلاغ حکم است. تجدید نظر از روش های عادی اعتراض به رای دادگاه است.
- فرجام خواهی: فرجام خواهی عبارت است از تشخیص انطباق یا عدم انطباق رای مورد درخواست با موازین شرعی و مقررات قانونی. رسیدگی به دادخواست فرجام خواهی در دیوان عالی کشور صورت می گیرد و دیوان از طریق تأیید یا نقض رای مورد درخواست فرجام، به وظیفه اصلی خود، عمل می کند. در نهایت چنانچه دیوانعالی کشور رای صادر شده را نقض کند، به صورت محتوایی به دعوا رسیدگی نمی کند و پرونده آن را به دادگاه هم عرض ارسال می کند تا مجدد مورد رسیدگیقرار گیرد.
- اعتراض شخص ثالث: اگرچه رای دادگاه در مورد طرفین دعوا صادر می شود اما گاهی آراء صادره علاوه بر طرفین، در ارتباط با شخص ثالث نیز آثاری به بار می آورد. به همین دلیل، کسی که از این حکم اثر می پذیرد، می تواند به این حکم اعتراض نماید. در نظر داشته باشید تا زمانی که رای دادگاه قطعی نشده است و جریان رسیدگی به واسطه تجدید نظر خواهی ادامه دارد، امکان اعتراض شخص ثالث وجود ندارد و شخص ثالث میتواند در قالب دعوای ورود ثالث، وارد دعوا شود یا از ناحیه یکی از طرفین پرونده در قالب دعوای جلب ثالث، به دادرسی جلب گردد. این یک روش اعتراض فوق العاده است.
- اعاده دادرسی: اعاده دادرسی یکی از طرق شکایت فوق العاده از احکام قطعیت یافته است. این شیوه از اعتراض، مختص اعتراض به احکام قطعیت یافته از سوی محاکم، چه احکام دادگاه بدوی و چه دادگاه تجدید نظر است. بنابراین قرار های صادره قابلیت اعاده دادرسی را ندارند. اعاده دادرسی موجب می شود در صورت وجود یکی از جهات قانونی مجددا توسط همان دادگاه صادر کننده حکم، مورد قضاوت دوباره قرار گیرد.
منابع و ارجاعات
- مصاحبه با وکیل پایه یک دادگستری
- وبسایت های محتوایی در حوزه مسایل حقوقی
همسرانی که طلاق گرفتند تا جای ممکن باید از آسیب فرزندان پیشگیری کنن