دارچین چیست؟ | راهنمای جامع طبع، ویتامین ها، فواید، عوارض، شیوه مصرف، شیوه نگهداری

دارچین با نام علمی Cinnamomum verum، به عنوان طعم دهنده و خوشبو کننده غذا، دارای خواص فراوانی نیز می باشد. از پوست درخت دارچین به عنوان ادویه (مانند زعفران، پاپریکا، زنجبیل و…) استفاده می شود. همچنین آن را به صورت دمنوش نیز مصرف می کنند. دارچین جزو داروهای گیاهی (مانند جینسینگ، بابونه، زنجبیل و…) هم به حساب می آید. از نظر طب سنتی، دارچین طبع گرم و خشک دارد. این ادویه خوشبو در بعضی از غذاهای ایرانی مانند خورشت قیمه، چلو مرغ، آبگوشت و … کاربرد دارد. همچنین از پودر دارچین برای تزیین، طعم دار و خوشبو کردن بعضی کیک ها و دسر ها مانند شیرینی گردویی دارچینی، شیرینی فندقی دارچینی، خاگینه مغزدار، شله زرد، کیک پای سیب و… استفاده می شود.

در این مطلب؛ پیشینه، خواص و ویتامین ها، عوارض، شیوه درست مصرف، شیوه درست نگهداری و نحوه تولید و فرآوری دارچین ارائه می شود. امید است با مطالعه این مطلب شناخت خوبی از دارچین به دست آورید.

پیشینه و تاریخچه دارچین

دارچین، پوست درختی کوچک با ارتفاع ۵ تا ۷ متر است که تمام قسمت‌های آن بویی مطبوع دارد. گلهای دارچین بین اواسط زمستان تا اوایل بهار ظاهر می‌شوند. برگ درخت دارچین سبز و گلهای آن به رنگ سفید هستند. دارچین از زمان های گذشته در دنیا به کار می‌رفته است. به طور مثال در مصر برای درمان امراض مختلف به کار می رفته است. دارچین نام های دیگری مانند دارصینی، سلیخه و… دارد. در هند به آن لالجین و در اندونزی چوب شیرین یا کایو مانیس می گویند. دارچین بومی هند و سری‌لانکا است و از پوست درختچه آن به عنوان ادویه استفاده می شود. دارچین در قرون وسطی برای درمان ورم مفاصل، گلودرد و سرفه استفاده می‌شده است.

انواع دارچین

دارچین به دو دسته اصلی تقسیم می شوند که عبارتند از:

• دارچین کاسیا: دارچین کاسیا یا دارچین چینی نوع رایج‌تر دارچین است که از پوست داخلی درخت سیناموم کاسیا به دست می‌آید و بومی جنوب چین است. دارچین کاسیا رنگ قهوه‌ای مایل به قرمز تیره داشته و بافت آن ضخیم و زبر است. نوعی از دارچین کاسیا به نام دارچین سایگون یا دارچین ویتنامی یا کاسیای ویتنامی وجود دارد که دارای عطر و طعم قوی، شیرین و تند می باشد.
•  دارچین سیلان: دارچین سیلان یا دارچین هندی از پوست داخلی درخت سیناموم وروم به دست می‌آید و  بومی سریلانکا و جنوب هند است. دارچین سیلان رنگ قهوه‌ای مایل به زرد و بافت نرم و نازکی شبیه کاغذ دارد. است. از دارچین سیلان به عنوان دارچین اصل یا واقعی یاد برده می شود.

 مزاج، طبع و مصلح دارچین

طبع دارچین از نظر طب سنتی گرم و خشک است. براساس منابع معتبر طب سنتی، بهترین مصلح برای دارچین، کتیرا و مصطکی هستند. مصرف دارچین همراه با این مصلحات، امکان استفاده بهتر از بهره های آن را فراهم می کند.

ترکیبات، ویتامین ها و مواد معدنی دارچین

ارزش غذایی 100 گرم پودر دارچین به صورت زیر است:

• مواد تشکیل دهنده اصلی دارچین: انرژی (کالری) (247کیلوکالری)، کربوهیدرات (59گرم)، پروتئین (3.99گرم)، چربی (1.24گرم)، آب (10.58گرم)، فیبر (53.10گرم)، قند (2.17گرم)
• ویتامین های دارچین: ویتامین آ (00میکروگرم)، ویتامین E (2.32میلی گرم)، ویتامین K (31.20میکروگرم)، ویتامین C (3.80میلی گرم)، ویتامین ب1 (0.02 میلی گرم)، ویتامین ب2 (0.04میلی گرم)، ویتامین ب3 ( 1.33میلی گرم)، کولین (11.00میلی گرم)، ویتامین ب5 (0.36میلی گرم)، ویتامین ب6 (0.16میلی گرم)، ویتامین ب 9 (6.00 میکروگرم)
• مواد معدنی دارچین: کلسیم ( 00میلی گرم)، آهن ( 8.32 میلی گرم)، منیزیم (60.00 میلی گرم)، فسفر (64.00 میلی گرم)، پتاسیم (431.00 میلی گرم)، سدیم (10.00میلی گرم)، روی (1.83میلی گرم)، مس (0.34میلی گرم)، منگنز (17.47میلی گرم)، سلنیم (3.10 میکروگرم)

فواید دارویی و درمانی دارچین

دارچین خواص فراوانی دارد از جمله:

• تب بر
• درمان کم خونی
• از بین بردن ضعف های استخوان، پادرد و کمر درد
• درمان سردرد
• آرامبخش
• درمان لرزش دستها
• گرم کردن کلیه ها
• به تاخیر انداختن روند پیری
• خوشبو کننده دهان و مقوی لثه و دندانها
• تقویت ایمنی بدن
• کمک به هضم غذاهای سنگین و دیرهضم
• درمان بیماریهای با منشاء سردی
• مقوی چشم و بینایی
• تقویت دستگاه تنفسی و درمان بیماری های مربوط به آن
• کنترل سطح قند و چربی در بدن
• نشاط آور و ضد افسردگی
• از بین بردن درد مفاصل
• کمک به درمان سرماخوردگی
• درمان نفخ و دل درد
• بازکننده عروق و گرفتگی های عضلانی
• فراری دادن حشرات موذی با استفاده از عطر زیاد دارچین
• چاشنی معطر غذاها و از بین برنده بوی بد مرغ و گوشت و ماهی و…
• تقویت قوای جنسی
• درمان سرفه، خلط گلو و آبریزش بینی و چشم

عوارض، مضرات و موارد منع مصرف دارچین

اگرچه دارچین خواص و فواید فوق ‌العاده ‌ای دارد، زیاده روی در مصرف آن باعث عوارضی شده و  برای سلامتی مضر است. عوارضی مانند:

• رقیق شدن خون (افرادی‌ که از داروهای ضد انعقادی استفاده می‌کنند باید در مصرف دارچین احتیاط کنند)
• بروز مشکلات و علائمی مانند خشکی پوست، خارش بدن، گرگرفتگی و… در افرادی که طبع گرم دارند
• بروز مشکلاتی مانند بالا رفتن تپش قلب،‌ کم خوابی، بی‌خوابی، افسردگی، التهاب یا ورم کردن پوست و…
• بروز مشکلات معده در نوزادان (چنانچه مادر شیرده در مصرف دارچین زیاده روی کند)
• واکنش های آلرژیک مانند آبریزش بینی، درد معده و…
• زایمان زودرس در خانم‌های باردار
• پایین آمدن قند خون
• آسیب کبد
• زخم دهان

شیوه درست مصرف کردن دارچین

توصیه شده که مصرف ۵۰۰ تا ۳۰۰۰ میلی‌گرم دارچین در روز برای سلامتی و بهره گیری از فواید آن، کافی است. توجه داشته باشید که زیاده روی در مصرف آن مضرات و عوارض به همراه دارد.

شیوه درست نگهداری از دارچین

دارچین جزو ادویه ها به حساب می آید و به صورت کلی بهتر است ادویه را به صورت کامل و آسیاب نشده نگهداری کنید، زیرا طول عمر و ماندگاری آن ها بیشتر خواهد بود. بهتر است دارچین را در ظرف فلزی در دار و یا ظرف شیشه ای با رنگ تیره و در جای سرد و خشک نگهداری کنید. ادویه نباید در محیط بسیار گرم و یا در معرض مستقیم نور خورشید قرار گیرد.

تولید و فرآوری دارچین

بذر دارچین معمولا سه سال طول می‌کشد تا به درخت تبدیل شده و بعد از آن می‌توان تا ۶ سال از چوب ‌های این درخت برای تولید دارچین استفاده کرد. در هر سال، ۳ بار شاخه‌های درختان دارچین برداشت می‌شوند. مراحل تهیه دارچین از کاشت تا برداشت و بسته بندی شامل این موارد است:

• گلچین کردن شاخه‌های جوان و بالغ درخت دارچین سیلان و بریدن آن‌ها
• پوست کندن شاخه‌های درخت دارچین سیلان
• لایه لایه کردن چوب دارچین
• لوله‌ کردن لایه‌های زرد رنگ دارچین سیلان
• بریدن این دارچین‌های قلمی در سایزهای دلخواه
• خشک کردن این دارچین‌ها در کوره
• جداسازی دارچین‌های مرغوب و بسته‌بندی

کاربرد ها و محصولات حاصل از دارچین

به خاطر طعم و بوی بسیار مطبوع؛ و همچنین خواص زیاد دارچین، از آن در بسیاری از غذاها مانند چلو گوشت، آبگوشت بزباش، خورشت قیمه، مگشت پلو، باقالی پلو با گوشت، خورشت کاری با گوشت، خورشت کدو حلوایی و… انواع کیک و دسر مانند سیب دارچینی، پنکیک موز، شله زرد، پای سیب، شیرینی گردویی دارچینی، شیرینی فندقی دارچینی، خاگینه مغزدار، حلیم، کیک هویج و گردو و… انواع متنوع نوشیدنی مانند دمنوش دارچین و نبات، اسموتی رژیمی سیب، دمنوش دارچین با زنجبیل، دمنوش دارچین با عسل، دمنوش دارچین باسیب، دمنوش دارچین با گل محمدی و… استفاده می شود.

دانستنی جالب درمورد دارچین

در زمان گذشته، قیمت بالای دارچین و مسیر تجاری ناشناخته آن، باعث شد که منشأ این گیاه تا قرن ها ناشناخته باقی بماند و افسانه هایی درباره آن ساخته شود. برای مثال برخی از افراد اعتقاد داشتند که دارچین را ققنوس می سازد؛ یا اینکه دارچین در درّه های تنگ می روید و مارهای خطرناک از آن نگهداری می کنند.

لغات و اصطلاحات به کار برده شده در مقاله دارچین عبارت است از:

• مگشت پلو: یک نوع غذای ویژه جنوب ایران

• وبسایت های محتوایی حوزه مواد غذایی
• وبسایت های محتوایی حوزه طب سنتی