آویشن چیست | انواع، طبع، خواص و ویتامین ها، عوارض و موارد مصرف

آویشن با نام علمی Thymes، سرده‌ای از تیره نعناعیان است و در ایران در مناطق کوهستانی می‌روید. آویشن، یکی از قدیمی ترین گیاهان دارویی و ادویه ای است که هم به صورت دمنوش برای درمان بیماری هایی مانند سرماخوردگی، گلو درد و… و هم به صورت ادویه (مانند زردچوبه، فلفل سیاه، زعفران، برگ بو و…) در غذاهای مختلف مانند ماکارونی، خوراک مرغ، خوراک قارچ و لوبیا، خوراک زبان گوساله و… به کار می رود.  آویشن در حال حاضر در سراسر جهان کشت و تولید می‌شود. همچنین، روغن عصاره‌ ای آویشن ترکیب اصلی عنصر، تیمول است که به آن خاصیت ضد عفونی‌ کننده بخشیده است. طبع آویشن گرم و خشک است.  

در این مطلب؛ انواع، طبع، خواص و ویتامین ها، عوارض، شیوه نگهداری موارد مصرف آویشن ارائه می شود. امید است با مطالعه این مطلب شناخت خوبی از آویشن به دست آورید.

انواع آویشن

به طور کلی، گونه های مختلفی از آویشن در ایران و جهان وجود دارد که برخی از آن ها عبارتند از:

• آویشن شیرازی (از انواع آویشن ایرانی)

• آویشن کوهی (از انواع آویشن ایرانی)

• آویشن اوراسیایی (Thymus pannonicus)

• آویشن پشمی (Thymus pseudolanuginosus)

• آویشن خزنده (Thymus praecox)

• آویشن زیره‌ای (Thymus herba-barona)

• آویشن لیمویی (Thymus pulegioides)

• آویشن معمولی (Thymus vulgaris)

• آویشن مورودر (Thymus moroderi)

• آویشن دنایی(Thymus Dena)

• سوسنبر (Thymus capitatus)
• ثومون (Thymus serpyllum)

مزاج، طبع و مصلح آویشن

طبع و مصلحات آویشن به شرح زیر است:

• طبع آویشن: آویشن گرم و خشک
• مصلح آویشن: سرکه انگور، مصلح و بهبود دهنده خواص و مزاج آویشن است

ویتامین ها و مواد معدنی آویشن

ارزش غذایی 100 گرم آویشن پودر شده، به صورت زیر است:

• مواد تشکیل دهنده اصلی آویشن پودر شده: انرژی (276 کیلوکالری)، کربوهیدرات (94 گرم)، پروتئین (9.11  گرم)، چربی (7.43  گرم)، آب (7.79  گرم)، فیبر (37.00  گرم)، قند (1.71 گرم)
• ویتامین های آویشن پودر شده: ویتامین A (00 میکروگرم)، ویتامین E (7.48 میلی گرم)، ویتامین K (1714.50 میکروگرم)، ویتامین C (50.00 میلی گرم)، ویتامین B1(0.51 میلی گرم)، ویتامین B2 (0.40 میلی گرم)، نیاسین (4.94 میلی گرم)، کولین (43.60 میلی گرم)، ویتامین B6 (0.55 میلی گرم)، فولات (274.00 میکروگرم)
• مواد معدنی آویشن پودر شده: کلسیم (00 میلی گرم)، آهن (123.60 میلی گرم)، منیزیم (220.00 میلی گرم)، فسفر (201.00 میلی گرم)، پتاسیم (814.00 میلی گرم)، سدیم (55.00 میلی گرم)، روی (6.18 میلی گرم)، مس (0.86 میلی گرم)، مس (7.87 میلی گرم)، سلنیم (4.60 میکروگرم)

فواید دارویی و درمانی آویشن

آویشن خواص زیادی دارد که برخی از آن ها عبارتند از:

• مفید برای سیستم گوارش: یکی از خواص با ارزش آویشن کمک به کاهش گاز معده و اسپاسم های معده است، این گیاه به کاهش انقباض معده و کم کردن اسپاسم روده کمک می کند
• سلامت بینایی: ویتامین A موجود در آویشن عامل موثری برای سلامت بینایی بوده و به پیشگیری از دژنراسیون ماکولا و آب مروارید کمک می کند
• مفید برای سلامت دهان و دندان: روغن آویشن می‌تواند به تسکین عفونت‌های دهان و دندان کمک کند. این روغن با باکتری‌های مقاوم به آنتی‌بیوتیک‌‌ها مبارزه می‌کند. همچنین می‌توانید از آویشن به‌عنوان شوینده‌ی دهان استفاده کرده و با این کار به حفظ سلامت دهان و دندان خود کمک کنی.
• بهبود سرفه، گلودرد و سرماخوردگی: آویشن به دلیل وجود تیمول و کارواکرول دارای خواص ضد میکروبی بوده و برای درمان سرماخوردگی و سرفه و گلودرد کمک کننده است
• مفید برای قلب و عروق: آنتی اکسیدان ها، مواد معدنی و ویتامین های موجود در آویشن برای جلوگیری از آترواسکلروز، حملات قلبی و درمان بیماری های قلبی عروقی مفید است
• ضد سرطان: کارواکرول موجود درآویشن برای پیشگیری و درمان سرطان پستان و سرطان روده بزرگ مفید است
• مفید برای اعصاب: کارواکرول موجود در آویشن برای روی بر روی فعالیت نورون ها تاثیر گذاشته و باعث بهبود خلق و خو و احساسات می شود و از استرس جلوگیری می کند

عوارض و مضرات آویشن

آویشن خواص بسیاری دارد، اما با این وجود مصرف آن می‌تواند عوارض خاصی داشته باشد. در ادامه به بررسی برخی از آن‌ها می‌پردازیم:

• حساسیت زا بودن: متخصصان معتقدند افرادی که نسبت به گیاهان و سبزی‌های خانواده نعنا حساسیت دارند، نباید از آویشن یا دمنوش این گیاه استفاده کنند. گیاهان و سبزی‌های متعلق به خانواده نعنا بسیار گسترده است اما رایج‌ترین و پرمصرف‌ترین آن‌ها شامل رزماری، ریحان، پونه و کرفس می‌شود
• احتمال خطر برای زنان باردار و مادران شیرده: با اینکه شواهدی وجود ندارد که نشان دهنده خطرِ مصرف آویشن برای زنان باردار و مادران شیرده باشد، اما گذر زمان ثابت کرده که مصرف این گیاه خطر سقط جنین را افزایش می‌دهد. پس لازم است زنان باردار و مادران شیرده قبل از مصرف این گیاه با پزشک مشورت کنند
• کاهش عملکرد تیروئید: نتایج بررسی‌ها نشان می‌دهد که بعضی از گونه‌های گیاه آویشن تأثیرات منفی بر عملکرد غده تیروئید دارد. این گیاه به اندازه دیگر گیاهان متعلق به خانواده نعنا، میزان هورمون ترشح شده توسط غده هیپوفیز را تغییر می دهد
• افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی: محققان با انجام بررسی‌هایی دریافتند، افرادی که روغن آویشن مصرف می‌کنند در معرض خطر ابتلا به ناراحتی‌های قلبی مانند تنگی نفس، ایست قلبی، تشنج و حتی رفتن به کما قرار می‌گیرد
• ایجاد مسمومیت: استفاده از مقدار بالای آویشن می‌تواند اثرات منفی و مخربی ایجاد کند. بعضی از این اثرات منفی و مخرب شامل سوزش معده، حالت تهوع، استفراغ، ناراحتی معده، اسهال، سردرد و سرگیجه هستند

شیوه درست نگهداری آویشن

در این بخش روش های نگهداری آویشن ارائه می شود:

• نگهداری آویشن تازه: مقداری را که می خواهید مصرف کنید جدا کنید و بقیه را به صورت نشسته در یخچال بگذارید. ساقه هایی که برای ذخیره گذاشته اید در پلاستیک فریز بگذارید و درب آن را بسته و در گرم ترین قسمت یخچال قرار دهید
• نگهداری آویشن خشک (ادویه): ادویه آویشن را در جایی خشک و خنک و دور از آفتاب نگهداری کنید. بهترین ظرف برای نگهداری ادویه‌ها، در درجه اول ظرف‌های فلزی هستند که در آن‌ها کاملا بسته می‌شود. در درجه دوم هم ظرف‌های شیشه‌ای رنگی، مانند ظروف شیشه‌ای قهوه‌ای برای نگهداری ادویه‌ها مناسب هستند. ادویه‌های آسیاب شده تا ۶ ماه، و دانه‌های کامل تا یک سال قابلیت نگهداری دارند
• نگهداری روغن آویشن: این روغن را دور از نور خورشید و در جایی خنک و خشک نگه داری کنید

این مطلب را بخوانید: خشک کردن آویشن در خانه

موارد مصرف آویشن

آویشن را به صورت تازه، خشک و پودر شده (به صورت ادویه) در غذاها مورد استفاده قرار می دهند. رایج‌ترین روش، استفاده از آن به عنوان سبزی تازه یا خشک‌ شده در غذاهای مختلف است. برای اهداف درمانی و دارویی، می‌توان آویشن را به شکل چای و دمنوش، شربت، مکمل یا عصاره‌ روغنی به کار برد. آویشن را چه به صورت تازه چه خشک شده در بسیاری از غذاها و خوراکی ها (مانند ماکارونی، خوراک مرغ، خوراک قارچ و لوبیا، خوراک زبان گوساله، سالاد، پنیر، آبدوغ خبار و…) می توان استفاده کرد و از طعم و بوی مطبوع و فواید خوب آن بهره برد. همچنین روغن آویشن برای مقاصد درمانی؛ مانند رایحه درمانی، درمان ریزش مو و…کاربرد دارد.

لغات و اصطلاحات به کار برده شده در مقاله آویشن عبارت است از:

• دژنراسیون ماکولا: تباهی لکه زرد یکی از اصلی ترین عوامل کوری است که بر اثر تخریب لکه زرد یا ماکولا ایجاد شده و به دژنراسیون ماکولا معروف می باشد.

• کتاب مرجع ویتامین ها و مواد معدنی
• وبسایت های محتوایی حوزه مواد غذایی
• وبسایت های محتوایی حوزه طب سنتی