آبغوره چیست؟ | پیشینه، طبع، خواص، عوارض، شیوه مصرف و کاربرد

آبغوره، عصاره انگور نارس یا غوره است و مانند سرکه، آب لیمو، آب پرتقال و… به عنوان چاشنی در انواع خورشت، آش و سالاد استفاده شده و دارای خواص خوبی برای سلامت بدن است. از این ماده غذایی در طبخ غذا و یا به تنهایی برای درمان و افزایش سلامتی استفاده می‌شود. از نظر طب سنتی، طبع آبغوره سرد و خشک است و غذاهای متنوعی مانند قیمه بادمجان، مسما بادمجان، خورشت کنگر و… با آن درست می شود.

در این مطلب؛ پیشینه، خواص و ویتامین ها، عوارض، شیوه نگهداری، شیوه مصرف و کاربردهای آبغوره، ارائه می شود. امید است با مطالعه این مطلب شناخت خوبی از آبغوره به دست آورید.

پیشینه و تاریخچه آبغوره

از گذشته، این افشره‌ یا عصاره خوش ‌طعم برای درمان برخی از بیماری‌ ها استفاده می شده است. در طب سنتی، این عصاره برای رفع ورم دهان، نرمی لثه‌ ها و همچنین زردی و چاقی مفرط، مفید می‌دانند. در گذشته، سرمه ‌ای را برای تقویت عضلات چشم می‌ساختند که در ترکیب آن از آب‌ غوره نیز استفاده می‌شد. در ‌فرهنگ ‌های ایرانی نیز به خواص آب‌غوره توجه ویژه ‌ای می شود، به عنوان مثال مردم سیرجان، آب‌غوره را برای درمان چشم‌ درد مفید می دانند و چند قطره از آن را در چشم می‌ چکانند یا در خراسان، مردم برای درمان خارش استفاده می کنند

مزاج، طبع و مصلح آبغوره

از نظر طب سنتی، طبع آبغوره سرد و خشک است. مصلحات آبغوره موادی مانند انجیر، گلقند و انیسون هستند. ادویه‌های دارای طبع گرم نیز می‌توانند به عنوان مصلح برای آبغوره مورد استفاده قرار گیرند.

ترکیبات، ویتامین ها و مواد معدنی

جدول ارزش غذایی آبغوره، به مقدار 100 گرم به صورت زیر است:

• مواد تشکیل دهنده اصلی آبغوره: انرژی یا کالری(19 کیلوکالری)، کربوهیدارت (15گرم)، پروتئین (0.44 گرم)، چربی (0.02گرم)، آب (95.00گرم)، فیبر (0.10 گرم)
• ویتامین های آبغوره: ویتامین C (00میلی گرم)، ویتامین ب1(0.01میلی گرم)، ب2 (0.02میلی گرم)، ب3 (0.14 میلی گرم)
• مواد معدنی آبغوره: کلسیم (00 میلی گرم)، آهن (0.44میلی گرم)، فسفر (18.00میلی گرم)، پتایسیم (156.00میلی گرم)، سدیم (10.00میلی گرم)

فواید دارویی و درمانی آبغوره

خواص و فواید آبغوره عبارتند از:

• کمک به بهبود هضم: آبغوره باعث افزایش اسید معده شده و به هضم بهتر غذاهای چرب و سنگین کمک می کند
• کاهنده کلسترول بد (LDL): آبغوره می‌تواند تاثیرات عامل ذخیره لیپید، آتروما و تجمع کلسیم در عروق را خنثی کند
• کمک به پیشگیری از سرطان: آبغوره حاوی ویتامین C است. ویتامین C یکی از ویتامین‌های مهم برای کاهش خطر ابتلا به سرطان و تقویت سیستم ایمنی بدن است
• تقویت کننده کبد: مصرف آبغوره در غذا ها برای تقویت کبد بسیار مفید بوده و به رفع چربی‌های سطحی کبد کمک می‌کند
• کاهنده فشار خون و افزایش HDL: تحقیقات نشان داده است که مصرف آبغوره می‌تواند موجب کاهش فشار خون بالا و افزایش سطح کلسترول خوب HDL خون شود
• کمک به سلامت سیستم گوارش: آبغوره دارای خاصیت اشتها آوری بوده که موجب رفع اختلالات روده و معده می‌شود همچنین آبغوره با داشتن خواص ضد یبوست، برای ضد عفونی کردن روده توصیه می‌شود
• مفید برای قاعده آوری: استفاده از آبغوره یک گزینه بسیار خوب برای درمان قاعدگی یا پریود نامنظم است
• تقویت کننده کبد: یکی از مهم‌ترین خواص آبغوره آن است که مصرف آن موجب تقویت کبد (بویژه کبد گرم) می‌شود
• کمک به بهبود تب و سل ریوی: آبغوره می‌تواند موجب کاهش حرارت بدن و رفع عطش شده و با داشتن این خاصیت یک گزینه درمانی مناسب برای درمان تب سل ریوی است
• مفید برای پوست: یکی از روش‌های مناسب و موثر برای حفظ تعادل PH پوست در حالت اسیدی، استفاده از خواص دارویی ترشی‌های طبیعی از جمله آبغوره است
• کمک به درمان درد کمر: آبغوره دارای پتاسیم است. این ماده معدنی بسیار مفید برای درمان درد سیاتیک و مشکلات ناحیه کمر و ناراحتی های رماتیسمی مفید است
• پیشگیری کننده از مشکلات در فصل گرما: غوره حرارت خون و صفرا را کم می‌کند، همچنین می‌تواند سبب از بین رفتن صفرا شود. این خاصیت غوره به عنوان یک روش موثر پیشگیری از مشکلات فصل تابستان، مانند گرمازدگی معرفی می شود
• از بین برنده کرم روده و معده: آبغوره خاصیت ضد عفونی کنندگی دارد و می‌تواند موجب پاکسازی معده و روده شده و کرم های روده را از بین ببرد

عوارض، مضرات و موارد منع مصرف آبغوره

علاوه برا فوایدی که آبغوره دارد، مصرف زیاد آن موجب بوجود آمدن عوارضی می شود، از جمله:

• طبع آبغوره سرد است و افراد طبع سرد نباید از آن زیاد استفاده کنند زیرا باعث ضعف اعصاب می‌شود
• زیاده روی در مصرف آبغوره باعث جمع شدن گاز در دستگاه گوارش، دل‌پیچه و نفخ می شود
• برای افرادی که به زخم معده مبتلا هستند و یا اسید معده آن ها زیاد است خوردن غوره و آبغوره ممنوع است
• مصرف آبغوره برای افرادی که دارای کبد سرد و ناراحتی شش‌ها هستند مناسب نیست
• مصرف بیش از اندازه آبغوره در دوران بارداری به علت ادرار آور بودن می‌تواند باعث سقط جنین شود
• مصرف بیش از حد آبغوره برای افرادی که کم خونی دارند توصیه نمی‌شود
• زیاده روی در مصرف آبغوره باعث ضعیف قوای جنسی می شود
• مصرف آبغوره باعث گرفتگی صدا می شود

شیوه درست مصرف کردن آبغوره

آبغوره هم به صورت مخلوط در غذا و هم به صورت نوشیدنی رقیق شده در آب مصرف می شود. بهترین زمان مصرف آبغوره، همراه با وعده های غذایی است که خاصیت و تاثیر گذاری بیشتری بر بدن خواهد داشت. این روش نه تنها به معده و سیستم گوارش آسیبی نمی زند، بلکه باعث می شود مواد میکروبی و باکتری بدن توسط آبغوره از بین رفته و عملکرد هضم و جذب غذا بهبود پیدا کند. همچنین این روش به چربی سوزی بدن کمک خواهد کرد.

شیوه درست نگهداری آبغوره

چنانچه نگهداری آبغوره به روش صحیح انجام نشود، موجب کپک زدن و فاسد شدن سریع آن خواهد شد. در زمان گذشته، پس از اینکه آبغوره را داخل شیشه می‌ریختند، آن را جلوی نور مستقیم آفتاب قرار می‌دادند تا به اصطلاح خوشرنگ بشود. اما امروزه این کار از نظر علمی رد شده است، زیرا قرار دادن آبغوره در آفتاب باعث ایجاد تغییرات شیمیایی در آن شده و ویتامین C موجود در آن در مقابل آفتاب از بین خواهد رفت. بنابراین بهتر است شیشه آبغوره را در جای خشک و خنک نگهداری کنید. آبغوره را پس از باز کردن درب آن تا حدود یک سال می‌توانید در یخچال نگهداری کنید. از تماس قاشق ‌های چرب یا مرطوب با آبغوره خودداری کرده و حتی در شیشه آن را هم چرب یا مرطوب نکنید

تولید و فرآوری آبغوره

تهیه آبغوره از انگور نارس به روش های زیر انجام می شود:

• تولید آبغوره به روش قدیمی: درگذشته، آن ‌ها را از خوشه‌ ها جدا کرده و سپس در هاون می‌کوبیدند تا آب آن جدا شود. پس از آن، غوره ‌های له‌ شده را می‌فشردند تا آب آن از تفاله جدا شود
• تولید آبغوره به روش جدید: امروزه، برای این منظور از دستگاه آبمیوه‌گیری استفاده می‌کنند. آبِ ‌غوره‌ به‌دست آمده را از چند صافی می‌گذرانند تا مایعی یک‌دست حاصل شود. در آخر، آب‌غوره را در شیشه‌های مخصوص ریخته، کمی نمک می‌زنند و جلوی آفتاب قرار می‌دهند تا برسد. برخی افراد نیز در این مرحله، برای خوش ‌طعم ‌تر شدن آبغوره، از زنجبیل در هر شیشه استفاده می‌کنند

کاربرد ها و محصولات حاصل از آبغوره

از آب غوره هم در مصارف خوراکی و هم غیر خوراکی استفاده می شود:

• مصارف خوراکی آبغوره: آبغوره از زمان گذشته برای مزه ‌دار کردن انواع کباب، مرغ ترش، ترشی‌تره و انواع آش و سایر خوراک‌ ها استفاده می‌شد. در پخت انواع خورشت ‌ها، مانند قیمه بادمجان، مسما بادمجان، خورشت کنگر، خورشت ریواس، آبگوشت کردستانی‌، شولی یزدی‌، آش غوره (غوره ‌با) و کولی غورابیج گیلانی‌ها (ماهی کولی با آب‌غوره) از این چاشنی استفاده می‌شود
• مصارف غیر خوراکی آبغوره: به کار بردن آبغوره و آب ‌تره در محل بواسير بعد از اجابت مزاج براي اين بيماري مفيد است. همچنین غرغره کردن آبغوره، باعث کاهش تورم گلو توصيه مي‌شود. هنگام خونريزي بيني، چکاندن چند قطره آبغوره مي‌تواند به کاهش خونریزی کمک کند. مصرف چند قطره آبغوره و سرکه مي‌تواند در درمان عفونت گوش موثر باشد.

دانستنی های جالب در مورد آبغوره

در ادبیات شفاهی، و یا در اصطلاح کوچه ‌بازاری مردم ایران، آب‌ غوره گرفتن، به ‌معنی اشک ریختن و گریه کردن است. برخی، دلیل این کنایه و تعبیر آن را شفافیت آبغوره و شوری اشک چشم می‌دانند

• وبسایت های محتوایی حوزه مواد غذایی
• وبسایت های محتوایی حوزه طب سنتی