مقدمه
کرونا ویروس Coronavirus یا کووید 19 COVID که به شکل عمومی به آن کرونا نیز میگویند، بیماری ای عفونی است که بر اثر آن سندرم حاد تنفسی ایجاد میشود. علائم معمول آن تب، سرفه، تنگی نفس، درد عضلانی، تولید خلط، گلودرد و از دست دادن حس بویایی و چشایی هستند. با این که در بیشتر موارد این بیماری علایمی خفیف دارد اما در بعضی موارد به نارسایی چند اندامی و حتی فوت بیمار می انجامد. مهم ترین راه انتقال ویروس کرونا از طریق قطرات ریزی است که از بینی و دهانفرد مبتلا بویژه از طریق عطسه و سرفه خارج میشود و گاه تا مدتی در هوا معلق می ماند. به صورت کلی در مواجهه با درمان و ریشه کن کردن بیماری کرونا، دو رویکرد زیر وجود دارد:
- رویکرد کنشگر و پیش دستانه: در این رویکرد از طریق واکسیناسیون کرونا که برای اطلاع از مراحل ثبت نام و زدن واکسن کرونا می توانید به صفحه مربوطه مراجعه نمایید.
- رویکرد واکنشی و درمانی: در این حالت بیمار پس از ابتلا، موظف به طی کردن روال درمانی خواهد بود. طبیعی است در این حالت زدن واکسن معنایی ندارد.
اما بهترین راه برای پیشگیری توسط افراد از این بیماری شامل رعایت موارد زیر است:
- بهداشت تنفس مانند: رعایت بهداشت هنگام عطسه و سرفه، استفاده از ماسک، قرقره آب نمک و . . .
- رعایت فاصله حدود دو متری با دیگران
- عدم تماس دست با چشم، دهان و بینی
- شستن مداوم دستها با آب و صابون حداقل به مدت ۲۰ ثانیه
- ضدعفونی کردن سطوح و اشیایی که مورد تماس هستند.
برای آشنایی کامل با علایم، مراحل و نکات درمان بیماری کرونا (بررسی علائم، تست، مراجعه به پزشک، قرنطینه خانگی، بستری شدن و مراقبت های بعد از بهبود)، این مطلب را با دقت مطالعه و در بخش نظرات، تجربیات خود را با ما به اشتراک بگذارید.
!
مراحل قید شده در این مطلب، تمامی گام های لازم برای درمان است و انجام برخی از آن ها بستگی به وضعیت بیمار و تشخیص پزشک دارد.
!
تا کنون واکسنهای اسپوتنیک وی از روسیه، آسترازنکا از کره جنوبی، سینوفارم از چین و بهارات از هند وارد کشور ایران شدهاند و روند واردات این واکسن همچنان ادامه دارد. به علاوه واکسنهای کووایران برکت، کوو پارس رازی، واکسن مشترک ایران و کوبا، واکسن شهید فخری زاده و چند شرکت دانش بنیان دیگر در کشور در حال طی کردن مراحل مطالعاتی خود هستند و از ماه آینده واکسیناسیون تعدادی از انبوهی از مردم به وسیله آنها آغاز میشود.
پیش نیاز و ملزومات
مدارک و پیش نیاز برای درمان رسمی بیمار کرونا:
- دفترچه بیمه ( دارو های مورد استفاده کرونا تحت پوشش بیمه است)
- هزینه درمان
- برگه پزشک جهت تجویز تست خاص
مراحل اصلی
اول | بررسی علائم کرونا و دریافت مشاوره
–
هر بیماری در وهله اول با علائم آن شناسایی می شود. علائم بیماری کرونا را باید بسیار متنوع دانست تاجایی که می توان گفت از بی علامت بودن تا سرفه و عطسه ساده و درگیری ریوی و تنگی نفس متفاوت است و حتی ممکن است در فردی یک علامت ظاهر شود. ازجمله علائم شایع کووید-19 می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تب خفیف که به تدریج بالا می رود.
- سرفه خشک وحتی خلط دار که به مرور زمان تشدید شود.
- تنگی نفس
- لرز، درد و گرفتگی عضلات
- گلو درد
- سردرد
- از دست دادن حس بویایی و چشایی (علائم اختصاصی کرونا)
علائمی که شیوع کمتر دارد:
- علائم گوارشی مانند: درد شکم در بالای ناف و اطراف آن و در ناحیه معده که شبیه مسمومیت است، استفراغ، اسهالی که خونی نیست و در حد چند روز است نه چند هفته
- احساس درد مداوم یا فشار در قفسه سینه و قلب
- علائم مغزی مانند: سکته مغزی
- علائم پوستی مانند: کهیر
لازم است بدانیم شدت و ضعف علائم یاد شده به ویژه علائم تنفسی از فردی به فرد دیگر متفاوت است لذا براساس علائم بالینی، بیماری کووید ۱۹ به 4 دسته خفیف، متوسط، شدید و بحرانی تقسیم میشود. در صورت مشاهده هرگونه علائم فوق، بهتر است برای ادامه مسیر درمان خود، از یکی از روش های زیر مشاوره تخصصی دریافت نمایید:
- تماس با مرکز 4030 یا 190
- مشاوره تلفنی از پزشک معتبر
- مشاوره آنلاین از طریق پلتفرم ها و اپلیکیشن های آنلاین
در نهایت چنانچه علائم بیمار خفیف باشد، پزشکان توصیه می کنند خود را در خانه قرنطینه کرده و نحوه آن را به شما آموزش می دهند و در صورت شدید بودن بیماری شما را به نزدیکترین مرکز 16 ساعته فعال خدمات بهداشتی و درمانی محل ارجاع می دهند. البته شما می توانید برای اطمینان، به سامانه خودارزیابی بیماری کرونا، مراجعه و نسبت بررسی وضعیت علائم اقدام کنید:
دوم | مراجعه به پزشک در صورت نیاز
–
بعد از بررسی علائم و دریافت مشاوره، با وجود علائم نسبی، چنانچه تمایل داشته باشید برای اطمینان بیشتر می توانید به پزشک عمومی یا متخصص داخلی مراجعه نمایید و در صورت خفیف بودن بیماری، تحت نظر ایشان درمان شوید. با مراجعه و ویزیت پزشک یکی از سه حالت زیر رخ می دهد:
- قرنطینه خانگی: درصورتی که بیماری شما خفیف باشد
- بستری شدن در بیمارستان مخصوص: در صورتی که بیماری شما وخیمباشد
- انجام تست های تخصصی کرونا: بر اساس صلاحدید پزشک گاهی اوقات تست کرونا در همان مراجعه اول انجام میگیرد و گاهی اوقات تنها دستورات دارویی و قرنطینه نیاز می باشد. البته برای آرامش بیشتر و یا به هر دلیل دیگری شاید تمایل به تست داشته باشید.
- ارجاع بیمار به متخصص ریه و یا متخصص بیماری های عفونی: در صورت شدید بودن علائم، ممکن است پزشک شما را به متخصص ریه و یا متخصص بیماری های عفونی ارجاع دهد.
سوم | مراجعه به مراکز پاتولوژی برای انجام تست کرونا
–
در صورتی که نیاز به انجام تست باشد لازم است با در دست داشتن برگه پزشک (متناسب با تست قید شده در آن) به یکی از موارد زیر مراجعه کنید:
- مراکز بهداشت: با مراجعه به یکی از این مراکز مورد بررسی و تست های لازم قرار گرفته و راهنمایی های لازم نیز به شما ارائه می شود. به دلیل خطر بالای شیوع ویروس کرونا در مراکز درمانی و بیمارستان ها، مراجعه به این مکان ها برای انجام تست کووید ۱۹ برای عموم مردم توصیه نمیشود و تنها افرادی که علائم رایج ابتلا را دارند باید نسبت به انجام تست اقدام کنند.
- آزمایشگاه ها و مراکز سونو گرافی
بررسی های ما نشان می دهد انواع تست های کرونا عبارتند از:
- تست PCR: این تست شامل قرار دادن یک سواببلند 6 اینچی در داخل حفره بین بینی و دهان به مدت 15 ثانیه و چرخش چندین بار آن است. سپس سواب را در ظرفی قرار داده به آزمایشگاه می فرستند.
- تست سریع RAPID TEST: این آزمایش با جوابدهی نیم ساعته که زمان ایده آل برای انجام آن۵ تا ۷ روز پس از بروز علائم است. در مراکزی که امکان انجام آزمایش تشخیص سریع RAPID TEST را خواهند داشت، نیازی به ارسال نمونه به محل دیگر وجود نداشته و نتیجه هر آزمایش معمولا پس از ۱۵ تا ۳۰ دقیقه قابل گزارش خواهد بود.به جهت حساسیت کمتر تست سریع در مقایسه با تست PCR فقط می توان در افراد علامت دار برای تشخیص بیماری استفاده کرد.
- اسکن ریه: در صورت داشتن مشکل شدید تنفسی دستور اسکن از ریه می دهند تا میزان درگیری ریه مشخص شود.
- آزمایش خون: که جنبه حمایتی داشته و برای بررسی بیماری های زمینه ای بیمار مانند دیابت می باشد.
- آزمایش آنتی بادی یا سرولوژی: که حداقل ۲۱ روز پس از اولین علائم، با نمونه گیری از خون انجام می شود. این آزمایش وجود ویروس را در حال حاضر در بدن مشخص نمی کند بلکه پس از بهبودی کامل فرد مبتلا به کرونا انجام می شود و فقط برای افرادی که مایلند بدانند قبلا دچار ویروس شده اند یا خیر مفید است.
!
چنانچه به علت شدت علائم تنفسی در بیمارستان بستری شوید آزمایش های فوق را در همان جا انجام می دهند.
چهارم | تهیه دارو و تجهیزات لازم
–
با توجه به اینکه تاکنون هیچ دارویی برای درمان کرونا کشف نشده و داروهاییاز قبیل رمدیسیویر، فاوی-پیراویر، هیدروکسیکلروکین، آزیترومایسین و دگزامتازون که معمولا برای بیماران بستری دربیمارستان تجویز می شود یا در مرحله آزمایش هستند یا جنبه حمایتی دارند و با عوارض بیماری مبارزه می کنند نه ریشه و علتآن. بنابراین بررسی های دانوما نشان می دهد بهترین داروها و شرایط که به صورت ریشه ای با کرونا مقابله می کند عبارت است از:
- استراحت و دوری از استرس
- نوشیدن مایعات گرم، شربت عسل و آب لیمو
- مصرف ویتامین C
- بعضی از داروهای سنتی از قبیل: زنجبیل، داروی معروف به داروی امام کاظم (ع) و . . .که باید به دستور پزشکان سنتی مصرف شود.
- اخیرا 4 داروی گیاهی موثر در درمان کرونا با اخذ مجوز رسمیاز وزارت بهداشت، تولید و در درمان بیماری کوید 19 مورد استفاده قرار میگیرد:
- شربت موکوزیفت که حاوی عصاره آبی میوه دو گیاه است.
- اسپری دهانی PHR ۱۶۰ که حاوی شش اسانس گیاهی است.
- شربت تولیدی با نام اظهار شده استاپ سیویر است.
- شربت با نام اظهار شده آنوال اس حاوی یک جزء گیاهی است.
!
برای کسانی که دچار مشکل تنفسی هستند مهم ترین درمان استفاده از دستگاه اکسیژن است.
!
با توجه به اینکه بعضی از داروهای گیاهی به تایید وزارت بهداشت رسیده است، می توانید جهت درمان به پزشکان سنتی نیز مراجعه کنید.
!
تا کنون 4 شرکت ایرانی اقدام به ساخت واکسن نمودند که درحال حاضر واکسن کوو ایران برکت، وارد فاز تست انسانی شده و به گروه های داوطلب در حال تزریق شدن است. واکسن ایرانی با رعایت تمام قوانین بین المللی در حال انجام است و تا کنون عارضه ای نداشته است.
پنجم | انجام قرنطینه خانگی
–
در صورتی که وضعیت بیمار حاد نباشدبه احتمال زیاد (حتی بیش از انجام تست تخصصی)، دکتر دستور قرنطینه خانگی خواهد داد و در صورتی که علائم حاد باشد بیمار باید به بیمارستان منتقل می شود. مدت زمان لازم برای قرنطینه خانگی 14روز است. اقدامات لازم در هنگام قرنطینه خانگی برای افراد مبتلا به کووید ۱۹ عبارت است از:
- اتاق جدا: در خانه بمانید مگر برای مراجعه به پزشک و در صورت امکان در اتاقی جداگانه خود را قرنطینه کنید.
- سرویس بهداشتی: در صورت امکان از سرویس بهداشتی جداگانهاستفاده نمایید.
- استحمام: می توانید یک روز درمیان استحمام کوتاه مدت داشته باشید.
- وسایل شخصی: وسایل شخصی مانند ظرف غذا، حوله و سایر وسایل خود را به صورت اشتراکی استفاده نکنید.
- تماس با دیگران: در هنگام تماس با دیگران از ماسک استفاده کنیدو فاصله ایمن با افراد خانواده را لحاظ نمایید.
- تغذیه: سعی کنید موارد زیر را در تغذیه خود بگنجانید:
- آب میوههای طبیعی مانند آب پرتال، آب سیب، آب هندوانه، آب هویج و مایعات داغ مانند چای کم رنگ
- سوپ و آش های داغ سبک که حاوی سبزیجات، سیر، پیاز، جو و حبوبات باشد.
- دمنوشی که مخلوط لیموترش تازه، عسل، زنجبیل تازه و آب داغ باشد.
- غذاهای سرشار از ویتامین های A ،D و بویژه ویتامین C
!
چنانچه منزل بیمار شرایط لازم را برای قرنطینه شدن نداشته باشد، بیمار می تواند به هتل، مسافرخانه یا استراحتگاه هایی که برای این کار در نظر گرفته شده منتقل شود.
!
افرادی که دارای نقص ایمنی شدید هستند یا افرادی که می خواهند زودتر از زمان تعیین شده قرنطینه را پایان دهند، نیاز است قبل از پایان قرنطینه مجددا تست RT-PCR بدهند و از منفی بودن آن اطمینان حاصل کنند.
ششم | بستری شدن در بیمارستان در صورت نیاز
–
معمولا در وضعیت وخیم، پزشک عمومی، به جای قرنطینه خانگی، برای بیمار تست، مراجعه به متخصص ریه (بیماری های عفونی) و یا بستری شدن در بیمارستان را تجویز می کند. بنابراین چنانچه دچار تنگی نفس شدید هستید، بهتر است در بیمارستان بستری شوید زیرا تنگی نفس نشان میدهد که ریهها به بدن اکسیژن کافی نمی رسانند. اقداماتی که در بیمارستان انجام می شود عبارت است از:
- پزشکان و پرستاران میزان اکسیژن بدن بیمار و علائم حیاتی او ازجمله ضربان قلب، فشار خون و تعداد تنفس در دقیقه را کنترل می کنند.
- جهت حمایت از عملکرد قلب بیماری گه ضربان قلب وفشار خونش دچار اختلال شده است، آزمایشهایی انجام میدهند و در صورت لزوم داروهای داخل وریدی به بیمارتزریق میکنند.
- بیماری که قادر به خوردن و نوشیدن نباشد، مواد مغذی را باید با تزریق وریدیمستقیم به بدن آنها می رسانند.
- دوره بستری بیمار حد معینی ندارد بلکه بستگی به شرایط خاص بیمار از جمله شدت و ضعف بیماری، وجود بیماری های زمینه ای و … دارد. شاید بطور تقریبی بتوان گفت میانگین دوره بستری برای بیماران حدود ۱۰ تا ۱۳ روز است.
هفتم | مراقبت های بعد از بهبود بیماری
–
بعد از این که دوره ابتلا به کوید 19 را سپری کردید، لازم است نکات زیر را رعایت کنید:
- تغذیه: تا چند ماه مراقب وضع تغذیه خود باشید و از خوردن غذاهای ناسالم خیلی چرب، سرخ شده زیاد و فست فودها خودداری کنید.
- نکات بهداشتی: با توجه به اینکه امکان ابتلای مجددبه بیماری کرونا وجود داردلازم است پس از بهبود هم مانند سایر افراد نکات بهداشتی را رعایت کنید.
- بازیابی حس بویایی و چشایی:
- برای تقویت معده و بازگشت حس بویایی و چشایی، میتوانید سیاهدانه و عسل را به نسبت یک به سه مخلوط و روزانه دو قاشق استفاده کنید، همچنین خوردن کندرخوراکی در آبجوش، هل و دارچین، دود اسفند، بخور اسفند و کندر نیز موثر است.
- در طول روز چندین بار بعضی بوهای مختلف مانند قهوه و یا گل های خوشبویی را که دوست دارید بو کنید، این کار که نوعی فیزیوتراپی بویایی است موجب تسریع در بازگشت حس بویایی می شود.
!
در بسیاری مواقع افراد بعد از بهبودی برای بازگشت به محل کار خود لازم است، گواهی تست منفی کرونا را ارائه دهند. بنابراین در این صورت لازم است در این مرحله برای تست اقدام نمایید.
هشتم | بهداشت و مراقبت از افراد در ارتباط با بیمار کرونایی
–
در نهایت در صورت داشتن تماس نزدیک با بیمار دارای کووید-۱۹ باید، نکات زیر را رعایت کنید:
- مراقب بروز علائمی هر چند خفیف از جمله سرفه، تنگی نفس، سخت شدن تنفس، تب، لرز، درد عضلانی، سر درد، گلو درد یا از دست دادن حس چشایی و بویایی باشید.
- چنانچه به عنوان نزدیک بیمار علائم خفیف کرونا را داشتید، بهترین گزینه آن است که خود را به مدت ۱۴ روز در خانه قرنطینه کنید. در صورت شدت علائم هم می بایست مراحل قید شده را به همان صورت دنبال نمایید.
- در دوران قرنطینه، هر روز دو مرتبه دمای بدن خود را بررسی کنید و به غیر از مراجعه به مراکز درمانی، منزل را ترک نکنید
- در صورت اجبار به ترک منزل، از ماسک استفاده نمایید. لطفا در این دوران از وسایل حملونقل عمومی استفاده نکرده و فاصله گذاری اجتماعی را حتما رعایت فرمایید.
!
تماس نزدیک به معنای داشتن فاصلهای کمتر از یک متر با فرد عفونی مبتلا به کووید-۱۹ برای مدت طولانی (بیشتر از ۱۵ دقیقه) است.
نکات کلیدی
- مهمترین درمان برای بیمارانی که دچار مشکل تنفسیهستندحتی در بیمارستان، اکسیژن درمانی است.
- طبق طرح جدید وزارت بهداشت (تحت عنوان طرح شهید حاج قاسم سلیمانی) برای افرادی که امکان قرنطینه در منزل را ندارند یا از نظر اقتصادی نیازمند نگهداری در محل عمومیتری با حمایتهای دوره ۱۴ روزه قرنطینه هستند، بعضی هتلها، مسافرخانهها و اقامتگاه هایی در نظر گرفته شده است تا این افراد بدون پرداخت هیچ هزینه ای در این مکان ها قرنطینه شوند.
- بعد از 14 روز قرنطینه چنانچه بهبود حاصل شدو تب نداشتید، می توانید بدون انجام هیچگونه تستی از قرنطینه خارج شوید.
- با توجه به اینکه شدت وضعف ابتلا به کرونا ارتباط معناداری با سیستم ایمنیبدن دارد، بنابراین جهت تقویت سیستم ایمنی رعایت چند نکته حائز اهمیت است:
- خواب خوب و به موقع داشته باشید.
- بارعایت اصول بهداشتی ورزش کنید.
- بدن خود را گرم نگه دارید و ازخوردن غذای سرد(چه از جهت دما و چه از جهت طبع و مزاج) خودداری کنید.
- از غذاهای مغذی و کم حجمی استفاده کنیدکه حاوی انواع ویتامین ها مانند: A، B6، Dبه ویژه ویتامین C باشند.
- تا کنون 4 شرکت ایرانی اقدام به ساخت واکسن نمودند که درحال حاضر واکسن کوو ایران برکت، وارد فاز تست انسانی شده و به گروه های داوطلب در حال تزریق شدن است. واکسن ایرانی با رعایت تمام قوانین بین المللی در حال انجام است و تا کنون عارضه ای نداشته است.
- تا کنون واکسنهای اسپوتنیک وی از روسیه، آسترازنکا از کره جنوبی، سینوفارم از چین و بهاراتاز هند وارد کشور ایران شدهاند و روند واردات این واکسن همچنان ادامه دارد. به علاوه واکسنهای کووایران برکت، کوو پارس رازی، واکسن مشترک ایران و کوبا، واکسن شهید فخری زاده و چند شرکت دانش بنیان دیگر در کشور در حال طی کردن مراحل مطالعاتی خود هستند و از ماه آینده واکسیناسیون تعدادی از انبوهی از مردم به وسیله آنها آغاز میشود.
لغات و اصطلاحات
- اکسیژن درمانی Oxygen therapy: به عنوان روشی از مراقبتهای تنفسی است که به هنگام وجود مشکل تنفسی ارائه میگردد. در این روش جریان اکسیژن با غلظت بالاتر از حد معمول به اندامهای حیاتی مددجو رسانده میشود.
منابع و ارجاعات
- مشاوره تخصصی از پزشک عمومی
- استفاده از تجربه بیماران بهبودیافته
- سامانه 4030 و 190
- وبسایت دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهیدبهشتی
- مرکز آموزشی، پژوهشی، درمانی سل و بیماری های ریوی
- وبسایت های محتوایی حوزه پزشکی و درمان