میوه نارنج | خواص، مضرات، طبع

نارنِج؛ نام درخت و میوه ای از جنس مرکبات (مانند پرتقال، لیمو ترش، نارنگی و …) است. به زبان فارسی نارنگ است. نارنج، احتمالا از تلاقی بین میوه دارابی و نوعی نارنگی به وجود آمده‌است. نارنج بومی آسیای جنوب شرقی است. درخت نارنج؛ زیبا با برگهایی بزرگتر از برگ‌های درخت لیمو بوده، شکوفه‌های آن که بسیار خوشبو است و بهارنارنج نامیده می‌شود. از نظر طب سنتی، نارنج طبع سرد و خشک دارد.

در این مطلب؛ خواص و ویتامین ها، طبع، عوارض و مشخصات گیاه نارنج ارائه می شود. امید است با مطالعه این مطلب شناخت خوبی از نارنج به دست آورید.

مشخصات نارنج

مشخصات میوه نارنج عبارت است از:

• نامهای دیگر: نارنگ
• نام لاتین: Sour orange و Bitter orange
• آشکال دارویی: میوه، پوست، گل

مزاج، طبع و مصلح نارنج

طبع و مصلح نارنج عبارت است از:

• مزاج نارنج: طبع نارنج سرد و خشک است
• مصلح نارنج: شکر و عسل مصلح نارنج هستند.

ترکیبات، ویتامین ها و مواد معدنی نارنج

ارزش غذایی 100 گرم نارنج به صورت زیر است:

خواص و فواید درمانی نارنج

فواید و خواص نارنج عبارت است از:

• تقویت سیستم ایمنی: هار نارنج سرشار از آنتی اکسیدان است که از بدن در مقابل رادیکال های آزاد محافظت کرده و موجب کاهش خطر ابتلا فرد به بیماری های جدی و مزمن و در نهایت موجب تقویت سیتم ایمنی بدن می شود
• سلامت مو: مصرف نارنج می‌تواند به تقویت فولیکول‌های مو کمک می کند. بنابراین باعث تقویت و افزایش رشد موها شده و از ریزش موها جلوگیری کند. گفته می شود ماساژ مو با نارنج پخته شده به درخشش و نرم شدن مو‌ها کمک می کند
• لاغری و کاهش وزن: براساس برخی تحقیقات، آلکالوئید سینافین موجود در نارنج موجب افزایش متابولیسم بدن و کاهش اشتها می شود و در کنار ورزش می‌تواند باعث کاهش وزن افراد شود
• کاهش استرس: نارنج میوه ای آرامبخش بوده و برای رفع استرس، افسردگی و اضطراب بسیار مفید است. مصرف این میوه به کاهش مشکلات مربوط به خواب کمک می‌کند. همچنین مصرف دمنوش بهارنارنج (شکوفه درخت نارنج) به داشتن خواب راحت کمک می کند
• خواص ضد التهابی: خاصیت ضد التهابی نارنج به کاهش تورم و درد ناشی از التهاب کمک می کند. روغن به دست آمده از پوست نارنج می‌تواند در درمان بیماری‌های مفصلی مانند نقرس و آرتریت روماتویید موثر باشد.

عوارض و موارد منع مصرف نارنج

باوجود خواصی که نارنج دارد، ممکن است برای برخی افراد مضر بوده و یا زیاده روی در مصرف آن عوارض زیر را به دنبال داشته باشد:

• احتیاط در بارداری: خانم های باردار در مصرف نارنج اعتدال را رعایت کرده و آن را با احتیاط مصرف کنند
• ضربان قلب نامنظم (آریتمی قلب): مصرف نارنج با مواد کافئین دار در افراد سالم فشار خون را بالا می‌برد. همچنین ضربان قلب را نیز افزایش دهد. بنابراین افرادی که دچار ضربان قلب نامنظم یا آریتمی قلب هستند بهتر است نارنج مصرف نکنند
• سرگیجه و سردرد: مصرف زیاد نارنج ممکن است باعث سرگیجه یا ضعف شود. بنابراین افرادی که سردردهای مزمن مانند میگرن دارند بهتر است از مصرف نارنج پرهیز کنند
• تشدید بیماری گلوکوم یا آب سیاه: ترکیبات نارنج می‌تواند بیماری آب سیاه یا گلوکوم را تشدید کند؛ بنابراین افرادی که دچار این مشکل هستند از مصرف نارنج اجتناب کنند.

کاربرد و موارد مصرف نارنج

موارد استفاده نارنج هم خوراکی و هم غیرخوراکی هستند و عبارتند از:

• کاربردهای خوراکی نارنج: از آب نارنج برای خوشبو کردن و بهبود طعم غذا استفاده می‌شود و از پوست این میوه نیز سرشار از خاصیت بوده و با آن مارمالاد و مربا تهیه می‌شود. با شکوفه‌های نارنج (بهارنارنج) که یکی از معطرترین گلهاست مربای بهار نارنج، شربت بهارنارنج و عرق بهار نارنج تهیه می شود. بوییدن پوست و برگ نارنج هم نشاط‌آور است. از خلال پوست نارنج می‌توان با خیساندن در سرکه، ترشی ساخت
• کاربردهای غیر خوراکی نارنج: درخت نارنج پایه بسیار خوبی برای پیوند شاخه‌های نارنگی یا پرتقال است. بهارنارنج و پوست میوه نارنج دارای عطرمایه یا اسانس است که در صنعت عطرسازی و شامپوسازی کاربرد دارد. چوب محکم و سفید یا زرد رنگ درخت نارنج در هنر خاتم سازی و منبت کاری مصرف دارد. می توان به جای نفتالین از پوست و شکوفه‌های خشک نارنج برای جلوگیری از آسیب دیدن لباس‌ها توسط حشرات استفاده کرد.

مشخصات گیاه نارنج

نارنج درخت کوچکی است که در مناطق با آب و هوای مدیترانه ای و نسبتاً مرطوب و گرم می‌روید. سرمای زمستان کمتر از ۱۵-۱۰ درجه زیر صفر را به سختی تحمل می‌کند. البته تحمل آن از سایر ارقام مرکبات نظیر پرتقال بیشتر است. برگ‌های آن سبز شفاف بیضی شکل نوک تیز زیبا و اختلاف آن از نظر شکل با برگ پرتقال وجود دمبرگ بالدار در محل دمبرگ با برگ است. گل های آن درشت تر و زیادتر و با عطر بیشتر از گل های پرتقال و خوردن میوه آن، جز برای مصارف مخصوص، معمول نیست، پوست میوه صاف و رنگ آن نارنجی تیره و گوشت داخل آن خیلی ترش و کمی تلخ است. درخت نارنج در مناطق شمالی و جنوبی ایران که درجه سرمای زمستان از حد گرم پایین تر نمی رود، کاشته می شود. تکثیر نارنج از طریق کشت بذر انجام می‌گیرد. بذر آن را از بهترین نارنج‌های درشت و مرغوب و رسیده انتخاب نموده در بهار در خزانه می‌کارند. محل کاشت باید رو به آفتاب باشد، پس از دو سه هفته دانه‌ها جوانه می‌زند و گیاه شروع به رشد می‌نماید. در مناطقی که تابستان خشک باید گیاه مرتباً در دفعات متعددی آبیاری شود. ولی هر بار با آب کمتری در آغاز سال دوم نهال‌های حاصل را به محل دیگری منتقل کرده و با فواصل ۵۰ سانتی متر از هر طرف می‌کارند و نهال ۲ – ۳ ساله را از نوعی که مورد نظر است پیوند می‌زنند. نهال‌های پیوندی آماده شده را در باغ مورد نظر که خاک آن قبلاً شخم خرده و کود داده شده است به فواصل ۷-۸  متر از هر طرف می‌کارند. اگر در خاکی که زیاد قدرت نداشته باشد کاشته شود فاصله درختان را باید کمتر گرفت ۵-۴ متر از هر طرف بعضی از باغبان‌ها این گیاه را به وسیله قلمه نیز تکثیر می‌نمایند.

• کتاب میوه درمانی
• ویکی پدیا
• منابع تخصصی حوزه تغذیه و سلامت