مقدمه
بـِه، به جنگلی یا شال به، با نام علمی Cydonia oblonga میوه ای است دارای گوشت خشک و کرکی، و طعمی ترش و تقریباً گس. این میوه وقتی به پخته میشود بو و طعمی بسیار خوش دارد. به، میوه ای است که برای کمپوت مناسب است (مانند سیب، گلابی و …) و به صورت مربا و مارمالاد و همچنین در خوراکی های متنوع دیگری چون ترشی به، تاس کباب و … کاربرد زیادی دارد. این میوه بومی ایران و جنوب اروپا و آسیای صغیر بوده و اکنون به صورت جهانی در ترکیه، چین، ازبکستان، ایران، آرژانتین و نیوزیلند پرورش مییابد. از نظر طب سنتی، بِه طبع گرم دارد.
در این مطلب؛ خواص و ویتامین ها، عوارض، انواع، طبع و کاربردهای بِه، ارائه می شود. امید است با مطالعه این مطلب شناخت خوبی از میوه به به دست آورید.
متن اصلی
مشخصات به
مشخصات میوه بِه عبارت است از:
- نامهای دیگر: آبرود، آبی، سَفَر جَل، آیوا و هیوا، شغال به (شال به)، توج، سِنگِه
- نام لاتین: Quince
- آشکال دارویی: میوه، دانه، شکوفه، برگ
انواع بِه
انواع به عبارت است از:
- به معطر: به معطر، شکلی بیضی با انتهای مخروطی دارد. پوست آن نرم، زرد و دارای گوشت سفید است
- به آناناسی: تاحدی شبیه گلابی برآمده است. پوست آن بعد از رسیدن زرد میشود و گوشت آن زرد رنگ و با طعم خفیفی از آناناس است.
مزاج، طبع و مصلح به
طبع و مصلح به عبارت است از:
- مزاج به: طبع به گرم است
- مصلح به: مصلحات به؛ عسل و انیسون (بادیان رومی) هستند
ترکیبات، ویتامین ها و مواد معدنی به
ارزش غذایی 100 گرم میوه بِه پخته به صورت زیر است:
تشکیل دهنده اصلی |
مقدار در 100 گرم |
انرژی (کالری) |
32 کیلوکالری |
کربوهیدرات |
5.20 گرم |
پروتئین |
1.68 گرم |
چربی |
0.46 گرم |
آب |
91.07 گرم |
فیبر |
1.67 گرم |
قند |
0.94 گرم |
ویتامین ها |
مقدار در 100 گرم |
ویتامین A |
184.05 میکروگرم |
ویتامین E |
0.70 میلی گرم |
ویتامین K |
332.83 میکروگرم |
ویتامین C |
34.27 میلی گرم |
تیامین (B1) |
0.04 میلی گرم |
ریبوفلاوین (B2) |
0.09 میلی گرم |
نیاسین (B3) |
0.70 میلی گرم |
کولین (B4) |
5.85 میلی گرم |
پانتوتنیک اسید (B5) |
0.23 میلی گرم |
ویتامین B6 |
0.10 میلی گرم |
نام ماده معدنی |
مقدار در 100 گرم |
کلسیم |
78.67 میلی گرم |
آهن |
2.78 میلی گرم |
منیزیم |
26.50 میلی گرم |
فسفر |
34.50 میلی گرم |
پتاسیم |
332.17 میلی گرم |
سدیم |
30.50 میلی گرم |
روی |
0.43 میلی گرم |
مس |
0.11 میلی گرم |
منگنز |
0.39 میلی گرم |
سلنیم |
0.33 میکروگرم |
خواص و فواید درمانی به
خواص به عبارت است از:
- مفید برای کبد: خواص به برای کبد از جمله تاثیرات مثبت این میوه است که میتواند به بهبود عملکرد کلی کبد و سلامت آن کمک کند. با توجه به دارا بودن میزان بالای فیبر، به میتواند بهبود عملکرد کبد را به دنبال داشته باشد
- کمک به کاهش وزن: بعضی از میوه هایی که کمترین میزان قند و کالری را دارند و برای ایجاد احساس سیری و رفع گرسنگی نقش خوبی ایفا می کنند، می توانند به کاهش وزن کمک کنند. میوه بِه، حاوی فیبر بالا است و میتواند به ایجاد احساس سیری بیشتر و کنترل سطح قند خون کمک نماید
- تسکین مشکلات معده: بِه، خاصیت ضد التهابی داشته و میتواند به کاهش التهاب های دستگاه گوارش و در نتیجه تسکین مشکلات معده مانند زخم معده و سوء هاضمه کمک کند. همچنین چندین مطالعه نشان داده است که شربت بِه ممکن است به مدیریت علائم بیماری ریفلاکس معده (GERD) کمک کند
- اثرات ضد ویرووسی: میوه به دارای ویژگی ضد ویروسی بالقوه است. پیش از این نیز میوه به با خواص آنتیاکسیدانی قوی و ضد آنفلوانزا شناخته میشد. در نتیجه میتوان گفت مصرف به، در درمان سرماخوردگی، آنفلوانزا و سایر عوامل بیماریزای مرتبط مفید است
- مفید برای قلب: ترکیبات مختلفی که در میوه بِه یافت میشود به سلامت قلب و عروق کمک موثری میکنند. حضور ترکیبی به نام اسید کلروژنیک در میوه ی به برای سلامت قلب بسیار مفید است.
عوارض و موارد منع مصرف بِه
با وجود خواصی که به دارد، اما مصرف آن برای برخی افراد مضر بوده و همچنین زیاده روی در خوردن آن عوارض زیر را به دنبال دارد:
- مضر برای افراد گرم مزاج: خوردن بِه خام، رگ های بدن را مسدود میکند و برای کسانی که طبع گرم دارند مناسب نیست، چون طبع خود بِه گرم است. پس از خوردن به خام خودداری کنید
- مضر برای حلق و گلو: کرک یا پرزی که روی به است هضم آن سنگین است و برای حلق و صدا بسیار مضر است، لذا باید قبل از مصرف به، پرزهای روی آن را کاملاً پاک نموده و به خوبی شسته شود
- ابتلا به یبوست: از برگ درخت به نباید به صورت خام استفاده کرد. مصرف برگ بِه، برای افرادی که دچار یبوست هستند، توصیه نمیشود زیرا ممکن است سبب تجدید و تشدید یبوست شود. مصرف دمنوش برگ بِه ممکن است در برخی افراد موجب بروز حساسیت شود.
کاربرد و موارد مصرف به
میوه به هم به صورت خام و هم پخته مصرف می شود. اما اغلب اوقات به علت سفت و گس بودن، به را پخته مصرف می کنند. خوراکی های زیاد و متنوعی مانند ترشی به، مربای به، مارمالاد به، کیک بِه، و غذاهایی مانند دلمه بِه، خورشت به، اشکنه به، تاس کباب، بِه پلو و … با بِه تهیه می شود.
مشخصات گیاه به
به درختی است کوچک که پوست ساقه و تنه آن به رنگ قهوهای سیر که شکاف نمیخورد ولی وقتی که درخت کهنسال شد قطعاتی از پوست از درخت کنده میشود. برگها پوشیده از کرک و روی برگها صاف و بی کرک و تار است. جوانههای آن کوچک و پوشیده از تار است. گلهای آن خیلی بزرگ به طور منفرد به رنگ سفید با صورتی که دارای ۵ گلبرگ است. میوه آن زردرنگ گرد یا به شکل گلابی و سطح آن اغلب پوشیده از کرک است و داخل آن دانههای به معمولاً در هر خانه ۱۲ عدد، وجود دارد. درخت به بومی مشرق زمین و مرکز آسیا است در جنگلهای شمال ایران به طور خودرو جنگلی در ارتفاع متوسط میروید. تکثیر درخت به از طریق پایه برای پیوند گلابی نیز استفاده میشود. انواع مورد نظر به را روی پایه به در مرداد ماه به صورت شکمی پیوند. میزنند. نهالهای پیوند خورده به را که رشد کافی کرده باشد. معمولاً با فواصل ۴۰۵ متر در باغ میکارند.
منابع و ارجاعات
- کتاب میوه درمانی
- منابع تخصصی حوزه مواد غذایی