هل سبز | پیشینه، طبع، ویتامین ها، فواید، عوارض، شیوه نگهداری

هل درختی است از خانواده زنجبیل میوه این درخت میوه‌ ای کوچک به اندازه بند انگشت با پوست تیره و دانه‌های خوشبو بوده و انواع مختلفی شامل هل سبز، هل سیاه و هل سفید دارد. هل سبز عطر تندتری دارد. هل یکی از چاشنی‌های معطر مورد استفاده در بعضی از غذاها، نان‌ها، شیرینی‌ها و به‌خصوص مرباها و طعم دهنده بعضی نوشیدنی‌ها مثل چای است. پاکستانی ها، هندی ها و جنوب بلوچستان ایران بیشترین مصرف‌کننده‌های هل در جهان هستند. از نظر طب سنتی، طبع هل سبز گرم و خشک است. از پودر، دانه ها و عرق هل به عنوان چاشنی برای طعم و عطر دادن به غذاها (مرغ با هل، انواع سوپ و…)، کیک و دسرها (شیرینی هل، قطاب، برشتوک، تزیین شله زرد و…) و نوشیدنی ها (شربت هل و گلاب، چای و هل، شیر چای هندی با هل و ادویه و…) استفاده می شود.

در این مطلب؛ پیشینه، طبع، ویتامین ها، فواید، عوارض، شیوه نگهداری و کاربردهای هل سبز رائه می شود. امید است با مطالعه این مطلب شناخت خوبی از  هل سبز به دست آورید.

پیشینه و تاریخچه

تاریخچه هل به حدود 4000 سال قبل بر می گردد و نیز منشا آن کشورهای هندوستان، نپال و بوتان است. همچنین در اکثر مناطق گرمسیری آسیا مانند مالزی، چین، ژاپن و کره جنوبی نیز یافت می‌شود. می توان گفت کشت هل از مناطق گرمسیری و آب ‌و هوایی مرطوب هند آغاز شده است. گیاه هل از تیره‌ زنجبیل ‌ها بوده و نام علمی آن Elettaria cardamomum است. هل یکی از قدیمی ترین ادویه های جهان است که در مصر باستان از خواص آن برای درمان بیماریها، خوشبو کردن فضا در مراسم ها همچنین در مراسم مومیایی کاربرد داشته است. در یونان و روم به دلیل رایحه تندی که دارد کاربردهای گوناگونی داشته است. گواتمالا بزرگترین تولید کننده هل در جهان است و پیشرو در تولید هل بوده که بیش از 55 درصد از تولید جهانی را در سال 2019 به خود اختصاص داد. کشورهای آسیایی مانند اندونزی، هند، نپال و سریلانکا نیز از دیگر تولید کنندگان بزرگ هل هستند.

انواع هل

هل در سه نوع سبز، سیاه و سفید وجود دارد. هل سبز در مقایسه با انواع دیگر آن، مرغوب تر بوده و طعم و عطر بیشتری دارد

مزاج، طبع و مصلح هل سبز

از نظر طب سنتی، طبع هل سبز و انواع دیگر هل، گرم و خشک است. مصلح هل کتیرا است که طبع آن را به سمت اعتدال برده و خواص آن را تقویت می کند. افراد گرم مزاج با طبع خشک باید همیشه هل را همراه با مصلح آن مصرف کنند

ترکیبات، ویتامین ها و مواد معدنی هل

هل حاوی ویتامین ها و مواد معدنی مختلف و همچنین مقداری فیبر بوده و کربوهیدرات و کالری بسیار کمی دارد. یک قاشق غذاخوری هل آسیاب شده حاوی این مواد مغذی است:

• فیبر: ۱.۶ گرم
• پروتئین: ۰.۶ گرم
• کالری: ۱۸ گرم
• چربی کل: ۰.۴ گرم
• کربوهیدرات: ۴.۰ گرم

هل همچنین حاوی مقادیر زیر ویتامین ها و مواد معدنی است:

• پتاسیم: ۶۴.۹ میلی گرم
• کلسیم: ۲۲.۲ میلی گرم
• آهن: ۸۱/۰ میلی گرم
• منیزیم: ۱۳.۳ میلی گرم
• فسفر: ۱۰.۳ میلی گرم

فواید دارویی و درمانی هل

هل فواید زیادی دارد که در این بخش به آنها می پردازیم:

• بهبود سلامت گوارشی با هل: می توان از هل در آشپزی ها علاوه بر عطر و طعم آن، برای افزایش هضم نیز استفاده کرد. هل همچنین متابولیسم را تحریک می کند و خواص آنتی اکسیدان و ضد التهابی دارد. هل باعث تحریک ترشح اسید صفراوی در معده می شود که به هضم کمک می کند و همچنین از بیماری های دستگاه گوارش مانند:رفلاکس اسید معده، سوزش سر دل، اسهال، و غیره جلوگیری می کند.
• کمک به پیشگیری از سرطان: هل به عنوان یک درمان طبیعی سرطان نیز شناخته شده است؛ این ادویه را می توان برای جلوگیری، تاخیر و حتی معکوس سازی سرطان استفاده کرد. هل همچنین باعث کاهش التهاب کلیه می شود که رشد سلول های سرطانی را مهار می کند و باعث از بین رفتن آنها می شود.
• تقویت سلامت قلب: خواص آنتی اکسیدانی آن می تواند سلامت قلب را تقویت کند. هل همچنین حاوی فیبر است، مواد مغذی که می تواند به کاهش سطح کلسترول و بهبود سلامت قلب کمک کند و می تواند سطح فشار خون را کاهش دهد و این برای قلب مفید است، در این مورد هل سیاه مفیدتر از هل سبز است.
• دارا بودن خواص دیورتیکی: هل دارای خواص دیورتیکی است که برای فشار خون و صرع مفید می باشد. این خواص دیورتیک هل همچنین به سم زدایی کمک می کند.
• کمک به مبارزه با افسردگی: هل می تواند به افراد در مقابله با افسردگی کمک کند. فقط چند دانه هل را پودر کرده و در آب بجوشانید، و این چای را هر روز بنوشید
• مبارزه با آسم: هل نقش مهمی در مبارزه با علائم آسم مانند: خس‌خس، سرفه، تنگی نفس و تنگی در قفسه سینه دارد. این ادویه باعث می شود تنفس با افزایش گردش خون در ریه ها آسان تر شود و همچنین درباره التهاب غشاهای مخاطی، التهاب مربوطه را از بین می برد. می توان از هل سبز برای درمان آسم، برونشیت و سایر مشکلات تنفسی استفاده کرد
• کمک به درمان دیابت: هل سرشار از منگنز (ماده معدنی که می تواند خطر ابتلا به دیابت را کاهش دهد) می باشد
• بهبود سلامت دهان: هل دارای خواص ضد میکروبی است که باعث افزایش سلامتی دهان می شود؛ هل می تواند به جلوگیری از پوسیدگی دندان و درمان تنفس بد کمک می کند.
• افزایش اشتها: استفاده از هل برای درمان کمبود اشتها تأکید شده و حتی روغن هل می تواند به عنوان یک محرک اشتها استفاده شود. هل می تواند در درمان هیستوپلاسموز (یک بیماری که یکی از علائم آن عدم اشتها است) کمک کند
• رفع سردرد و حالت تهوع: اگر در چای خود یک تا دو عدد هل اضافه کرده و اجازه دهید که خوب به کاهش تجمع چربی‌ها کمک می‌کند، سردرد را تسکین می‌دهد
• پایین آوردن فشار خون: هل به طور موثری فشار خون را کاهش می دهد
• تقویت سلامت جنسی: هل یک داروی مقوی غرایز جنسی است. این ادویه می تواند محرک های عصبی را آزاد کرده و احساسات شما را برانگیزد
• درمان سکسکه: هل دارای خواص آرامش بخش عضلانی است و این می تواند به کاهش سکسکه کمک کند. یک قاشق چای خوری پودر هل را به آب گرم اضافه کنید و بگذارید حدود 15 دقیقه بماند. سپس صاف کرده و بنوشید
• کمک به درمان گلودرد: مخلوطی از هل، دارچین و فلفل سیاه می تواند برای درمان گلودرد شگفت انگیز باشد. هل گلو را نرم کرده و دارچین خاصیت آنتی باکتریایی را ارائه می دهد. فلفل سیاه نیز قابلیت زیستی دو عنصر دیگر را افزایش می دهد.
• جلوگیری از لخته شدن خون: هل حاوی موادی است که لخته شدن خون را کاهش می دهد
• مفید برای پوست: خواص ضد باکتری و آنتی اکسیدانی هل، به کاهش آلرژی های پوستی کمک کرده و پوست را بهبود می بخشد و همچنین می تواند به عنوان یک ابزار برای تمیز کردن پوست مورد استفاده قرار گیرد. روغن هل برای از بین بردن لکه های پوستی کمک کننده است. هل همچنین با بهبود گردش خون باعث سلامتی پوست می شود
• مفید برای رشد مو: هل می تواند به بهبود رشد مو و درمان مسائل مربوط به پوست سر کمک می کند. این ادویه فولیکول های مو را تقویت کرده و قدرت مو را افزایش می دهد. خصوصیات ضد باکتریایی هل حتی در درمان عفونت های پوستی سر نیز مفید است

عوارض و موارد منع مصرف هل

با وجود خواصی که هل دارد، اما ممکن است برای برخی افراد مضر باشد و یا زیاده روی در مصرف آن ممکن است باعث بوجود آمدن عوارض شود:

• زیاده‌روی در مصرف هل برای افرادي كه مزاج گرم و خشک دارند مضر است
• مصرف هل برای افرادی که دچار زخم معده یا یبوست هستند توصیه نشده است
• زیاده روی در مصرف هل این ادویه برای روده، سینه و ریه مضر است
• برخی افراد با مصرف هل دچار آلرژی می شوند
• مصرف هل همزمان با داروها ممکن است باعث واکنش شده و مضر است
• زیاده روی در مصرف هل ممکن است باعث ایجاد تهوع و استفراغ شود
• مصرف زیاد هل باعث بهم ریختن معده و مشکلات گوارشی می شود

شیوه رایج مصرف هل

هل به شکل های مختلفِ پودر و ادویه، دانه، عرق هل، اسانس هل، و مکمل غذایی مورد استفاده قرار می گیرد. یکی از روش‌های رایج استفاده از هل، آسیاب کردن آن است. به ویژه زمانی که می‌خواهید هل را در شیرینی و یا کیک استفاده کنید باید آن را پودر کنید.  معمول‌ترین طریقه مصرف هل در غذا استفاده از پودر هل در پخت غذاهاست. برای مثال می‌توانید موقع سرخ کردن گوشت و مرغ، مقداری پودر هل اضافه کنید و بوی بد غذا را از بین ببرید یا تعدادی دانه هل به آب برنج اضافه کنید تا پلوی شما عطر و بوی فوق العاده بگیرد. از دانه های هل نیز در نوشیدنی ها، مانند چای استفاده می شود

شیوه درست نگهداری هل

هل را در ظرفی محکم بسته و در مکانی تاریک و خنک نگهداری کنید. چنانچه هل درون غلاف کامل آن باشد نزدیک به یک سال دوام می آورد. اما پس از آن کم کم طعم خودش را از دست می دهد. اگر هم دانه ها را از پوشش غلاف دار خود خارج کنید، ماندگاری دانه های آن فقط چند ماه طول می کشد. همچنین به محض آسیاب شدن دانه ها اسانس درون آن شروع به از بین رفتن می کند. بنابراین هل سائیده شده را بلافاصله در مدت زمان کوتاهی مصرف کنید.

تولید و فرآوری هل

هل به شکل های زیر فراوری و تولید می شود:

• دانه‌های کامل
• پودر و به شکل ادویه
• اسانس
• مکمل غذایی و از طریق کپسول
• عرق هل

کاربرد ها و محصولات حاصل از هل

از پودر هل به صورت دانه کامل در دمنوش ها مانند چای، شربت هل و گلاب، شیر چای هندی و… استفاده می شود. ادویه یا پودر هل به خاطر خواص فراوان، عطر و طعم خوب در بعضی غذاها کاربرد دارد. برای مثال جهت مزه دار (مرینیت) کردن گوشت و مرغ، پختن، سرخ یا بخارپز کردن هویج و سبزیجات یا پختن انواع سوپ از هل استفاده می شود. همچنین پودر و اسانس هل در پخت و تزیین انواع حلواها، مربا، شیرینی، بستنی، فرنی، کیک و نان؛ مانند مربای به، شله زرد، قطاب، برشتوک، حلوا هل و گردو تبریزی، کیک هل و گلاب، کیک هل و زعفران، نان هل، نان هل سوئدی و… کاربرد دارد. هل همچنین به صورت مکمل، اسانس و عرق هل به جهت ضد نفخ و ضد افسردگی بودن و برای بهبود وضعیت معده مورد استفاده قرار می گیرد.

• کتاب مرجع ویتامین ها و مواد معدنی
• وبسایت های محتوایی حوزه مواد غذایی
• وبسایت های محتوایی حوزه پزشکی
• وبسایت های محتوایی حوزه طب سنتی