لوبیا سفید چیست | پیشینه، خواص، طبع، عوارض، کاربردها

لوبیا ماده غذایی ارزان و فراوان بوده و جزو حبوبات است. حبوبات، میوه یا بذر گیاهان خانواده بقولات (مانند ماش، عدس، نخود فرنگی و…) هستند. لوبیا سفید یکی از انواع لوبیا بوده و همانطور که از نام آن پیداست ظاهری سفید رنگ دارد و در سایز های مختلف وجود دارد. این نوع لوبیا، به خصوص در کشورهای بریتانیا و آمریکا محبوبیت بسیار دارد و  برای تهیه غذاهایی مانند پلو با لوبیا سفید، خوراک لوبیا سفید، سوپ، سالاد با لوبیا سفید، خورش لوبیا سفید و کوکوی لوبیا سفید و… استفاده می شود. از نظر طب سنتی، طبع لوبیا سفید کمی گرم و تر است.

در این مطلب؛ پیشینه، انواع، خواص، طبع، ویتامین ها، عوارض، شیوه نگهداری، شیوه مصرف و کاربردهای لوبیا سفید ارائه می شود. امید است با مطالعه این مطلب شناخت خوبی از لوبیا سفید به دست آورید.

پیشینه و تاریخچه لوبیا سفید

لوبیا سفید از آمريکاى جنوبى (گواتمالا، برزيل و پرو) منشاء گرفته و در قرن شانزدهم وارد اروپا، آفريقا و آسيا شده است. البته خواستگاه اصلی دیگری در مورد آن روایت می شود و آن را نواحی شمالی شبه جزیره هند بیان می کنند. در ایران بیشترین سطح کشت لوبیا سفید به فارس (شهرستان اقلید)، لرستان (شهرستان ازنا)،  چهارمحال و بختیاری (شهرستان‌‎های لردگان، شهرکرد، کیار و فارسان)، اصفهان (شهر دهاقان)،  استان های مرکزی (شهرستان خمین عمدتا) تعلق دارد. انواع رایج تجاری لوبیا سفید در بازار های جهانی شامل: لوبیا سفید کانلینی (Cannellini)، لوبیای شمالی بزرگ (Great Northern beans) و لوبیای نیروی دریایی (navy bean ) هستند. نوعی لوبیا سفید به نام navy وجود دارد.navy  به معنای نیروی دریایی؛ و از این جهت به این نام معروف شده که جزء اصلی جیره غذایی نیروی دریایی ایالات متحده امریکا در قرن 19 میلادی بوده است. نوعی دیگر از این لوبیا به نام کانلینی، پوست نازکی دارد و در تهیه انواع سالاد مناسب است، در اروپا و به خصوص ایتالیا بسیار رایج بوده و به لوبیای سربازان اروپایی مشهور است. در ایران مدل های لوبیا سفید با نام های لوبيا مرمر، ياس، صدف و دانشکده رایج می باشد.

انواع لوبیا سفید

انواع رایج تجاری لوبیا سفید در دنیا عبارتند از:

• لوبیای نیرو دریایی یا Navy beans: این لوبیا کوچکترین عضو خانواده لوبیا سفید است، مقداری کِرِمی رنگ بوده و همچنین زودپز تر از بقیه انواع لوبیا سفید است. به این علت به آن نیروی دریایی گفته می شود که اولین بار از این نوع لوبیا در رژیم غذایی ملوانان آمریکایی استفاده شده است

• لوبیای شمالی بزرگ یا great northern bean: این لوبیا تند تر و حتی تلخ تر از بقیه انواع است. سایز آن متوسط بوده و در غذاهای فرانسوی از این نوع لوبیا بیشتر استفاده می شود

• لوبیای کانلینی cannellini beans: این لوبیا که به آن white kidney bean هم گفته می شود چون شبیه کلیه انسان است به این نام مشهور است. این لوبیا سفید رنگ بوده و دارای طعمی خامه ای است

• انواع لوبیا سفید در ایران: لوبیا سفید در ایران با نام های لوبیا سفید پاک، درسا، دهقان، الماس، شکوفا، دانشکده، مرمر، یاس و صدف موجود هستند که تفاوت آنها عمدتا از نظر سایز است.

مزاج، طبع و مصلح لوبیا سفید

طبیعت لوبیا سفید کمی گرم و تر بوده و از مصلحات آن می توان به زنجبیل، خردل، زیره، نمک، آویشن، فلفل و دارچین در زمان پخت لوبیا اشاره کرد که باعث بهبود شرایط خوردن و هضم آن می شود. و همچنین می توان لوبیا را همراه با روغن زیتون و یا در کنار لوبیا سفید از شربت سکنجبین استفاده کرد. همچنین توصیه شده در زمان پخت برای کاهش رطوبت لوبیا سفید مقداری سرکه به غذا اضافه شود. اما بهترین مصلح لوبیا سفید آن است که همراه با گوشت طبخ شود. در غذاهایی مانند خورشت قورمه سبزی؛ لوبیا و گوشت در کنار هم پخته می شوند

ترکیبات لوبیا سفید

ارزش غذایی 100 گرم لوبیا سفید پخته شده  به شرح زیر است:

• مواد تشکیل دهنده اصلی: انرژی (کالری) (139کیلوکالری)، کربوهیدرات (09گرم)، پروتئین (9.73گرم)، چربی (0.35گرم)، آب (63.08گرم)، فیبر (6.30گرم)، قند (0.34گرم)
• ویتامین های لوبیا سفید: ویتامین E (94 میلی گرم)، ویتامین K (3.50میکروگرم)، تیامین یا ویتامین ب1 (0.12میلی گرم)، ریبوفلاوین یا ویتامین ب 2 (0.05میلی گرم)، نیاسین یا ب3 (0.14 میلی گرم)، کولین یا ب 4 (35.10میلی گرم)، پانتوتنیک اسید (0.23میلی گرم)، ویتامین ب6 (0.09میلی گرم)، فولات یا ویتامین ب9 (81.00میکروگرم)
• مواد معدنی لوبیا سفید: کلسیم (00میلی گرم)، آهن (3.70میلی گرم)، منیزیم (63.00میلی گرم)، فسفر (113.00میلی گرم)، پتاسیم (561.00میلی گرم)، سدیم (6.00میلی گرم)، روی (1.38میلی گرم)، مس (0.29میلی گرم)، منگنز (0.64میلی گرم)، سلنیم (1.30میکروگرم)

فواید دارویی و درمانی لوبیا سفید    

در این بخش، خواص و فواید دارویی و درمانی لوبیا سفید ارائه می شود:

• کمک به پیشگیری از سرطان: تحقیقات نشان می دهند که مصرف لوبیای سفید می تواند خطر سرطان روده بزرگ را کاهش دهد. علاوه بر این، فیبر رژیمی لوبیا دارای پتانسیل فوق‌العاده ای برای جلوگیری از سرطان روده بزرگ است مطالعات انجام شده در یک دوره زمانی نشان می دهند که وجود لوبیاهایی که متداول استفاده می شود، مثل لوبیا سفید در وعده‌های غذایی، راه سالمی برای محافظت از خود در برابر سرطان روده، سینه و پروستات است
• پیشگیری از دیابت: غذاهایی با فیبر بالا، به خاطر تواناییشان در تثبیت سطح قند خون و بهبود جذب مواد مغذی از روده بسیار مفید هستند. وجود گلوکز و انسولین در سطح سالم، احتمال ابتلا به دیابت را کم می کند
• دارای خواص آنتی اکسیدانی: منگنز، یک عامل مهم در بسیاری از آنزیم‌های آنتی اکسیدان است و می تواند از گسترش و تاثیر رادیکال‌های آزاد جلوگیری کرده و این می‌تواند به کاهش خطر ابتلا به بیماری های مزمن کمک کند. مس نیز نقش مهمی دارد و می تواند به تحریک جریان خون، تحرک مفاصل و انعطاف پذیری کلی بدن با کاهش استرس اکسیداتیو در آن قسمت ها کمک کند
• سلامت قلب: منیزیم و اسیدفولیک در لوبیا وجود دارند و باعث حفاظت از سلامت قلب خواهند شد. منیزیم موجود در لوبیا باعث کاهش تنش و استرس در رگ‌های خونی و کاهش فشار و فشار خون پایین و پیشگیری از حملات قلبی و سکته می شود
• افزایش و تقویت حافظه و شناخت: یکی از ویتامین های یافت شده در لوبیا سفید، تیامین یا ب1 است که می تواند به افزایش انتقال دهنده های عصبی خاصی کمک کند و انسان برای حافظه و شناخت به آن نیاز دارد. بنابراین این لوبیا می تواند حافظه را با افزایش سن، حفظ کند
• بهبود گردش خون: نگه داشتن جریان خون به طور طبیعی در بدن برای اکسیژن رسانی به سیستم های اندام ها و عملکرد کلی نرمال، مهم است. آهن جز مهمی از گلبول های قرمز خون است و بدون جذب آهن مناسب، گردش خون مشکل دار می شود و فرد را مستعد کم خونی، ضعف، کاهش مواد معدنی استخوان، خستگی و گردش ضعیف می کند. همچنین مس در این زمینه بسیار مهم است، چون برای سنتز هموگلوبین ضروری است. به عبارت دیگر، آهن بدون مس، بدن را مشکل دار خواهد کرد. لوبیا سفید حاوی سطوح بالایی از هر دو این موارد است
• کمک به رشد و ترمیم: یکی از مهمترین مزایای لوبیا سفید، میزان بالای پروتئین آن است. پروتئین ها باعث یک جریان ثابت برای رشد سلول های جدید، بافت ها، ماهیچه ها، استخوان ها، رگ های خونی و قسمت های دیگر بدن می‌شوند. پروتئین برای رشد طبیعی ضروری است، همچنین در عملکرد ترمیم قسمت های آسیب دیده بدن و سرعت بخشیدن به فرآیند التیام ضروری است. برای گیاه خواران، لوبیای سفید منبع جایگزین خوبی از پروتئین است و به ازای هر فنجان لوبیا سفید، بیش از 15 گرم پروتئین وجود دارد
• بهبود هضم: لوبیا سفید فیبر بسیار بالایی دارد که برای سلامت معده و روده توصیه می شود. فیبر مدفوع را روان کرده و از علائم یبوست و اسهال جلوگیری می کند. علاوه بر این، فیبر، حرکات روده را تحریک و نرمال می کند. یک رژیم با فیبر خوب، روده ها را تمیز کرده و از بیماری‌های گوارشی جدی مانند زخم معده جلوگیری می‌کند
• مفید برای زنان باردار: فولات موجود در لوبیای سفید برای خانم های باردار مفید بوده و مصرف لوبیا سفید در اوایل بارداری سبب جلوگیری از نقص لوله عصبی در جنین خواهد شد. همچنین این لوبیا حاوی ویتامین B1(تیامین) فراوانی است. این ویتامین برای سلامت مغز و عملکردهای شناختی نقش حیاتی دارد
• مفید برای مردان: مصرف لوبیای سفید به دلیل وجود پروتئین موجود در آن باعث افزایش طول عمر مردان، افزایش تناسب اندام و بهبود تعادل گلوکز در آنها می شود

عوارض و موارد منع مصرف لوبیا سفید

با وجود فواید فراوانی که لوبیا سفید دارد، مصرف ان برای برخی افراد مضر بوده و همچنین زیاده روی در مصرف آن عوارضی به دنبال دارد:

• لوبیا سفید دارای پروتئین زیادی است و برای کسانیکه مبتلا به نقرس هستند یا اسید اوریک خون آن ها بالا است توصیه نمی شود
• لوبیا سفید باعث نفخ و تولید گاز معده می شود. بنابراین به خصوص برای افرادی که معده و سیستم گوارش حساس یا ضعیفی دارند توصیه می شود مصرف لوبیا سفید را به حداقل برسانند

شیوه درست مصرف لوبیا سفید

حبوبات، از جمله لوبیا سفید به دلیل دارا بودن نفخ و زمان پخت زیاد، باید مدتی قبل از پخت در آب خیس شده باشند. روش های مختلفی برای خیساندن حبوبات وجود دارد. مانند:

• جوشاندن: در این روش، حبوبات را در آب ریخته و برای 5 دقیقه با حرارت بالا و برای 5 دقیقه با حرارت ملایم بجوشانید. سپس حبوبات را در همین آب برای یک ساعت بخسیانید
• استفاده از فلاسک چای: در این روش می توانید حبوبات را در فلاسک ریخته و بر روی آن، آب جوشیده بریزید و برای یک شب در آن بخیسانید. با این روش، مدت زمان پخت حبوبات نیز کاهش پیدا خواهد کرد
• تعویض آب: روش دیگر آن است که حبوبات، از جمله لوبیا سفید را در قابلمه ای بخیسانید. بعد از چند ساعت، آب آن را عوض کنید تا نفخ حبوبات گرفته شود و دوباره آنها را برای چند ساعت در آب قرار دهید تا خیس بخورند

شیوه درست نگهداری لوبیا سفید

با رعایت چند نکته، می‌توانید ماندگاری حبوبات، از جمله لوبیا را بسیار افزایش دهید:

• عدم ترکیب حبوبات با یکدیگر
• توجه به تاریخ انقضای محصول
• عدم شتسشوی حبوبات در طول زمان نگهداری
• تمیز کردن محل نگهداری حبوبات هر چندوقت یک بار
• پاک کردن حبوبات (درصورت قصد نگهداری حبوبات در زمان طولانی)
• تفت دادن حبوبات (باعث می شود حبوبات دچار آفت نشده و زودتر پخته می شوند)
• جنس ظروف نگهداری حبوبات (برای نگهداری حبوبات در یخچال و یا مکان خشک و خنک، از انواع ظروف شیشه‌ای، استیل یا پلاستیکی استفاده کنید)
• عدم استفاده از آفت کش ها (برای دفع حشرات از حبوبات، آنها را چند روز قبل از ریختن در ظرف اصلی در مقابل آفتاب پهن کنید)

کاربرد ها و محصولات حاصل از لوبیا سفید

غذاهای متنوع و مفیدی با لوبیا سفید می توان در خانه درست کرد. مانند خوراک لوبیا سفید، کوکوی لوبیا سفید، هوموس نخود فرنگی و لوبیا سفید، سالاد لوبیا سفید، پتاژ لوبیا سفید، پاستا لوبیا سفید، سوپ لوبیا سفید و کدو، خورشت لوبیا سفید، پلو با لوبیا سفید و …. همچنین در کارخانه ها با انواع حبوبات، غذاهای آماده و کنسرو درست می شود. کنسرو لوبیا سفید یکی از این موارد است.

• وبسایت های محتوایی حوزه مواد غذایی
• وبسایت های محتوایی حوزه سلامت