0

مقدمه

شاهی یا تره تیزک از خانواده چليپاييان، بومي مديترانه شرقي است که هم به صورت خام در سبزی خوردن استفاده می شود که خاصیت دارویینیز دارد. برگ‌های آن سبز و روشن، گل‌هایش کوچک و به رنگ سفید یا قرمز ارغوانی و با عطر ملایم به ‌طور گروهی در انتهای شاخه ظاهر شده به طوری که طول آن به ۲۰ تا ۳۰ سانتی‌متر می‌رسد. شاهی دارای طبیعت گرمو نسبتا خشک است. شاهی علاوه بر ویتامین های ا، ب، ث و ب2 ، دارای آهن، کلسیم، فسفر، آرسنیک، منگنز، مس، روی و گوگرد است. از مهم ترین خواص شاهی می توان به موارد زیر اشاره کرد:

  • اشتها آور
  • نیرو بخش
  • تصفیه کننده خون
  • ادرار آور
  • بر طرف کننده سنگینی معده و کبد
  • مفید در درمان عفونت های پوستی و آکنه
  • تصفیه کننده خون
  • ريشه شاهي نيز که مزه تند و تلخي دارد، براي درمان سيفيليس و ناتواني در ادارار کردن مفيد است.


!
شاهی با همه فوایدش مضراتی هم دارد، از جمله سردرد، قولنج، خون دماغ، سنگینی سر، تاریکی چشم، گرفتگی عروق، لک و پیس، جذام، فساد دستگاه گوارش و در خانم های باردار باعث سقط جنین می شود. علاوه بر این برای صفرا و خون نیز مضر است، همچنین باعث ایجاد تب و داغی کف دست و پا و موجب بدبویی دهان، بدن و ادرار می‌شود. شاید به همین دلیل در روایات اسلامی و طب سنتیخوردن آن را (در غیر از مصارف دارویی) منع کرده اند.

در این مطلب مراحل و نکات شیوه کاشت گیاه شاهی ارائه می شود. امید است با رعایت این مطالب تجربه خوبی از کاشت این گیاه داشته باشید.

پیش نیاز و ملزومات

  • ابزار باغبانی مانند: بیل یا بیلچه
  • هزینه خرید مواد اولیه

برای کاشت در گلدان:

  • گلدان (با عمق 8 تا 10 سانتی متر)
  • آبپاش
  • پارچه یا روزنامه برای خشک کردن بذر
  • نایلون برای پوشاندن روی گلدان

مراحل اصلی

مرحله اول: تهیه مواد اولیه برای کاشت شاهی

در ابتدا موارد اولیه برای کاشت شاهی به صورت زیر تهیه می شود:

  • بذر شاهی: مقدار 100 گرم برای 100 متر مربعزمین
  • کود ورمی کمپوست
  • کود حیوانی

برای کاشت در گلدان: برای کاشت در گلدان یکی از دو ترکیب زیر را تهیه نمایید:

  • کوکو پیت، پیت ماس و پرلیت
  • و یا خاک برگ، خاک باغچه و ماسه

مرحله دوم: آماده سازی خاک و کاشت بذرشاهی

بررسی های دانوما نشان می دهد بهترین زمان کشت شاهی به صورت زیر است:

  • در مناطق گرمیسر در پاییز و زمستان
  • و در مناطق سردسیر در بهار و اول تابستان.

پس از تهیه مواد اولیه، نوبت به آماده سازی خاک می رسد. توصیه دانوما این است که در این مرحله روال زیر را انجام دهید:

  • خاک را با بیل شخم بزنید.
  • خاک محل کشت را با کمی ورمی کمپوست مخلوط کنید.


!
برای کاشت در باغچه حتما سعی کنید از کود حیوانی پوسیده هم استفاده کنید.

شاهی را می توان به دو صورت کرتی و خطی کاشت:

برای کشت کرتی:

  • زمین را کرت بندی کنید.
  • با استفاده از ابزار کشاورزی سطح خاک را صاف کنید
  • بذر تهیه شده را بطور یکنواخت روی سطح خاک بپاشید.
  • با کمی کود دامی یا ورمی کمپوست روی آن را بپوشانید.
  • سپس با فشار کم آبیاری اولیه را انجام دهید.

برای کشت خطی:

  • در باغچه ردیف هایی به فاصله حدود 50 تا 60 سانتی متر از یکدیگر ایجاد کنید.
  • دانه های بذر را داخل این ردیف ها بکارید.
  • روی آنها را با یک لایه نازک خاک یا کود بپوشانید.
  • سپس آبیاری اولیه را با فشار کم انجام دهید.

برای کاشت در گلدان:

  • زهکشی خاک: چند عدد سنگ روی سوراخ کف گلدان قرار دهید.
  • خاک را در گلدان بریزید و روی آن را صاف کنید.
  • کمی آب بریزید تا خاک مرطوب شود.
  • بذر ها را روی خاک قرار دهید و مقدار کمی (حدود 5/0 سانتی متر) خاک روی بذر ها بریزید.
  • مجددا خاک را بطور ملایم آبیاری کنید.
  • بهتر است برای حفظ رطوبت گیاه تا 24 ساعت بر روی گلدان یک نایلون بکشید.

مرحله سوم: نگهداری و مراقبت از شاهی

بررسی های دانوما حاکی از آن است که برای آبیاری و نگهداری موارد زیر را رعایت کنید:

  • آبیاری- برای آبیاری شاهی می توانید موارد زیر را رعایت کنید:
    • تا قبل از جوانه زدن هر روز صبح و عصر آبیاری را انجام دهید،
    • شاهی در هنگام رشد به آب فراوان احتیاج دارد.
  • شرایط آب و هوا: شاهی را در معرض نور خورشید با کمی سایه قرار دهید. نور زیاد باعث کاهش ابتلا به بیماری قارچی برگ ها خواهد شد. هوای گرم برای شاهی مضر است و طعم آن را تلخمی کند.
  • کنترل و آفت کشی: هنگام رشد شاهی ها، علف های هرز را وجین کنید.


!
برای رشد سریع تر شاهی بهتر است ابتدا بذر ها را در آب ولرم به مدت 2 تا 5 ساعت خیس کنید، سپس آنها را از آب خارج کرده، روی یک تکه پارچه یا روزنامه بگذارید تا رطوبتش کم شود.

مرحله چهارم: برداشت شاهی

بررسی دانوما نشان می دهد برای برداشت شاهی، روال زیر را انجام دهید:

  • شرایط برداشت: شاهی پس از 1 الی 2 روز جوانه خواهد زد. برگ های شاهی وقتی جوان هستند بهترین طعم را دارند. بنابر این هنگامی که به ارتفاع حدود ۱۰ سانت برسند آماده برداشت هستند.
  • برداشت گیاه: حدود دو هفته پس از کاشت بذرها، می توانید شاهی ها را برداشت کنید. برگ ها را از حدود ۲ سانت بالاتر از سطح خاک، قیچی کرده تا گیاه دوباره رشد کند.


!
شاهی را می توان ۴ تا ۵ مرتبه برداشت کرد. اگر می خواهید برداشت مداوم شاهی داشته باشید، هر دو هفته یکبار کاشت کنید.


!
برای استفاده خوراکی از شاهی باید برگ های آن را قبل از گل دهی گیاه برداشت کنید چون پس از گذشت زمان طولانی، برگ ها بزرگ و سفت شده ، طعم تلخی پیدا می کنند.

نکات کلیدی

  • زمان کشت شاهی در مناطق گرمیسر در پاییز و زمستان است و در مناطق سردسیر در بهار و اول تابستان.
  • شاهی با همه فوایدش مضراتی هم دارد، از جمله سردرد، قولنج، خون دماغ، سنگینی سر، تاریکی چشم، گرفتگی عروق، لک و پیس، جذام، فساد دستگاه گوارش و در خانم های باردار باعث سقط جنین می شود. علاوه بر این برای صفرا و خون نیز مضر است، همچنین باعث ایجاد تب و داغی کف دست و پا و موجب بدبویی دهان، بدن و ادرار می‌شود. شاید به همین دلیل در روایات اسلامی و طب سنتیخوردن آن را (در غیر از مصارف دارویی) منع کرده اند.
  • می توانید شاهی را همراه با هویج یا تربچه بکارید. به این کار کشت همراهگفته می شود.
  • آبیاری خیلی زیاد یا خیلی کم، گرما و خشکی هوا ، وجود آفات و زهکشی نامناسب موجب زرد شدن برگ های شاهی شود.
  • از آفات مهم شاهی، شته ها می باشند و از بیماری های مهم آن سفیدک پودری است و چون برگ ها نازک هستند بهتر است زود به زود از لحاظ آفات بررسی شود.
  • شاهی را می توان ۴ تا ۵ مرتبه برداشت کرد. اگر می خواهید برداشت مداوم شاهی داشته باشید، هر دو هفته یکبار کاشت کنید.
  • سبزیجات برگی به علت این که مرتب برداشت می شوند، آفات به آنها کمتر خسارت زده و نیازی به سمپاشی ندارند.

لغات و اصطلاحات

  • کود ورمی کمپوست (Vermicompost): یک نوع کود آلی است که توسط گونه ای از کرم های خاکی تولید می شود.
  • کوکوپیت (cocopeat): نوعی بستر کشت است که با استفاده از الیاف پوست و پوشش میوه نارگیل تهیه می شود. شایان ذکر است کوکوپیت به صورت فشرده عرضه می شود و بعد از اضافه شدن آب به ۱۵ برابر تبدیل می شود.
  • پرلیت (perlite): نوعی سنگ آتشفشانی به شکل دانه های کوچک و سبک و سفید رنگ است. استفاده از آن در کشاورزی به تهویه خاک، صرفه جویی در مصرف آب و کود کمک می‌کند.
  • پیت ماس (peat moss): بقایای نوعی خزه و جلبک است. ابتدا این خزه ها جمع آوری شده و طی فرآیندی آماده سازی می شود. پیت ماس تا ۲۰ برابر وزن خود آب جذب می کند لذا برای حفظ رطوبت خاک عالی است.
 

نظرات کاربران

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

نه − 1 =