6 اصل ضروری برای حفظ سلامتی و زندگی سالم در طب سنتی | سته ضروریه طب سنتی | 0 تا 100

در طب سنتی توصیه‌های فراوانی برای حفظ سلامتی شده است. این طب به هر فرد کمک می‌کند که در طیف سلامتی از مزاج مختص به خود قرار گیرد تا از بروز بیماری جلوگیری شود. سته ضروریه در طب سنتی شش اصل ضروری است که حتماً بایستی مطابق با مزاج فرد رعایت شود. شش اصل سته ضروریه در طب سنتی عبارت است از:

• هوا
• خوراکی ها و آشامیدنی ها
• خواب و بیداری
• حرکت و سکون
• تخلیه و احتباس (استفراغ و احتباس)
• اعراض نفسانی

در این مطلب هر یک از ضروریات شش گانه بدن، از نظر طب سنتی توضیح داده می شود.

شش اصل سته ضروریه در طب سنتی عبارت است از:

اول | هوا

هوا یکی از پراهمیت ‌ترین اصول سته ضروریه است؛ چرا که بدون آن، شعله حیات انسان در دقایقی اندک، خاموش می‌شود. هدف از تنفس، فراهم کردن اکسیژن برای بافت ‌های بدن و برداشت دی‌ اکسید کربن از آن هاست. طبع هوا نسبت به روح و روان انسان، بسیار سردتر است و از جمله تاثیراتی که می تواند بر بدن انسان بگذارد، عبارت است از:

• هوای گرم: تاثیرات هوای گرم بر روی بدن انسان عبارت است از:
  • گرم معتدل: استشمام هوای گرم معتدل، باعث خروج خون به سمت بیرون از بدن و سرخی پوست می شود.
  • گرم غیر معتدل: استشمام هوای گرم غیر معتدل، باعث سستی بدن و گداختن خلط ها می شود.
  • گرم افراطی: استشمام هوای گرم افراطی، باعث گداختن شدید، کاهش ادرار، تعریق زیاد، ضعف هضم و تشنگی مفرط می شود.
• هوای سرد: تاثیرات هوای سرد بر بدن انسان عبارت است:
  • خشکی پوست
  • افزایش ادرار
  • استواری بدن
  • تقویت هضم
  • کاهش مدفوع
  • نگهداری رطوبت ها در بدن
• هوای خشک: تاثیرات هوای خشک بر بدن انسان عبارت است:
  • خشکی پوست
  • پژمردگی بدن
• هوای مرطوب: تاثیرات هوای مرطوب بر بدن انسان عبارت است:
  • نرمی پوست
  • شادابی و طراوت بدن

دوم | خوراکی ها و آشامیدنی ها

بدن دائماً در حال تحلیل است و اگر این تحلیل ها از راه غذا و آب جبران نشود، انسان از بین خواهد رفت. غذاها در طب سنتی بر سه قسم، طبقه بندی می شوند:

• غذاهای لطیف که خون رقیق تولید می کنند (مانند گوشت شتر و زرده تخم مرغ نیم عسلی).
• غذاهای غلیظ که خون غلیظ را به وجود می آورد (مانند گوشت گاو و زرده تخم مرغ آب پز).
• غذاهای معتدل که خون معتدل تولید می کند (مانند کوفته و عسل).

آشامیدنی ها که سر دسته آن ها آب است، با وجودیکه آب فی نفسه خاصیت غذایی نداشته ولی به سهم خود موجب نرم شدن غذا، رانده شدن و بلع دادن آن گردیده و نیز کمک به دفع غذا می کند. آب عنصری است که غذا را روان و رقیق کرده و نیز آن را همراهی نموده تا به درون رگ ها برسد و تا موقع خارج شدن از بدن، همراه آن است. یعنی در تمام فعل و انفعالات، غذا به آب نیاز داشته و تعامل و کمک فیزیکی و شیمیایی آب برای آن لازم می باشد.

سوم | خواب و بیداری

از جمله تاثیرات خواب و بیداری بر بدن می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• گرم شدن درون بدن
• سرد شدن سطح بدن
• کم کار تر شدن عصب سمپاتیک
• پرکار تر شدن عصب پاراسمپاتیک
• تغییر مسیر خون از سطح بدن به درون آن
• بیشتر شدن رطوبت بدن (افزایش بلغم خون
• از بین رفتن خستگی
• محبوس تر شدن اخلاط
• زیادتر شدن تعریق (این کار اخلاط محبوسه را دفع می کند)
• فعال تر شدن روده ها

همچنین در مواقع بیداری عکس حالات فوق پدیدار می گردد.

توصیه های قبل و بعد حجامت

چهارم | حرکت و سکون

حرکات ورزش موجب پیدایش گرمی در بدن انسان گردیده و مزاج اینگونه حرکت ها و ورزش ها گرم و خشک است؛ اما اگر حرکات ورزشی خیلی سخت و خارج از تحمل شخص بوده باشد، در نهایت باعث سردی بدن خواهد گردید. چند نکته حائز اهمیت در ورزش کردن عبارت است از:

• ممنوع بودن ورزش های سنگین: ورزش در حدّی که رنگ و روی انسان، سرخ شود و عرق او در بیاید کفایت می کند؛ بنابراین؛ تمام ورزش های سنگین و حرفه ای، برای سلامتی انسان، مضر هستند.
• عدم انجام ورزش های غیر ایزومتریک: ورزش های غیر ایزومتریک (وزنه برداری، پرورش اندام و …) اصولا هیچ یک از اهداف ورزش طبّی را برآورده نمی کنند.
• تشخیص نوع و میزان ورزش: نوع و میزان ورزش، باید بر اساس سن، جنس، مزاج، فصل و … تعیین شود.
• انجام ورزش های مناسب: در ورزش، حرکات مفاصل باید دارای نیروی مقابل و کنترلی باشد و حرکت سریع مفصل تا انتهای دامنه حرکتی، بسیار خطرناک است.
• ورزش برای زنان: هرگونه فعّالیت سنگین ورزشی، به شدّت، سلامتی بانوان را به مخاطره می اندازد.

پنجم | تخلیه و احتباس

هرگاه احتباس لازم برای ماندگاری مواد در بدن و تخلیه لازم برای خروج ضروری مواد از بدن، در حد اعتدال باشد؛ این حالات برای انسان سودمند و مفید واقع می شوند وگرنه ممکن است برای انسان مضر محسوب شوند. تخلیه طبیعی در بدن انسان به دو دسته تقسیم بندی می شود که عبارت است از:

• نوع اول: این موارد هر کدام باید به اندازه متعادل انجام شود و افزایش و کاهش هر کدام می تواند به بیماری منجر شود؛ که شامل مواردی همچون دفع مدفوع، دفع ادرار، تعریق، عادت ماهیانه، عطسه، سکسکه، دفع باد، دفع گازهای سمی از طریق ریه، جمع شدن ترشحات در گوشه چشم هنگام بیدار شدن از خواب صبحگاهی و … می باشد.
• نوع دوم: نوع دیگر استفراغ های طبیعی وقتی اتفاق می افتد که مواد زائد بیش از اندازه در بدن جمع شده است و بدن سعی می کند به طریقی این مواد زاید را دفع کند. همچنین در این نوع از استفراغ های طبیعی معمولا علایم خفیف و مدت آن محدود است؛ مانند سرفه، تب، اسهال، خونریزی از بینی و آبریزش از بینی.

ششم | اعراض نفسانی

حالات روحی انسان (که منظور همان روح مادی نفسانی است) با حالات جسمی او تعاملاتی دارد که نسبت به یکدیگر اثر می گذارند. به عنوان مثال به حالات زیر می توان اشاره کرد:

• حرکت آنی روح به سوی خارج از بدن، باعث به وجود آمدن خشم است (در این کار خلط صفرا نقش دارد).
• حرکت تدریجی روح به سمت خارج، لذت و انبساط خاطر ایجاد می کند (در این کار خلط دم نقش دارد).
• حرکت آنی روح به سوی داخل بدن حالت ترس را ایجاد می کند (در این کار خلط سودا نقش دارد).
• حرکت تدریجی و رو به داخل روح در بدن، حالت افسردگی را ایجاد می کند (در این کار خلط سودا نقش دارد).

به طور خلاصه می توان گفت هم حرکت روح به سمت جسم، مزاج ما را تغییر می دهد و هم جسم می تواند با دیدن مناظر مختلف یا از طریق شنیداری و نظایر آن، مزاج روح را تغییر دهد.

• کتاب شناخت طبایع-جلد 3- تالیف دکتر سید علی ابوالحبیب
• کتاب مثلث سلامت- نوشته ی دکتر حسن اکبری
• کتاب حفظ سلامتی از دیدگاه طی سنتی ایران- نوشته دکتر محسن ناصری
• وبسایت های معتر محتوایی مرتبط