کرفس| راهنمای جامع پیشینه، انواع، طبع، ویتامین ها، فواید، عوارض، شیوه نگهداری، شیوه مصرف کرفس

کرفس گیاهی با نام علمی Apium graveolens بوده و از خانواده صیفی جات (مانند کدو، خیار، ذرت، لوبیا سبز، گوجه فرنگی و…) است. برگ های کرفس ضخیم بوده و گل های آن کوچک و به رنگ سفید یا سفید مایل به سبز است. بخش های مختلف آن، به ویژه ریشه و برگ است.این گیاه، به ویژه ریشه و برگ آن مورد استفاده قرار می گیرد. از نظر طب سنتی طبع کرفس گرم و خشک است. با کرفس غذاهای متنوعی چون خورشت کرفس، خوراک کرفس، خورشت کرفس با مرغ، کوکو برگ کرفس، پاستا با مرغ و کرفس، میگو و کرفس، سوپ کرفس و… می توان درست کرد. در این مطلب؛ پیشینه، خواص، ویتامین ها، عوارض، شیوه نگهدرای، شیوه مصرف کرفس و کاربردهای کرفس ارائه می شود. امید است با مطالعه این مطلب شناخت خوبی از کرفس به دست آورید.

پیشینه و تاریخچه کرفس

گفته می شود که کلمه کرفس از واژه ای یونانی به معنای جعفری بدست آمده است. کرفس در واقع سبزی بومی منطقه مدیترانه و خاورمیانه است. شکل باستانی آن را کرفس وحشی می‌نامیدند. یونانیان و رومیان باستان کرفس را به عنوان طعم دهنده استفاده می‌کردند. اما چینی‌های باستان کرفس را در ترکیبات دارویی و تقویت‌کننده‌های سلامتی به کار می‌بردند. کرفس بخشی از خانواده  umbellifer  یا چتریان است که گونه‌ای بسیار سمی هستند. هملو یا شوکرانی که سقراط (فیلسوف یونانی) از آن نوشید عضوی از این خانواده است. رومیان و یونانیان باستان، از برگ ‌های کرفس در تزیین تاج پیروزی ورزشکاران استفاده می کردند

مزاج، طبع و مصلح کرفس

طبع کرفس گرم و خشک است. کرفس به بدن گرما داده و گرمی بخش جسم است و رطوبت بدن را می‌گیرد. کرفس خاصیت گرمابخشی بسیاری دارد و ادرار آور است. کرفس گزینه‌ای مناسب برای افراد با طبع سرد و‌ تر است. مصلح کرفس سرکه است. افرادی که سرد مزاج هستند می‌توانند به راحتی کرفس مصرف کرده و نیازی به همراه کردن ماده دیگر با کرفس به منظور اعتدال طبع آن یا مصلح ندارند؛ مگر اینکه در مصرف کرفس افراط نمایند

ترکیبات، ویتامین ها و مواد معدنی کرفس

میزان ترکیبات، ویتامین ها و مواد معدنی کرفس در هر 100 گرم عبارت است از:

• انرژی (کالری): 16 کیلوکالری
• کربوهیدرات:97 گرم
• پروتئین: 69 گرم
• چربی: 17 گرم
• آب: 43 گرم
• فیبر: 60 گرم
• قند: 83 گرم
• ویتامین A: حدود 22 میکروگرم
• یتامین K: سی میکروگرم
• ویتامین C: حدود 3 میلی گرم
• تیامین (B1): 02 میلی گرم
• ریبوفلاوین (B2): 0.06 میلی گرم
• نیاسین (B3): 0.32 میلی گرم
• کولین (B4): 6.10 میلی گرم
• پانتوتنیک اسید (B5): 0.25 میلی گرم
• فولات (B9): 36.00 میکروگرم
• کلسیم: 40 میلی گرم
• آهن: 20 میلی گرم
• منیزیم: 11 میلی گرم
• فسفر: 24 میلی گرم
• پتاسیم: 260 میلی گرم
• سدیم: 80 میلی گرم
• روی: 0.13 میلی گرم
• مس: 0.04 میلی گرم
• منگنز: 0.10 میلی گرم
• سلنیم: 0.4 میکروگرم

فواید دارویی و درمانی کرفس

خواص و فواید درمانی کرفس عبارت است از:

• تنظیم فشار خون: کرفس حاوی یک ماده شیمیایی گیاهی به نام فتالید است که دیواره سرخرگ ها را شل می کند و جریان خون را افزایش می دهد. در طب سنتی چینی، کرفس اغلب به عنوان یک غذای خنک نامیده می شد که می تواند فشار خون را کاهش دهد
• کمک به کاهش خطرات سرطان: کرفس سرشار از آنتی اکسیدان هایی است که به مبارزه با رادیکال های آزاد محرک سرطان کمک می کند. خاصیت ضد سرطانی فرآیند تکثیر سلولی را مهار می کند. فلاونوئیدهای موجود در کرفس پتانسیل درمان سرطان پانکراس و سینه را دارند
• تقویت سلامت قلب و عروق: کرفس معمولا به عنوان یک عامل ضد فشار خون در طب سنتی تجویز می شود. می تواند به حفظ سلامت قلب و عروق کمک کند. عصاره برگ کرفس می تواند پارامترهای قلبی عروقی متعددی مانند کلسترول، تری گلیسیرید و کلسترول بد را بهبود بخشد
• کاهنده وزن: کرفس کالری کمی دارد و حاوی فیبر است که باعث می شود برای مدت طولانی تری احساس سیری کنید. محتوای فیبر نامحلول کرفس می تواند سیری را افزایش دهد و به کاهش وزن کمک کند
• جلوگیری از، از دست دادن حافظه: کرفس ممکن است خطر از دست دادن حافظه را کاهش دهد. بین فلاونوئید موجود در کرفس و کاهش میزان کاهش حافظه مرتبط با افزایش سن ارتباط وجود دارد
• کمک به هضم: تحقیقات در این زمینه محدود است. با این حال، شواهد نشان می دهد که کرفس ممکن است سلامت دستگاه گوارش را تقویت کند. فیبر طبیعی موجود در کرفس آن را به یک ماده غذایی مهم برای سیستم گوارش تبدیل می کند. فیبر محلول در کرفس توسط باکتری های روده بزرگ تخمیر می شود و همچنین کرفس به حرکات رورده کمک می کند
• کمک به درمان دیابت: تحقیقات در این زمینه محدود است. کرفس حاوی آنتی اکسیدان هایی به نام فلاون است که به دلیل نقش آنها در کاهش سطح قند خون مورد مطالعه قرار گرفته است. برخی از کارشناسان معتقدند ویتامین K موجود در کرفس ممکن است خواص ضد دیابتی داشته باشد ندارد
• مفید برای بهبود سلامت مفاصل: دانه کرفس و عصاره های مربوط به آن دارای خواص ضد آرتریت هستند که ممکن است در درمان درد مفاصل و نقرس مفید باشد. درد مفاصل معمولاً به دلیل تجمع اسید اوریک ایجاد می شود. یک نظریه نشان می دهد که خواص ادرارآور کرفس ممکن است به دفع اسید اوریک برای درمان بالقوه درد مفاصل کمک کند
• کمک به تقویت ایمنی: کرفس حاوی ویتامین C است. این ماده مغذی ممکن است ایمنی را تقویت کند. آنتی اکسیدان های موجود در کرفس نیز می توانند در بهبود ایمنی شما نقش داشته باشند
• درمان سنگ کلیه: اسانس کرفس حاوی لوتئولین و سایر ترکیبات ضروری است که می تواند در درمان سنگ کلیه استفاده شود
• تسکین دهنده علائم یائسگی: برخی از ترکیبات گیاهی به نام فیتواستروژن ممکن است به تعادل سطوح هورمونی کمک کند. غذاهای غنی از فیتواستروژن پتانسیل تسکین علائم یائسگی را در زنان دارند. کرفس حاوی فیتواستروژن است و می تواند در این زمینه مفید باشد. با این حال، شواهد علمی ملموس تری در این زمینه مورد نیاز است.
• آرامش دهنده اعصاب: جویدن ساقه و برگ کرفس می‌تواند در کاهش ترشح هورمون استرس در بدن مؤثر باشد. دلیل این اتفاق‌ها روغن‌های مختلفی است که در برگ و ساقه کرفس وجود دارد. روغن‌های ضروری کرفس و منیزیم موجود در آن عاملی برای ایجاد آرامش در بدن انسان است.
• مفید برای کبد: کبد یکی از بخش‌های مهم و حساس در بدن است. که بنا به دلایل مختلف نظیر آشامیدن مکرر آب سرد، خوردن غذایی چرب و غیره دچار اختلالات متعدد نظیر کبد چرب و سیروز کبدی می‌شود. در این‌خصوص با خوردن کرفس می توان کلیه و کبد را سم‌زدایی نمود و بدین نحو کبد چرب را درمان کرد. کرفس حاوی مقدار قابل توجهی آنتی اکسیدن، ویتامین و موادمعدنی است. به همین سبب ترکیب آن با لیموترش یک نوشیدنی سرشار از ویتامین C و اکسیدان برای بهبود فعالیت کبد به‌وجود می‌آورد
• کاهنده التهاب: کرفس مملو از آنتی اکسیدان های گیاهی است که دارای خواص ضد التهابی است. این سبزی همچنین منبع مهمی از فلاونول ها است. آب کرفس برای لاغری مفید است. عصاره کرفس نیز التهاب (مانند التهاب سلول های مغز) را کاهش می دهد. کرفس می تواند از رشد هلیکوباکتر پیلوری (باکتری که باعث التهاب مخاط معده می شود) جلوگیری کند
• مفید برای استخوان: برای درمان بیماری‌هایی مانند دردهای مفاصل و پوکی استخوان، مصرف مواد خوراکی و سبزیجات حاوی ویتامین و مواد معدنی تأثیر بسزایی دارد. تا ضمن بهبود التهاب استخوان‌ها و مفاصل شاهد کاهش درد در این نواحی باشید
• کمک به درمان ویتیلیگو: ویتیلیگو (پیسی یا بَرَص) وضعیتی است که در آن پوست، رنگدانه خود را در نواحی خاصی از دست می دهد و باعث ایجاد لکه های سفید می شود. طبق مطالعه ای که در لهستان انجام شد، فورانوکومارین موجود در کرفس ممکن است به درمان ویتیلیگو کمک کند

عوارض، مضرات و موارد منع مصرف کرفس

با وجود خواص زیادی که کرفس دارد، اما زیاده روی در مصرف آن، ممکن است عوارض زیر را به همراه داشته باشد:

• استفراغ
• سقط جنین
• تحریک مخاط معده و ترشی معده
• دلپیچه
• زخم معده
• ناراحتی ریوی
• سردرد
• سو هاضمه
• محرک صرع گرم مزاجان و وسواس
• کم شدن قدرت حافظه
• کم شدن قوای جنسی

شیوه رایج مصرف کرفس

کرفس برگ یا همان کرفس متداول در ایران، معمولا به این صورت مصرف می شود که برگ و ساقه آن خرد شده و پخته یا تفت داده می شود. همچنین آب کرفس نوشیدنی مفیدی است که خواص فراوانی دارد. استفاده از برگ کرفس خشک شده و یا پودر آن در غذا نیز روش دیگری است که کاربرد دارد.

شیوه درست نگهداری کرفس

گرچه بهتر است مواد غذایی به صورت تازه مصرف شوند اما برای نگهداری در مدت طولانی تر مواد غذایی توجه به برخی نکات ضروری است:

• نگهداری برگ و ساقه کرفس در فریزر: برخی از سبزیجات و صیفی جات، به ویژه سبزیجات برگ دار، باید قبل از یخ زدن تکه تکه و به اصطلاح بلغور شوند کرفس نیز از این نوع است. توجه کنید که چاقویی که برای برش دادن سبزی به کار می‌رود باید کاملا تیز باشد تا باعث آسیب و له شدن بافت سبزی نشود. هرچه سبزی با چاقوی تیزتری خرد شود، ارزش غذایی آن بیشتر حفظ خواهد شد. ساقه و برگ های کرفس را خرد کرده و برای بسته‌بندی و نگهداری آن ها در فریزر، به خوبی در پلاستیک پیچیده و یا درظروف و کیسه‌های فریزر بسته‌بندی کنید. سبزی و صیفی جات بسته به نوع مصرف آن‌ها از یک ماه تا یک سال در فریزر ماندگار می‌شوند. در هنگام یخ‌زدگی، بسیار مهم است که هوا به غذا نرسد، زیرا موجب کم ‌آبی و اکسیداسیون می شود. همچنین بهتر است سبزیجات سرخ شده را منجمد نکنید.
• نگهداری آب کرفس: ظرف مناسب برای نگهداری آب کرفس باید کاملا تمیز و عاری از هرگونه بو و کثیفی بوده و قابلیت بسته شدن کامل درب داشته باشد تا پس از بسته شدن، هوا در آن نفوذ پیدا نکرده و مایعات داخل آن نشت نکند. در این حالت زمان نگهداری آب کرفس در یخچال، 2 تا 3 روز می باشد، در این زمان آب کرفس حداکثر خواص خود را حفظ می‌کند. آب کرفس در دمای اتاق یک روز ماندگاری داشته و در فریزر می تواند تا 6 ماه نگهداری شود.

کاربرد ها و محصولات حاصل از کرفس

با ساقه و برگ، و آب کرفس غذا و نوشیدنی های متنوع و مفیدی می توان تهیه کرد. غذاهایی مانند خورشت کرفس، خوراک کرفس، خورشت کرفس با مرغ، کوکو برگ کرفس، پاستا با مرغ و کرفس، میگو و کرفس، سوپ کرفس، سوپ کرفس و خامه، کرفس پلو، سالاد کرفس و پیازچه و…. همچنین شما می توانید از پودر برگ خشک شده کرفس در غذاهایی مانند سوپ استفاده کنید. آب کرفس نیز نوشیدنی مفیدی است که طرفداران بسیاری دارد. همچنین اسموتی سیب و کرفس، اسموتی کرفس و هویج و… نوشیدنی های دیگری هستند که با آب کرفس درست می شوند.

• وبسایت های محتوایی حوزه مواد غذایی
• وبسایت های محتوایی حوزه آسپزی
• وبسایت های محتوایی حوزه طب سنتی
• وبسایت های محتوایی حوزه تغذیه و سلامت