بیماری پولیپ روده چیست؟ | راهنمای جامع علائم، علل، پیشگری و درمان

پولیپ‌ به رشد توده‌ یا غدد سلولی گفته می ‌شود که معمولا خوش ‌خیم هستند. اگر این توده سلولی روی جداره داخلی کلون (روده بزرگ) یا رکتوم رشد کند، به آن پولیپ روده (colon polyp) می ‌گویند. پولیپ روده علاوه بر شکل متفاوت، اندازه مختلفی هم دارد؛ گاهی پولیپ‌ ها بسیار کوچک هستند که اندازه ‌شان تا ۵ میلی‌ متر هم نمی‌ رسد و گاهی هم به حدی بزرگ و درشت می ‌شوند که اندازه‌ شان به بیش از ۳۰ میلی ‌متر می‌ رسد. پولیپ روده همانند یبوست، اسهال، آپاندیسیت، هموروئید، شقاق، سنگ کیسه صفرا، ورم معده، سندروم روده تحریک پذیر، کبد چرب، زخم معده، رفلاکس معده، سلیاک، کولیت زخمی و … یکی از انواع بیماری های دستگاه گوارش بدن انسان است.

در این مطلب، شیوع، علائم، علل، تشخیص، درمان و شرایط مراجعه به پزشک برای بیماری پولیپ روده، ارائه می شود. امید است با مطالعه این مطلب شناخت خوبی از این بیماری به دست آورید.

انواع پولیپ روده

انواع پولیپ ها به دو دسته کلی زیر تقسیم می شوند:

• پولیپ های با احتمال سرطانی بودن یا سرطانی شدن: این پولیپ ها عبارت است از:
  • پولیپ آدنوماتوز: یکی از شایع‌ ترین انواع پولیپ ها است؛ همچنین این پولیپ محتمل ترین دلیل ابتلا به سرطان های روده بزرگ محسوب می ‌شود.
  • پولیپ هایپرپلازیک: این پولیپ ‌ها بسیار شبیه به پولیپ ‌های آدنوماتوز هستند ولی باید سریع ‌تر از پولیپ ‌های آدنوماتوز تشخیص داده شوند؛ زیرا احتمال سرطانی شدن آن ‌ها بسیار بیشتر است.
  • پولیپ روده ای بدخیم: این پولیپ‌ ها در معاینات بالینی به وضوح تشخیص داده می ‌شوند.
• پولیپ های غیرسرطانی: این گروه شامل پولیپ ‌های التهابی، لنفوئیدی و هامارتوماتوز هستند. این پولیپ ها معمولا در راست روده (رکتوم یا قسمت انتهایی روده بزرگ) پدید می ‌آیند.

علائم شایع پولیپ روده

پولیپ روده در بیشتر موارد علائم و نشانه ‌ای ندارد. با این حال برخی از علائم شایع که در مبتلایان به پولیپ روده مشاهده می‌ شوند شامل این موارد هستند:

• تغییر کردن رنگ مدفوع: در صورتی که پولیپ دارای خونریزی شده باشد بسته به محل خونریزی رنگ مدفوع تغییر می کند. اگر خونریزی در کولون و نزدیک مقعد باشد خون قرمز و رگه ای است و اگر خونریزی در قسمت های قبل از کولون و مقعد باشد مدفوع تیره و یا سیاه خواهد شد.
• تغییر کردن عادات روده: اگر بیش از یک هفته اسهال یا یبوست طول بکشد می ‌تواند نشانه وجود پولیپ روده بزرگ باشد. اما دلیل قطعی برای وجود پولیپ نیست.
• وجود خون در مدفوع: خون ‌ریزی مقعدی و مدفوع خونی یکی از نشانه ‌های مهم ابتلا به پولیپ روده یا سرطان روده است که باید جدی گرفته شود. خونریزی‌ های شدید ممکن است باعث پارگی پوست مقعد شوند.
• درد شکم: وجود پولیپ ممکن است موجب مسدود شدن روده و در برخی موارد دردهای شکمی گردد.
• کمبود آهن: چنانچه پولیپ با خونریزی همراه باشد با گذشت زمان موجب آنمی یا کم خونی در بدن می گردد.

علل بیماری پولیپ روده

به طور کلی موارد زیر را می ‌توان علل پولیپ روده دانست:

• سبک زندگی نادرست و عادات غذایی بد (مؤثر ترین علل پولیپ روده محسوب می ‌شوند)
• چاقی و اضافه وزن
• سن بالای ۵۰ سال
• التهاب مزمن شکم
• زیاد بودن هورمون استروژن
• سابقه خانوادگی
• ابتلا به بیماری‌ های التهابی (مانند کولیت اولسراتیو یا کرون)
• ابتلا به سرطان رحم یا تخمدان (پیش از ۵۰ سالگی)
• داشتن دیابت کنترل نشده نوع ۲
• اختلالات ژنتیکی (مثل سندروم گاردنر، سندروم پولیپوز دندانه ‌دار، سندروم پوتز-جگرز، پولیپوز آدنوماتوز خانوادگی)

عوارض احتمالی پولیپ روده

هر پولیپی که در کولونوسکوپی دیده شود، در صورت امکان باید برداشته شود. پس از برداشتن احتمال پرفوراسیون روده بزرگ وجود دارد. اگر پرفوراسیون ها کوچک باشد با معاینه سریال و چک علائم حیات و آزمایشات سریال (مانیتور از نظر لکوسیتوز، شیفت به چپ و اسیدوز متابولیک) باید تحت نظر گرفته شود. سپس اگر بیمار غیر پایدار شود یا معاینه شکم مثبت باشد یا لکوسیتوز و اسیدوز در آزمایشات وجود داشته باشد، باید به اتاق عمل انتقال یابد.

شیوه تشخیص بیماری پولیپ روده

آزمایش های مختلفی وجود دارند که با انجام آن ها می توان این عارضه را تشخیص داد. از جمله این آزمایش ها عبارتنداز:

• تست مدفوع: در این روش پزشک ابزاری به نام کیت آزمایش را به بیمار داده و سپس آموزش های لازم درباره نحوه جمع آوری نمونه را به فرد می دهد. سپس بیمار نمونه مدفوع را برای آزمایش به ویژه به منظور بررسی میکروسکوپی وجود خون به کلینیک می برد.
• کولونوسکوپی: در این روش پزشک لوله باریک و انعطاف پذیری که به آن یک دوربین متصل است را از راه معده به روده بزرگ وارد می کند. با این کار داخل کولون و رکتوم به راحتی قابل مشاهده بوده و اگر در آن پولیپ وجود داشته باشد پزشک می تواند پولیپ را بلافاصله بردارد یا برای آزمایش، نمونه ای از بافت آن ها بردارد.
• سیگموییدوسکوپی: سیگموییدوسکوپی شبیه کولونوسکوپی بوده، اما امکان نمونه ‌برداری ندارد.
• سی‌تی کولونوگرافی: سی‌تی کولونوگرافی آزمایش غیر مستقیم روده است که به آن کولونوسکوپی مجازی هم می‌ گویند. پس از اسکن، تصاویر دو بعدی و سه بعدی از روده و مقعد تهیه می ‌شود که بافت‌ های ملتهب، زخم، پولیپ و توده ‌ها را نشان می ‌دهد. در صورت مشاهده تومور در روده برای نمونه ‌برداری یا برداشتن غده باید از کولونوسکوپی استفاده شود.
• تست باریم انما: در این روش، مایع باریم را داخل مقعد تزریق می‌ کنند و از روده ‌ها، عکس اشعه ایکس می ‌گیرند و روده ‌ها در عکس به خاطر باریم سفید نشان داده می‌ شوند. اگر قسمتی تیره باشد نشانه وجود پولیپ است.

درمان پولیپ روده

توصیه طب سنتی برای مصرف برخی مواد غذایی می تواند احتمال ابتلا به پولیپ روده را کاهش دهد، اما لازم به ذکر است که این مواد از به وجود آمدن پولیپ روده جلوگیری نمی ‌کنند. در ادامه به بررسی هر یک از این مواد غذایی می­‌پردازیم:

• خوردن کلم بروکلی: از آن ­جا که کلم بروکلی یک منبع طبیعی سولفورافن به شمار می ‌رود، می ­‌تواند از به وجود آمدن پولیپ داخل روده جلوگیری نماید (سولفورافن ماده‌ ای است که می‌ تواند رشد پولیپ روده را کند نماید و همچنین سولفورافن خود تخریبی سلول ­‌های پولیپ را نیز تحریک می نماید). توصیه می ‌شود کلم بروکلی به صورت خام یا کمی پخته استفاده شود؛ زیرا در صورت خام بودن کلم خاصیت ضد پولیپ بودن آن افزایش پیدا می‌ کند.
• خوردن فلفل قرمز: فلفل قرمز حاوی مقدار زیادی فولاد است. فلفل­ هایی که به صورت ارگانیک رشد می­ کنند، عاری از هر گونه آفت کش و مواد شیمیایی مضر که باعث ایجاد بیماری سرطان مانند سرطان روده می شوند، هستند.
• مصرف پیاز: وجود بیوفلاونویید بالا در پیاز مانع از ابتلا به پولیپ روده می‌ شود.
• خوردن سیر: سیر علاوه بر این­که در بهبود وضعیت قلب و عروق بسیار موثر و کارآمد به شمار می رود، می ­‌تواند احتمال ابتلا به سرطان روده و پولیپ روده را افراد کاهش دهد.
• مصرف زرد چوبه: طی تحقیقاتی که روی زرد چوبه انجام شد دانشمندان دریافتند که مصرف زرد چوبه می تواند تعداد پولیپ های بیمار را تا ۶۰ درصد کاهش دهد و اندازه­‌ی پولیپ­ روده را نصف کند و همچنین زرد چوبه خاصیت ضد التهابی دارد.
• خوردن اسفناج: اسفناج همواره به عنوان یک ماده مغذی سالم برای افراد شمار می رود. در رژیم غذایی خود حتماً از اسفناج استفاده کنید، چرا که این ماده باعث می ‌شود دستگاه گوارش پاکسازی و باز سازی شود. همچنین منیزیم از ترکیبات موثری است که در اسفناج یافت می ­‌شود و می ‌­تواند از ابتلا به بیماری پولیپ روده جلوگیری کند.

درمان پولیپ روده در طب جدید به سرطانی بودن یا نبودن پلیپ، تعداد پلیپ­ ها، موقعیت و اندازه پولیپ بستگی دارد. سپس پزشک متخصص جهت درمان پولیپ موارد زیر را انجام می دهد:

• پولیپکتومی: برای درمان بیماری پولیپ روده از روش‌ های متفاوتی استفاده می ‌شود که می ‌توان از آن­ ها به برداشتن پولیپ با استفاده از یک حلقه سیم (پولیپکتوم) اشاره نمود. در صورتی که پولیپ روده قطر بیشتر از یک سانتی متر داشته باشد، مایع در زیر پولیپ تزریق گشته و باعث می ‌شود که پولیپ از بافت داخل روده بزرگ جدا گردد و سپس در این صورت پزشک می‌ تواند به راحتی پولیپ را از روده بزرگ خارج نماید.
• عمل لیزر پولیپ روده: در صورتی که فرد بیمار به سرطان روده مبتلا شده باشد پزشک می ­‌تواند از روش درمان پولیپ روده با لیزر استفاده نماید.از آن ­جا که نور لیزر بسیار متمرکز است، جراح، پولیپ سرطانی را با سطح بالایی از دقت برش می دهد.

شرایط مراجعه به پزشک در درمان پولیپ روده

در صورت شرایط زیر به پزشک مراجعه نمایید:

• در صورت دفع‌ کردن ترشح‌ خوني‌ يا بلغمي‌ از مقعد
• در صورت داشتن تب‌، لرز يا درد محل‌ عمل‌ (اين‌ علايم‌ ممكن‌ است‌ نشان ‌دهنده‌ عفونت‌ محل‌ باشند)

پیشگیری از ابتلاء به پولیپ روده

برخی از موارد مهم که در پیشگیری از پولیپ روده توصیه شده است، عبارت است از:

• رژیم غذایی سالم و سرشار از میوه، سبزیجات و غلات
• محدود کردن مصرف الکل
• پرهیز از مصرف تنباکو
• ورزش منظم

شیوع پولیپ روده در جهان و ایران

به طور کلی پولیپ روده در کودکان بالای 10 سال و بزرگسالان بالای 50 سال بیشتر دیده می شود.

لغات و اصطلاحات مهم در زمینه پولیپ روده عبارت است از:

• پرفوراسیون: هرگونه سوراخ شدن معده، روده باریک، روده بزرگ و کیسه صفرا که منجر به نشت مواد از داخل این ارگان‌ ها به محوطه شکم، که یک محیط کاملاً استریل می ‌باشد را پرفوراسیون یا سوراخ شدن دستگاه گوارش گویند و منجر به آلوده شدن محوطه شکم با ترشحات اسیدی و صفراوی و میکروب ‌ها می ‌شود.

• وبسایت درمانگران ایران
• وبسایت دکترتو
• وبسایت پذیرش24
• ویکی پدیا