بیماری لایم چیست؟ | علائم، علل، پیشگری و درمان لایم | هر آنچه لازم است درباره بیماری لایم بدانید

بیماری لایم، عفونت لایم یا بورلیوز، از طریق گزیده شدن با کنه آهو که حامل باکتری بورلیا است به انسان منتقل می شود. کنه‌ انگلی است که از خون سایر جانوران تغذیه می‌کنند. باکتری بورلیا بخشی از زندگی خود را در کنه پستاندارانی مانند موش و آهو می گذراند. بیماری لایم یک اختلال التهابی بوده که باعث برآمدگی پوستی کوچک قرمز می شود و در صورت عدم درمان، علائم مربوط به دستگاه قلب و عروق، مفاصل و دستگاه عصبی مرکزی نمود پیدا می کند. موش و آهو در چرخه این بیماری، با اهمیت هستند. این بیماری را می توان در گروه  بیماری های آسیب دیدگی، مسمومیت و برخی پیامدهای دیگر ناشی از علل خارجی ( مانند گزش حشرات و حیوانات از جمله زنبور، عقرب، مسمومیت غذایی و … ) قرار دارد.

در این مطلب؛ شیوع، علائم، علل، تشخیص، درمان و شرایط مراجعه به پزشک برای بیماری لایم ارائه می شود. امید است با مطالعه این مطلب شناخت خوبی از بیماری لایم به دست آورید.

علائم شایع بیماری لایم

عفونت ممکن است در مرحله اولیه و یا در مرحله ثانویه باشد:

• علائم عفونت اولیه: از 3 تا 30 روز پس از گزش کنه رخ می دهد و می تواند با حداقل نشانه ها بروز کند. معمولا افراد چندین روز تا چند هفته بعد از نیش کنه دچار بیماری ای شبیه آنفولانزا یا راش (ضایعه پوستی) می شوند. ضایعه پوستی معمولاً به شکل یک نقطه قرمز شروع شده و در طی چند روز تا چند هفته گسترش می یابد و یک ضایعه گرد بزرگ، حداقل 5 سانتی متر ایجاد می کند.به ضایعه های پوستی که در محل گزش کنه رخ می دهند، ضایعات اولیه می گویند. ضایعات ثانویه متعددی ممکن است رخ دهند که در اثر واکنش به عفونت هستند و نه به دلیل نیش کنه. همه این ضایعات می توانند به اندازه یک توپ فوتبال بزرگ شوند. لکه های قرمز ممکن است دایره ای یا بیضی شکل باشند. ممکن است یک ناحیه قرمز در حال بزرگ شدن ظاهر شود که گاهی مرکز آن پاک می شود و شکل چشم گاو نر به خود می گیرد.

• علائم عفونت ثانویه: از روزها تا ماه ها بعد (به خصوص اگر در مرحله علائم اولیه، بیماری لایم درمان نشود)، ممکن است نشانه های دیگر بیماری لایم پدیدار شود، مانند:
  • التهاب اعصاب (که باعث گز گز، بی حسی و درد در بازو یا پاها می شود)
  • فلج صورت
  • مننژیت
  • مشکل در حافظه کوتاه مدت
  • تورم مغزی (آنسفالیت)
  • ضعف عضلانی
  • دوره های متناوب آرتریت (معمولا در زانو یا مچ دست)
  • تنگی نفس
  • بزرگی طحال یا غدد لنفاوی
  • التهاب قلب (باعث تپش قلب یا ضربان قلب نامنظم می شود)

علل بیماری لایم

عفونت با نوعی باکتری از گونه اسپیروکت، به نام بورلیا بورگدورفی، در اثر گزیدن کنه آهو به انسان منتقل می شود.

عوارض احتمالی بیماری لایم

درمان بیماری لایم باید از ابتدای بروز علائم پیگیری شود، در صورت عدم درمان، حتی اگر علائم از بین رفت باید به پزشک مراجعه شود. در غیر این صورت ممکن است عفونت به سایر نقاط بدن پخش شده و منجر به عوارض و بیماری‌هایی چون آرتریت و مشکلات سیستم عصبی و … شود.

شیوه تشخیص بیماری لایم

تشخیص بیماری لایم از طریق علائم و یافته های بالینی، تاریخچه بیماری مبنی ایجاد گزش توسط کنه و برخی آزمایش ها تشخیص داده می شود. در اوایل بیماری نتیجه این آزمایش ها ممکن است منفی باشد، زیرا بدن فرصت کافی جهت تولید آنتی بادی را نداشته و به اندازه لازم آنتی بادی تولید نشده باشد. اما در مراحل نهایی، انجام آزمایش ها می تواند به طور قابل توجهی برای تشخیص بیماری کمک کننده باشد.

درمان بیماری لایم

درمان بیماری لایم در طب سنتی می تواند به صورت زیر باشد:

• استفاده از موادی مانند پوست دارچین، جوانه میخک و اسانس پونه کوهی (می توانند باکتری را از بین ببرند)
• سیر، برگ زیتون، زردچوبه (مکمل های تقویت کننده سیستم ایمنی)
• تنقیه

درمان لایم در طب جدید می تواند به صورت زیر باشد:

درمان اولیه با آنتی بیوتیک داکسی سیکلین و تتراسیکلین است. داکسی سیکلین به مدت 30 روز انجام می گیرد. مصرف این دارو به میزان 200 میلی گرم در عرض 72 ساعت باعث کنده شدن کنه از بدن می شود. علائم پوستی نیاز به درمان 30 روزه دراد. برای زنان باردار بجای داکسی سایکلین معمولاً از آموکسی سیلین استفاده می‌شود. ممکن است موارد دیررس و علائم ثانویه بیماری لایم عصبی، قلبی یا آرتریت را با آنتی بیوتیک های داخل وریدی در بیمارستان یا به صورت سرپایی درمان کنند. داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی مانند ناپروکسن یا ایبوپروفن ممکن است برای کمک به تسکین درد و التهاب توصیه شوند.

شرایط مراجعه به پزشک در درمان

چنانچه در منطقه‌ای زندگی می‌کنید یا از جایی بازدید کرده‌اید که بیماری لایم در آن شایع بوده و بیماری ای شبیه به آنفولانزا را تجربه می‌کنید، و یا در بازه زمانی از اواخر بهار تا اوایل پاییز دچار بثورات قرمز (چشم گاو) شدید، خیلی سریع به دنبال مراقبت‌های پزشکی باشید. درمان فوری در این مرحله اولیه خطر نشانه های بیشتر بیماری لایم را کاهش می دهد.

پیشگیری از ابتلاء به بیماری لایم

برخی از موارد مهم که در پیشگیری از بیماری لایم توصیه شده است، عبارت است از:

در حال حاضر هیچ واکسنی برای پیشگیری از بیماری لایم وجود ندارد. با این حال رویکردهایی برای پیشگیری از ابتلا به این بیماری وجود دارد.

• پوشیدن لباس های محافظ (دارای یقه و سرآستین تنگ، فرو کردن شلوار در جوراب، رنگ روشن برای تشخیص کنه ها و …)
• استفاده از حشره‌کش DEET روی لباس و پوست (در کودکان باید محدود استفاده شود)
• بررسی تمام نواحی بدن بعد از فعالیت در فضای باز
• توجه به علائم در حدود سه هفته از هنگام وجود نیش و گزیدگی کنه
• توجه به نواحی گرم و مرطوب (کشاله ران، زیر بغل، گردن و …) و برداشتن کنه در صورت مشاهده آن
• دوری کردن از جنگل‌ها و مناطقی که کنه در آن رشد می‌کند، به‌ویژه در فصل اوج تابستان و اوایل پاییز
• خودداری از استفاده از نفت، بنزین و سایر حلال های آلی و کبریت برای خفه کردن کنه ها

شیوع بیماری لایم در جهان و ایران

شایع ترین عارضه مزمن بیماري لایم، آرتریت است. ممکن است پرندگان ناقل کَنه حامل عامل بیماري از آسیا به ایران باشند. این بیماری در 69 مورد از صدهزار نفری که در سوئد مورد مطالعه قرار گرفته اند، در سنین 5 تا 9 سال و 60 تا 69 سال دیده شد. همچنین ابتدا این بیماری در سفید پوستان دیده شد که تقریبا 76 درصد است. سایر نژادها حدود 26 درصد گزارش شده. نرخ ابتلا در پسرها کمی از دخترها بیشتر است ولی در سن های بالاتر میزان ابتلای زنان بیشتر از مردان است.

لغات و اصطلاحات مهم در زمینه بیماری لایم عبارت است از:

• فلج صورت: به از دست دادن توانایی حرکت صورت ناشی از آسیب عصبی می گویند. در نتیجه باعث افتادگی پلک یا کج شدن لب می شود.
• مننژیت: التهاب پرده‌های محافظی هستند که مغز و نخاع را پوشانده‌اند و به‌طور مشترک مننژ یا شامگان نامیده می‌شوند
• تنقیه: در معنای لغوی به معنای پاکیزه ساختن؛ و در عمل، به تزریق آب یا سایر مایعات به داخل رکتوم، که انتهای روده بزرگ است، گفته می شود.

• وبسایت درمانگران ایران
• کتاب اولین پزشک خانواده
• کتاب مزاج شناسی (به همراه نسخه های استاد خیراندیش)
• ویکی پدیا