بیماری پسوریازیس چیست؟ | علائم، علل، پیشگری و درمان پسوریازیس

پسوریازیس (Psoriasis) صدفک یا داءالصدف یک بیماری شایع است که چرخه زندگی سلول های پوستی را به هم زده و  موجب می شود افزایش رشد سلول‌های پوستی، بیشتر از میزان ریختن آن ها می شود‌. این بیماری در دسته بیماری‌های پوست و بافت زیر جلدی (مانند اگزما، تاول، کهیر، ریزش مو و…) قرار دارد. پسوریازیس یک بیماری پوستی مزمن خودایمنی است. در این بیماری، افزایش سرعت ساخت سلول بر سطح پوست، باعث به وجود آمدن تکه های نقره ای ضخیم و خارش دار، خشک و یا تکه های قرمز که گاهی دردناک نیز هستند، می شود. این تکه ها بیشتر در نقاط اطراف پوست سر، زانو و آرنج پدید می آیند.  نواحی درگیر شده ممکن است شامل قسمت های کوچک شوره مانند تا تکه های بزرگ کاملا درگیر شده باشند (مثلا دست ها را بپوشانند) این بیماری واگیردار نبوده و برای بعضی افراد فقط آزار دهنده است، اما برای برخی دیگر به ویژه اگر با ورم مفاصل همراه باشد، باعث از کار افتادگی می شود. در این مطلب؛ شیوع، علائم، علل، تشخیص، درمان و شرایط مراجعه به پزشک برای بیماری پسوریازیس ارائه می شود. امید است با مطالعه این مطلب شناخت خوبی از این بیماری به دست آورید.

انواع پسوریازیس

پنج نوع اصلی وجود دارد که عبارتند از:

• پسوریازیس پلاکی: پسوریازیس پلاکی یا والگاریس شایع ترین شکل از این بیماری است که به صورت تکه‌های برآمده و قرمز پوشش داده شده و با یک لایه سفید نقره‌ای از سلول‌های پوست مرده به نظر می‌رسد. این تکه یا پلاک اغلب در پوست کمر، سر، زانو و آرنج ظاهر شده، اغلب خارش‌دار و دردناک هستند، و می‌توانند خون‌ریزی کنند.

• پسوریازیس خالدار: پسوریازیس قطره ای یا خالدار نوعی از پسوریازیس است که به صورت ضایعات نقطه مانند کوچک مشاهده می­شود. پسوریازیس خالدار اغلب در دوران کودکی یا جوانی شروع می‌شود، و می‌تواند توسط یکعفونت استرپتوکوکی باعث شده باشد. شایع‌ترین نوع پسوریازیس، پس از پسوریازیس پلاکی، پسوریازیس خالدار است. حدود ۱۰ درصد از افرادی که به پسوریازیس مبتلا می‌شوند، پسوریازیس خالدار دارند.

• پسوریازیس معکوس: پسوریازیس معکوس یا فلکسورال به شکل ضایعه های قرمز در روی بدن، مانند پشت زانو، زیر بغل یا در کشاله ران ظاهر می شود. ممکن است صاف و براق به نظر برسد. بسیاری از بیماران، از نوع دیگری از پسوریازیس در جای دیگر بدن همزمان مبتلا هستند.
• پسوریازیس پوسچولار منتشر: پسوریازیس پوسچولار یا چرک‌دانه‌ایی به صورت جوشهای چرکی سفید (تاول چرک غیر عفونی) احاطه شده با پوست قرمز به نظر می‌رسد. چرک متشکل از سلول‌های سفید خون است اما این یک عفونت نبوده، و مسری نیست.

• اریترودرمیک: پسوریازیس اریترودرمیک، شکل التهابی پسوریازیس است که اغلب بر بیشتر سطح بدن تأثیر می‌گذارد. اریترودرمیک نوع نادر از پسوریازیس است و در طول عمر ۳ درصد از افرادی که پسوریازیس دارند یک بار یا بیشتر رخ می‌دهد. ویژگی این فرم از پسوریازیس گستردگی، قرمزی آتشین و لایه برداری از پوست بوده؛ و اغلب با خارش شدید و درد همراه است.

علائم شایع پسوریازیس

علائم می تواند بین افراد مختلف، متفاوت باشد و همچنین شامل یک یا چند نشانه از نشانه های زیر باشند:

• نقاط کوچک پوسته پوسته شده (معمولا در کودکان)
• خارش، سوزش و یا درد در نقاطی از پوست
• تکه های قرمز روی پوست که با فلس های نقره ای پوشیده شده
• ناخن ضخیم، سوراخ شده و یا برآمده
• پوست خشک و ترک خورده که ممکن است با خون ریزی همراه باشد
• مفاصل متورم و سفت شده

علل بیماری پسوریازیس

از نظر طب سنتی، عواملی باعث اخلاط نامناسب و تجمع مواد زاید در بدن شده، و با رسوب در پوست باعث بروز علائم این بیماری می شوند. این عوامل عبارتند از:

• روش‌های نادرست زندگی
• تغذیه نادرست
• سوء مزاج سرد و خشک و غلبه سودا در پوست
• تنش‌های روانی (خشم فروخورده، اضطراب مدیریت نشده، اندوه ریشه‌ای، حرف و درد و دل ناگفته و…)
• زمینه ابتلا در دیگر اعضا خانواده

از نظر طب جدید، علت دقیق این بیماری هنوز مشخص نیست. اما عوامل زیر بیشترین تاثیر را در ابتلا به پسوریازیس داشته اند:

• عفونت (عفونت گلو یا برفک دهان)
• سابقه خانوادگی و ژنتیک (یک فرد برای ابتلا به پسوریازیس، باید ترکیبی از ژن‌های خاص را داشته؛ و در برابر محرک های شناخته شده قرار گرفته باشد)
• صدمه به پوست (بریدن و یا نیش حشرات)
• استرس
• هوای سرد
• مصرف زیاد الکل
• چاقی
• سیگار کشیدن
• مصرف داروهای خاص (مانند داروهای درمان بیماری دوقطبی، فشار خون بالا، ضد مالاریا و…)

عوارض احتمالی پسوریازیس

عوارض احتمالی پسوریازیس عبارت است از:

• این بیماری ممکن است باعث عوارضی شود. از جمله:
• پسوزيازيس‌ پوستولي‌ (تاول‌ چركي‌)
• عفونت‌ باكتريايي‌ ثانويه‌ در محل‌ درگير پوستي‌
• آرتريت‌ مرتبط‌ با پسوريازيس‌

شیوه تشخیص بیماری پسوریازیس

پسوریازیس معمولا با معاینه بالینی تشخیص داده می شود و آزمایش خونی برای تشخیص آن وجود ندارد. هرچند، گاهی انجام بعضی آزمایش ها برای پیدا کردن علل شعله ور کننده آن ضروری است. در موارد مشکوک می توان از بیوپسی پوست استفاده کرد.

درمان پسوریازیس

توصیه هایی برای کنترل علائم آزاردهنده پسوریازیس در طب سنتی می تواند به صورت زیر باشد:

• داشتن رژیم غذایی مناسب
• خواب خوب و به هنگام (از سر شب تا پیش از طلوع خورشید)
• کنترل دقیق بیماری‌های زمینه‌ای
• تحرک کافی و ورزش منظم روزانه (مانند پیاده روی متناسب)
• مدیریت شرایط روحی (دوری از تنش، اضطراب و خشم و…)
• استحمام مناسب (مبتلایان، هفته‌ای دوسه بار با آب ولرم رو به گرم استحمام کنند)
• درمان یا پیشگیری از یبوست
• پرهیز از خوردن غذاهای فرآوری شده، گوشت گوساله، خوردنی های مولد سودا (مانند بادمجان، عدس و…)، یخ و…

در طب جدید برای کنترل بیماری پسوریازیس درمان های خانگی پیشنهاد شده است مانند:

• استفاده از مرطوب کننده
• مصرف روغن ماهی
• مصرف خوراکی های غنی از ویتامین دی
• قرار دادن پوست در مقدار کمی آفتاب
• استحمام روزانه
• پرهیز از مصرف زیاد گوشت قرمز
• دوری از مصرف الکل
• پرهیز از کشیدن سیگار

شرایط مراجعه به پزشک در درمان پسوریازیس

در صورت مواجهه با این موارد به پزشک مراجعه کنید:

• افراد مبتلا در صورت بروز پوستول‌ (تاول‌ چركي‌) بر روي‌ پوست‌ همراه‌ تب‌، درد عضلاني‌ و خستگي‌ در طي‌ حملات
• افراد مبتلا، اگر دچار علائم جدیدی شده اند
• اگر شما يا يكي‌ از اعضاي‌ خانواده تان‌ داراي‌ علايم‌ پسوريازيس‌ بوده‌ و يا علايم‌ پس‌ از درمان‌ عود نموده

پیشگیری از ابتلاء به پسوریازیس

با رعایت شیوه زندگی سالم، نه تنها علائم جسمی بیماری پسوریازیس کنترل می شوند، بلکه می توان احساس بهتری نیز داشت. برای برخورداری از زندگی سالم رعایت توصیه هایی از قبیل کنترل استرس، مرطوب نگه داشتن پوست، اجتناب از استفاده از مواد تحریک کننده، مرطوب نگه داشتن پوست، پرهیز از کشیدن سیگار و نوشیدن الکل، مصرف غذاهای سالم و… مفید خواهد بود.

شیوع پسوریازیس در جهان و ایران

پسوریازیس جزو بیماری های شایع پوست است. طبق آمار، حدود یک درصد از مردم جهان به این بیماری مبتلا هستند. به نظر می رسد پسوریازیس در کشور اسکاندیناوی بیشترین شیوع را داشته باشد و تا 6 درصد از جمعیت این نواحی به این بیماری مبتلا باشند، اما برعکس در میان اسکیموها، مردم غرب آفریقا و ژاپنی ها پسوریازیس بیماری نادری به حساب می آید. این بیماری اغلب در سنین جوانی شروع می شود، اما می تواند در هر سنی از دوران نوزادی تا سنین کهولت آغاز شود. زنان و مردان تقریبا به یک نسبت به این بیماری مبتلا می شوند. درمورد ایران، آمار دقیقی در ارتباط با شیوع پسوریازیس وجود ندارد، اما باید گفت جزو بیماری های شایع در ایران بوده و در شمال ایران از شیوع بالاتری برخوردار است.

لغات و اصطلاحات مهم در زمینه پسوریازیس عبارت است از:

• استرپتوکوکی: استرپتوکوک جنس مهمی از باکتری‌های گرم مثبت است. گلودرد استرپتوکوکی یک عفونت باکتریایی بسیار مسری است که معمولاً از طریق قطرات تنفسی کوچکی پخش می شود.
• بیوپسی: بیوپسی یک روش پزشکی است که شامل نمونه برداری از بافت بدن می شود تا بتوان آن را تحت یک میکروسکوپ بررسی کرد.
• اخلاط: بدن انسان از ترکیب چهار خلط دم، صفرا، سودا و بلغم ساخته می‌شود.

• وبسایت درمانگران ایران
• کتاب اولین پزشک خانواده
• کتاب مزاج شناسی (به همراه نسخه های استاد خیراندیش)
• ویکی پدیا