30 حدیث از امام حسن مجتبی (ع)

متن اصلی

ترجمه

منبع

لَمّا سَألَهُ أبوهُ عليه السلام عَنِ العَقلِ: حِفظُ قَلبِكَ ما استَودَعتَهُ.

امام حسن عليه السلام در پاسخ به سؤال پــدر بزرگوارش از او كه خرد چيست؟ اين كه دلت آنچه را به او مى سپارى، نگه دارد.

معاني الأخبار، ۴۰۱ / ۶۲

رَأسُ العَقلِ مُعاشَرَةُ النّاسِ بِالجَميلِ.

خوش رفتارى با مردم، رأس خرد است.

ميزان الحكمة، حدیث ۱۳۷۰۳

بِالعَقلِ تُدرَكُ الدّارانِ جَميعا، ومَن حُرِمَ مِنَ العَقلِ حُرِمَهُما جَميعا.

با خرد است كه هر دو سرا به دست مى آيد و هر كه از خرد محروم باشد، از هر دو سرا محروم شود.

كشف الغمّه، ۲ / ۱۹۷

إنّ الْحِلْمَ زينَةٌ، وَالْوَفاءَ مُرُوَّةٌ، وَالْعَجَلةَ سَفَهٌ.

صبر و شکيبائي زينت شخص، وفاي به عهد علامت جوانمردي، و عجله و شتابزدگي دليل بي خردي مي باشد.

الامام حسن، ج۷ص۱۹۸

لَمّا سُئلَ عَنِ العَقلِ: التَّجَرُّعُ لِلغُصَّةِ حَتّى تَنالَ الفُرصَةَ.

امام حسن عليه السلام در پاسخ به ايـن سؤال كه خرد چيست؟ جام اندوه را جُرعه جُرعه نوشيدن تا به دست آمدن فرصت.

معاني الأخبار، ۲۴۰ / ۱

لا یَغُشُّ العاقِلُ مَنِ استَنصَحَه.

خردمند به کسى که از او نصیحت مى خواهد، خیانت نمى کند.

همان، ص ۱۲۰

متن اصلی

ترجمه

منبع

مَنْ أکْثَرَ مُجالِسَة الْعُلَماءِ أطْلَقَ عِقالَ لِسانِهِ، وَ فَتَقَ مَراتِقَ ذِهْنِهِ، وَ سَرَّ ما وَجَدَ مِنَ الزِّيادَةِ في نَفْسِهِ، وَکانَتْ لَهُ وَلايَةٌ لِما يَعْلَمُ، وَ إفادَةٌ لِما تَعَلَّمَ.

هر که با علماء بسيار مجالست نمايد، سخنش و بيانش در بيان حقايق آزاد و روشن خواهد شد، و ذهن و انديشه اش باز و توسعه مي يابد و بر معلوماتش افزوده مي گردد و به سادگي مي تواند ديگران را هدايت نمايد.

احقاق الحق، ج۱۱ ص ۲۳۸

عَلِّمِ النّاسَ وتَعَلَّم عِلمَ غَيرِكَ، فَتَكونَ قَد أتقَنتَ عِلمَكَ وعَلِمتَ ما لَم تَعلَم.

به مردم بياموز و دانش ديگران را فراگير، تا دانش خود را استوار كرده و آنچه را كه ندانسته اى بدانى.

كشف الغمّة، ۲ / ۱۹۷

کونوا اوعیة العلم و مصابیح الهدی فان ضوءالنهار بعضه اضوء من بعضها.

جایگاههای دانش و چراغهای درخشان هدایت باشید زیرا روشنی روز بعضی از بعضی دیگرش بیشتر است.

کافی، ج 1، ص 301

تَعَلَّمُوا الْعِلْمَ، فَإنْ لَمْ تَسْتَطيعُوا حِفْظَهُ فَاکْتُبُوهُ وَ ضَعُوهُ في بُيُوتِکُمْ.

علم و دانش را از هر طريقي فرا گيريد، و چنانچه نتوانستيد آنرا در حافظه خود نگه داريد، ثبت کنيد و بنويسيد و در منازل خود در جاي مطمئن قرار دهيد.

احقاق الحق، ج۱۱ ص ۲۳۵

حُسْنُ السُّؤالِ نِصْفُ الْعِلْمِ.

كسي كه عادت سؤال و حالت پرس و جو دارد مثل آن است كه نصف علم ها را فرا گرفته باشد.

كلمة الإمام الحسن، عليه السلام، صفحه 129

متن اصلی

ترجمه

منبع

ألْمِزاحُ يَأْكُلُ الْهَيْبَةَ، وَ قَدْ أكْثَرَ مِنَ الْهَيْبَةِ الصّامِت.

مزاح و شوخی‌های زياد و بي جا، شخصيّت و وقار انسان را از بين مي‌برد، و چه بسا افراد ساكت داراي شخصيّت و وقار عظيمي مي‌باشند.

كلمة الإمام الحسن عليه السلام، صفحه ۱۳۹

صاحِبِ النّاسَ مِثلَ ما تُحِبُّ أن یُصاحِبوکَ بِه.

با مردم به گونه اى رفتار کن که دوست دارى با تو آن گونه رفتار کنند.

أعلام الدّین، ص ۲۹۷

فما الشرف؟ قال‏ عليه السلام: اصطناع العشيرة و حمل الجريرة.

از حضرت پرسیده شده بزرگواری چیست؟ فرمودند: احسان‏ به قبیله و تبار و تحمل خسارت و جرم آنها.

تحف‏ العقول، صفحه ۲۲۷

إِنَّ أحْسَنَ الْحَسَنِ الْخُلقُ الْحَسَنُ.

نیکوترین نیکی، خلق نیک است.

خصال، صفحه ۲۹

مَنِ اسْتَخَفَّ بِإخوانِهِ فَسَدَتْ مُرُوَّتُهُ.

کسی که دوستان و برادرانش را سبک شمارد و نسبت به آنها بی اعتنا باشد، مروّت و جوانمردیش فاسد شده است.

الامام حسن، ج۷ص۲۰۹

متن اصلی

ترجمه

منبع

إنَّ لِکُلِّ صائِمٍ عِنْدَ فُطُورِهِ دَعْوَةً مُسْتَجابَةً، فَإذا کَانَ أوَّلُ لُقْمَةٍ فَقُلْ: بِسْمِ اللهِ اللَّهُمَّ یا واسِعَ المَغْفِرَةِ اغْفِرْ لِی.

هر روزه‌داری هنگام افطار یک دعای اجابت شده دارد. پس در اولین لقمۀ افطار بگو: به نام خدا، ای خدایی که آمرزش تو فراگیر و وسیع است، مرا بیامرز.

اقبال الأعمال، ص۱۱۶

إنَّ اللّه َجَعَلَ شَهرَ رَمضانَ مِضمارا لِخَلقِهِ فَیستَبِقونَ فیهِ بِطاعَتِهِ إلى مَرضاتِهِ.

امام حسن علیه السلام: خداوند ماه رمضان را میدان مسابقه اى براى آفریدگان خود قرار داده تا با طاعتش براى خشنودى او از یکدیگر پیشى گیرند.

تحف العقول، ص ۲۳۶

متن اصلی

ترجمه

منبع

تَرْکُ الزِّنا، وَکَنْسُ الْفِناء، وَغَسْلُ الاْناء مَجْلَبَةٌ لِلْغِناء.

 انجام ندادن زنا، جاروب و نظافت کردن راهرو و درب منزل، و شستن ظروف سبب رفاه و بي نيازي مي گردد.

کلمه الامام حسن، ج۷ص۲۱۲

قیل له: فماالغنی؟ قال علیه السلام: رضاالنفس بما قسم لها وان قل.

از امام مجتبی معنای بی نیازی پرسیده شد، فرمود: خوشنود بودن انسان به مقداری که خدا روزی او نموده هر چند کم باشد.

تحف العقول، ص 228

غَسْلُ الْيَدَيْنِ قَبْلَ الطَّعامِ يُنْفِي الْفَقْرَ، وَ بَعْدَهُ يُنْفِي الْهَمَّ.

شستن دست ها قبل از طعام فقر و تنگدستي را مي زدايد و بعد از آن ناراحتي ها و آفات را از بين مي برد.

کلمه الامام حسن، ج۷ص۴۳

قد کفاکم مؤونة الدنیا و فرغکم لعبادته و حثکم علی الشکر وافترض علیکم الذکر واوصاکم بالتقوی.

به تحقیق خداوند روزی شما را بر عهده گرفته است، و شما را برای بندگی فراغت بخشیده و به شکرگزاری تشویق نموده است و نماز را بر شما واجب فرموده و به پرهیزکاری توصیه فرموده است.

تحف العقول، ص 234

لَیْسَتِ العِفَّهُ بِدافِعَهٍ رِزْقا وَ لاَ الْحِرْصُ بِجالِبٍ فَضْلاً فَاِنَّ الرِّزْقَمَقْسومٌ وَ اسْتِعْمالُ الْحِرْصِ اسْتِعْمالُ الْمَآثِمِ.

نه پاکدامنى، روزى را از انسان دور مى‌کند و نه حرص، روزى زیاد مى‌آورد؛ چون روزى قسمت شده است و حرص زدن باعث مبتلا شدن به گناهان مى‌شود.

تحف العقول، ص ۲۳۴

متن اصلی

ترجمه

منبع

اعمل لدنیاک کانک تعیش ابدا، واعمل لاخرتک کانک تموت غدا.

چنان برای دنیایت تلاش کن که گویا همیشه زنده ای، و چنان برای آخرتت تلاش کن که گوئی فردا مرگت فرا می رسد.

الحیاة، ج 4، ص 62

إنّما يُجْزي الْعِبادُ يَوْمَ الْقِيامَةِ عَلي قَدْرِ عُقُولِهِمْ.

همانا در روز قيامت بندگان به مقدار عقل و درک و شعورشان مجازات مي‌شوند.

كلمة الإمام الحسن عليه السلام، صفحه ۲۰۹

متن اصلی

ترجمه

منبع

لرجل جاءَ إلَيهِ يَستَشِيرُهُ في تَزويجِ ابنَتِهِ: زَوِّجْها مِن رَجُلٍ تَقِيٍّ، فإنّهُ إن أحَبَّها أكرَمَها وإن أبغَضَها لَم يَظلِمْها.

امام حسن عليه السلام خطاب به مردى كه با ايشان در باره ازدواج دختر خود مشورت كرد: او را به مردى باتقوا شوهر ده؛ زيرا اگر دختر تو را دوست داشته باشد گراميش مى دارد و اگر دوستش نداشته باشد به وى ستم نمى كند.

مكارم الأخلاق، ۱ / ۴۴۶ / ۱۵۳۴

متن اصلی

ترجمه

منبع

مَنْ عَبَدَاللهَ، عبَّدَاللهُ لَهُ کُلَّ شَیْءٍ.

هر کسی که خداوند را عبادت و اطاعت کند، خدای متعال همه چیزها را مطیع او کند.

مجموعه ورام، ص ۲۲۷

أنَا الضّامِنُ لِمَن لَم يَهجُس فى قَلبِهِ إِلاَّ الرِّضا أَن يَدعُوَ اللّه فَيُستَجابَ لَهُ.

كسى كه در دلش هوايى جز خشنودى خدا خطور نكند، من ضمانت مى‌كنم كه خداوند دعايش را مستجاب كند.

كافى، جلد۲، صفحه۶۲، ح۱۱

مَنَ صَلّي، فَجَلَسَ في مُصَلاّه إلي طُلُوعِ الشّمسِ کانَ لَهُ سَتْرا مِنَ النّارِ.

هر که نماز صبح را بخواند و در جايگاه خود بنشيند تا خورشيد طلوع کند، برايش پوششي از آتش خواهد بود.

وافی، ج۴ ص۱۵۵۳

مَنْ عَرَفَ اللهَ أحَبَّهُ، وَ مَنْ عَرَفَ الدُّنْيا زَهِدَ فيها.

هرکس خدا را بشناسد، او را دوست دارد و کسي که دنيا را بشناسد آن را رها خواهد کرد.

کلمه الامام حسن، ج۷ ص۱۴۰