لیمو ترش چیست؟ | انواع، طبع، خواص، ویتامین ها، عوارض، شیوه نگهداری و کاربرد

لیمو ترش، میوه درخت لیمو بوده و جزو مرکبات است. لیموها را بیشتر به علت آب آن‌ها پرورش می‌دهند، اما در آشپزی از پوست و گوشت آن ها نیز استفاده می‌شود. لیموها حاوی مقدار زیادی اسید سیتریک هستند که باعث طعم ترش آن‌ها می‌گردد. کشت لیمو ترش در مناطق گرمسیر و یا مدیترانه ای امکان دارد. گل های درختچه لیمو بسیار معطر هستند. میوه لیمو، در اواخر پاییز و اوایل زمستان آبدارتر می ‌باشد. از نظر طب سنتی، طبع لیمو ترش سرد و خشک است. از آب، پوست و گوشت لیمو ترش به عنوان چاشنی، طعم و عطر دهنده در بسیاری از غذاها و خوراکی های مختلف مانند انواع سس، سوپ، ترشی (مانند ترشی پوست لیمو ترش)، شربت و دمنوش، دسر، کیک و… استفاده می شود. همچنین لیمو ترش کاربردهای غیرخوراکی (مانند رسوب زدایی) نیز دارد. در این مطلب؛ پیشینه، انواع، طبع، خواص و ویتامین ها، عوارض، شیوه نگهداری و کاربردهای لیمو ترش، ارائه می شود. امید است با مطالعه این مطلب شناخت خوبی از لیمو ترش به دست آورید.

انواع لیمو ترش

انواع لیمو ترش عبارتند از:

• لیسبون: این نوع، لیمو های زرد رنگ یا Lisbon Lemon می باشد. این مدل، در مناطق مختلفی از استان فارس به عنوان مهمترین گونه پرورش داده می شود. برداشت این لیمو ها در داخل ایران معمولا در اواخر شهریور یا اوایل تیر انجام می گیرد. یکی از ویژگی های جالب درخت لیمو ترش لیسبون، عطر پرتقالی شکوفه های سفید در زمان گلدهی می باشد. نوع لیسبون، به عنوان بهترین درخت لیمو ترش، دارای میوه هایی است که طعم ترش ملایم داشته و اکثر افراد مطلوب است

• اورکا: این نوع از لیمو ترش، بسیار شبیه به نوع لیسبون است به طوری که میوه های آنها در فروشگاه ها به راحتی قابل تشخیص از یکدیگر نمی باشند. برای تشخیص میوه ها باید گفت که پوست لیسبون نرم تر و صاف تر از اورکا بوده و لیموهای اورکا دارای برجستگی بیشتری هستند

• پرشین لایم: خاستگاه این نوع لیمو، ایران است و در حال حاضر به فراوانی در ایالت فلوریدا آمریکا پرورش می یابد. این لیموها معمولا شکل بیضی کوچک، رنگ سبز تیره و پوست ضخیمی دارند. رقم پرشین لایم به عنوان بهترین درخت لیمو ترش، یکی از بزرگ ترین و ترش ترین لیمو های سبز را تولید می کند

• مکزیکن لایم: لیمو عمانی یکی از فرآورده های لیمو ترش است و با پرورش این لیمو ها بدست می آید. مکزیکن لایم یا لیمو ترش شیرازی، همان نمونه های سبز و کوچک لیمو ترش هستند که از قدیم در ایران محبوب بوده اند. این لیمو ها با طعم ترش و تند، یکی از بهترین چاشنی ها برای برخی از غذاها و سالادهای ایرانی از جمله سالاد شیرازی می باشد.

مزاج، طبع و مصلح لیمو ترش

طبع و مصلحات لیمو ترش عبارت است از:

• طبع لیمو ترش: سرد و خشک
• مصلح لیمو ترش: براساس منابع طب سنتی، بهترین مصلح لیمو ترش عسل است.

ویتامین ها و مواد معدنی لیمو ترش

ارزش غذایی 100 گرم لیموترش به صورت زیر است:

• مواد تشکیل دهنده اصلی لیمو ترش: انرژی (30کیلوکالری)، کربوهیدرات (54‌گرم)، پروتئین (0.70گرم)، چربی (0.20گرم)، آب (88.26گرم)، فیبر (2.80گرم)، قند (1.69گرم)
• ویتامین های لیمو ترش: ویتامین A (00میکروگرم)، ویتامین E (0.22میلی‌گرم)، ویتامین K (0.60میکروگرم)، ویتامین C (29.10میلی‌گرم)، ویتامین B1 (0.03میلی‌گرم)، ویتامین B2 (0.02میلی‌گرم)، B3 (0.20میلی‌گرم)، B4 (5.10میلی‌گرم)، B5 (0.22میلی‌گرم)، B6 (0.04میلی‌گرم)، B9 (8.00میکروگرم)
• مواد معدنی: انرژی (30کیلوکالری)، کربوهیدرات (54‌گرم)، پروتئین (0.70گرم)، چربی (0.20 گرم)، آب (88.26گرم)، فیبر (2.80گرم)، قند (1.69گرم)

فواید دارویی و درمانی لیمو ترش

لیمو ترش خواص فراوانی از جمله موارد زیر دارد:

• مفید برای کبد: آنتی‌اکسیدان‌های موجود در لیموترش می‌توانند به کاهش استرس اکسیداتیو و ضرر سلولی کبد کمک کنند. اسید سیتریک موجود در لیمو ترش، موجب افزایش تولید صفرا در کبد می‌شود و از این طریق می‌تواند به سم زدایی از سموم بدن کمک کند. ویتامین C و مواد فیتوشیمیایی موجود در لیموترش می‌توانند به حفظ سلامت کبد و جلوگیری از آسیب‌های ناشی از عوامل خارجی مانند عفونت‌ها و سموم کمک کنند. لیموترش می‌تواند به تنظیم فعالیت آنزیم ‌های کبدی کمک کند. خواص ضد التهابی لیموترش می‌تواند به کاهش التهاب‌های کبدی کمک کند
• کمک به درمان سنگ کلیه: لیمو ترش حاوی مقادیر بالای اسید سیتریک است که موجب افزایش حجم و PH ادرار شده و از این طریق می‌تواند به پیشگیری و درمان سنگ کلیه کمک کند. مصرف آب لیموترش یا مصرف آبلیمو در میانه‌های روز می‌تواند کمک کند تا میزان ادرار تولیدی افزایش یابد و به تخلیص ضایعات مخرب و سنگ‌های کلیه کنند
• کاهش فشار خون: لیموترش می‌تواند تاثیری مثبت بر فشار خون داشته باشد. مصرف لیموترش می‌تواند به کاهش سطح کلسترول خون کمک کند.. اما توجه داشته باشید که مصرف لیموترش به تنهایی نمی‌تواند مشکل فشار خون را درمان کند و باید مراقبت های پزشکی مناسب برای کنترل فشار خون صورت گیرد
• کمک به بهبود سرماخوردگی: لیموترش به دلیل دارا بودن مقادیر زیادی ویتامین ث، می‌تواند به تقویت ایمنی بدن و مبارزه با عفونت ‌ها کمک کند. خواص ضد عفونی‌کنندگی لیمو ترش همراه با عسل، یک نوشیدنی مفید برای بهبود بیماری هایی مانند سرماخوردگی است
• تقویت سیستم ایمنی و پیشگیری از سرطان: از جمله خواص لیمو ترش می‌توان به خواص ضد سرطانی آن اشاره کرد. لیمو ترش سرشار از ویتامین C و آنتی اکسیدان‌ها است که می‌توانند موجب تقویت سیستم ایمنی بدن شده و موجب خنثی سازی و از بین رفتن رادیکال‌های آزاد موجود در بدن که از عوامل ایجاد کننده سرطان‌ها هستند، می‌شوند
• کاهش علائم قبل از قاعدگی: مصرف لیموترش می‌تواند به کاهش علائم قبل از قاعدگی؛ مانند درد و تورم سینه، تنش و تغییرات خلقی کمک کند. استفاده از لیموترش در قاعدگی ممکن است مفید باشد و می‌تواند به تنظیم سطح هورمون‌ها، کاهش درد و التهابات قاعدگی و تقویت سیستم ایمنی بدن کمک کند. همچنین، ویتامین C موجود در لیموترش می‌تواند به تقویت سیستم ایمنی بدن و کاهش التهابات و دردهای قاعدگی کمک کند

عوارض و موارد منع مصرف لیمو ترش

با وجود خواصی که لیمو ترش دارد، اما زیاده روی در مصرف آن عوارضی را به دنبال دارد، که در زیر به آنها اشاره شده است:

• ازدیاد آهن: لیمو ترش دارای مقادار زیاد ویتامین سی است. ویتامین C جذب آهن در بدن را تقویت می‌کند و مصرف زیاد آن می‌تواند به افزایش سطح آهن خون منجر شود. ازدیاد آهن خون می‌تواند خطرناک باشد و به ارگان های بدن آسیب برساند
• تشدید سوزش و زخم‌ معده: آب لیمو می‌تواند زخم معده را بدتر کند. هرچند اطلاعات کمی در دسترس است، متخصصان حدس می‌زنند که آب لیمو می‌تواند موجب بروز علائم بازگشت اسید به مری بشود. از این رو، اگر هر یک از این ناراحتی‌ها را دارید از مصرف لیمو اجتناب و با پزشک مشورت کنید. لیمو می‌تواند باعث سوزش معده شود یا حتی آن را بدتر کند
• پوسیدگی مینای دندان: پژوهش‌های انجام شده حاکی از آن هستند که نوشیدن آب لیمو (لیمو و آب) می‌تواند باعث پوسیدگی دندان شود. آب لیمو اثر فرسایشی (مانند نوشابه) بر دندان‌ها به جا می‌گذارد
• ایجاد تهوع و استفراغ: مصرف بیش از حد لیمو ترش، می‌تواند باعث تهوع، و در مواردی، حتی باعث استفراغ شود. آب لیموی زیاده از حد می‌تواند به اوردوز ویتامین C منجر شده و باعث حالت تهوع شود
• بدتر شدن آفت دهان: اسید سیتریک لیمو می‌تواند زخم‌ ها را بدتر کرده و حتی مشکلات بیشتری به بار بیاورد

شیوه درست نگهداری لیمو ترش

به  طور معمول، لیمو ترش ها برای تازه نگه داشته شدن باید در یخچال قرار داده شوند. اما شما نمی‌توانید در یک مدت زمان طولانی از یخچال برای تازه نگه داشتن لیمو ترش، استفاده کنید به جز اینکه لیمو ترش به صورت آبلیمو باشد. به جای یخچال، فریزر انتخاب خوبی برای تازه نگه داشتن لیمو ترش در مدت زمان طولانی تر است. برای این کار، ابتدا لیموها را به خوبی شسته و به مدت چند ساعت روی یک دستمال برای خشک شدن بگذارید. پس از آن، لیمو ترش‌ها را همراه با جاذب اتیلن درون نایلون و یا زیپ پک گذاشته و داخل فریزر، قرار دهید.

کاربرد ها و محصولات حاصل از لیمو ترش

شیوه مصرف و کاربردهای لیمو ترش هم به صورت خوراکی و هم غیراخوراکی است که در این بخش به آنها اشاره می شود:

• کاربردهای خوراکی لیمو ترش: از آب، پوست و گوشت لیمو ترش به عنوان چاشنی، طعم و عطر دهنده در بسیاری از غذاها و خوراکی های مختلف مانند انواع سس، سوپ، شربت و نوشیدنی مثل لیموناد، ترشی (مانند ترشی پوست لیمو ترش)، دسر، کیک و… استفاده می شود

• کاربردهای غیرخوراکی لیمو ترش: چند مورد از کاربردهای غیرخوراکی لیمو ترش و آب لیمو به صورت زیر است:
  • برطرف کردن رسوبات و آهک (شیرآلات، کتری و…)
  • صیقل دادن وسایل
  • مراقبت از پوست (ماسک صورت با آب لیمو)
  • سفید کننده ناخن ها

لغات و اصطلاحات به کار برده شده در مقاله خواص لیمو ترش عبارت است از:

• جاذب‌ اتیلن: ترکیبی از گرانول‌ها است که می‌تواند به طور طبیعی با تغییرات بسیار کم سطح اتیلن و سایر مواد فرار، فضایی اصلاح شده ایجاد کند که برای طولانی شدن حفظ میوه‌ها و سبزیجات طراحی شده و به طور قابل توجهی ماندگاری آنها را افزایش می‌دهد

• وبسایت های محتوایی حوزه مواد غذای
• وبسایت های محتوایی حوزه طب سنتی