بیماری یائسگی (منوپوز) چیست؟

معنی دقیق کلمه ی یائسگی، بروز آخرین نوبت قاعدگی زنانه است که معمولاً در حوالی ۵۱ سالگی رخ می دهد  در دستگاه تناسلی خانم ها وقتی هنگام یائسگی فرا می رسد، تولید تخمک ها از تخمدان ها و نیز هورمون هایی که چرخه قاعدگی را ایجاد می کنند، کم کم نامنظم می شود. در صورتی که چرخه قاعدگی (یائسگی) از سنین زیر ۳۵ سال آغاز شود به آن یائسگی پیش رس اطلاق می شود. شروع فرآیند یائسگی بین ۱ تا ۳ سال طول می کشد که در پی آن تدریجاً عملکرد تخمدان ها کاهش یافته و قطع می شود. زمانی که قاعدگی متوقف شود و دیگر عمل تخمک گذاری انجام نگیرد فرآیند یائسگی کامل شده است. در این مطلب انواع، علائم، علل، عوارض، درمان برای بیماری یائسگی، ارائه می شود. امید است با مطالعه این مطلب شناخت خوبی از این بیماری به دست آورید.

انواع یائسگی

انواع بیماری یائسگی شامل موارد زیر است:

• پساقاعدگی طبیعی: با افزایش سن و رسیدن به ۴۵ الی ۵۵ سالگی، پساقاعدگی به‌صورت طبیعی اتفاق می‌افتد. البته همان‌طور که بررسی کردیم سن پساقاعدگی طبیعی، باتوجه‌به عواملی مانند وراثت، محیط، شرایط فردی و… متفاوت است و ممکن است خارج از این بازه زمانی نیز رخ دهد. بهتر است بدانید که میانگین سن منوپوز در آمریکا تقریبا 51 سال است و اولین علامت یائسگی و انتقال به این دوران نیز معمولا از اواسط دهه 40، شروع می‌شود. پساقاعدگی طبیعی، یک فرایند تدریجی است که در سه مرحله زیر رخ می‌دهد:
• پیش یائسگی: پیش یائسگی یا پری منوپوز، معمولا 8 تا 10 سال قبل از شروع پساقاعدگی رخ می‌دهد. در واقع ممکن است تخمدان‌‌ها از 40 سالگی به‌تدریج استروژن کمتری تولید کنند تا زمانی که به طور کامل تخمک گذاری متوقف شود.
• یائسگی: هنگامی که به طور کامل پریود متوقف شود، پساقاعدگی رخ می‌دهد. در این مرحله تخمک گذاری دیگر انجام نمی‌شود و ترشح هورمون استروژن به حداقل میزان خود می‌رسد.
• پس یائسگی: پس از گذشت یک سال از توقف کامل دوره‌‌های پریود، شما وارد مرحله پس یائسگی می‌شوید. در این مرحله، در اغلب خانم‌‌ها علائم یائسگی مانند گرگرفتگی بهبود می‌یابد؛ با این‌وجود برخی دیگر ممکن است تا 10 سال پس از یائسگی، همچنان علائم آن را تجربه کنند. کاهش سطح استروژن در مرحله پس یائسگی، می‌تواند منجر به برخی عوارض مانند پوکی‌استخوان و بیماری‌‌های قلبی شود. (بیماری پوکی استخوان لینک شود)
• پساقاعدگی غیرطبیعی: یائسگی غیرطبیعی یا زودرس، در سنین 40 تا 45 سالگی رخ می‌دهد. لازم به ذکر است که حدود 5 درصد از خانم‌‌ها یائسگی زودرس را تجربه می‌کنند. در این شرایط فرد ممکن است در اثر از دست دادن تخمدان‌ها بخاطر جراحی یا عدم عملکرد صحیح آن‌‌ها و سطح پایین هورمون‌ها به دلیل سرطان و شیمی درمانی، دچار این عارضه شود. بنابراین، می‌توان گفت علت اصلی پساقاعدگی زودرس عدم تخمک گذاری و پایین بودن سطح هورمون استروژن است.

علائم شایع یائسگی

از علائم بیماری یائسگی میتوان به موارد زیر اشاره کرد:

• نامنظم شدن قاعدگی ها یا قطع قاعدگی
• گُرگرفتگی، داغ شدن و عرق ریزش شبانه
• ایجاد اختلالات در خواب به صورت بی خوابی یا بدخوابی
• ایجاد اضطراب، نگرانی و افسردگی
• ایجاد سردرد یا تشدید آن
• ایجاد درد در عضلات و مفصل ها (ممکن است با آرتریت اشتباه گرفته شود)
• ایجاد اختلال در فعالیت جنسی به دلیل خشک شدن مخاط ناحیه ی تناسلی
• بروز مشکلات ادراری
• بروز تغییراتی در وضعیت پوست و موها (ایجاد چین و چروک در سطح پوست، کاهش میزان رشد موها و آهسته شدن روند رشد مو و…)
• ایجاد اضافه وزن و بروز چاقی
• احساس ضعف کسالت و خستگی در طول روز
• ایجاد اختلالات عصبی (نظیر تحریک پذیری و زودرنجی)
• احساس تپش قلب شدید
• کاهش میزان تمرکز فکری و ایجاد اختلال در حافظه

علل بیماری یائسگی

علت بیماری یائسگی کم کاری و از کارافتادن تخمدان ها در اثر بالارفتن سن می باشد.

عوارض احتمالی یائسگی

عوارض بیماری یائسگی شامل موارد زیر است:

• پوکی استخوان و کاهش تراکم بافت استخوانی
• انواع بیماری های قلبی

درمان یائسگی

درمان بیماری یائسگی هم به روش درمان خانگی و هم به روش درمان پزشکی عبارت است از:

اول- درمان خانگی یا توصیه های عمومی: به توصیه های زیر جهت درمان و بهبود بیماری یائسگی در خانه توجه داشته باشید:

• پرهیز از مصرف مواد غذایی داغ، تُند و ادویه دار
• پرهیز از مصرف قهوه به خصوص در هنگام شب
• کاهش میزان اضطراب، استرس و هیجانات روحی
• استفاده از لباس های ساخته شده از الیاف طبیعی
• استفاده از لباس های لطیف و نازک
• استفاده از ملحفه های نخی (پنبه ای) و پتوهای پرِ قو
• خنک نگه داشتن هوای اطاق خواب
• قرار دادن تهویه ی مطبوع در محل سکونت بالاحض اتاق خواب

دوم- درمان پزشکی: درمان پزشکی بیماری یائسگی عبارت است از:

• مصرف داروی حاوی هورمون استروژن به طور مداوم
• پَچ ها (چسب های پوستی) حاوی استروژن
• ژل حاوی استروژن (که بر قسمت های خاصی از پوست مالیده می شود)
• ایمپلنت ها (قرص های زیرپوستی)

• کتاب راهنمای گام به گام دکتر در خانه_تالیف نفیسه دری صفت
• کتاب اولین پزشک خانواده_تالیف دکتر بابک اعتمادی
• محتوای تخصصی حوزه پزشکی