بیماری بی اختیاری ادراری چیست؟

ایجاد هر نوع اختلال و اشکال در حفظ کنترل فرد بر دفع ادرار را که منجر به نشست ادرار یا دفع کامل بی اختیار می شود بی اختیاری ادرار می گویند. در این مطلب انواع، علائم، علل، عوارض، درمان و پیشگیری برای بیماری بی اختیاری ادراری، ارائه می شود. امید است با مطالعه این مطلب شناخت خوبی از این بیماری به دست آورید.

انواع بی اختیاری ادراری

انواع بیماری بی اختیاری ادراری شامل موارد زیر است:

• بی اختیاری ادراری اِسترسی: بی اختیاری ادراری نوع استرس شایعترین نوع بی اختیاری ادراری است که منجر به دفع بی اختیار مقدار کمی از ادرار در بعضی از مواقع می شود.
• بی اختیاری ادراری فوریتی: در این نوع از بی اختیاری ادراری فرد مبتلا به طور ناگهانی احساس نیاز به دفع فوری ادرار پیدا می کند و به دلیل انقباض ناگهانی و غیرارادی مثانه، دفعتاً مقدار زیادی ادرار دفع می شود.
• بی اختیاری ادراری سرریز: این نوع از بی اختیاری ادراری در اثر وجود انسداد در گردن مثانه یا در پیشابراه و یا به خاطر ضعف عضلات مثانه ایجاد می شود. بسته شدن این مجاری منجر به عدم توانایی مثانه در دفع طبیعی ادرار می شود، در نتیجه حجم ادرار در مثانه بیش از حد بالا رفته و بالاخره ادرار به صورت قطره قطره از مثانه خارج می شود.
• بی اختیاری ادراری کامل: در بی اختیاری ادراری کامل کنترل بیمار بر روی مثانه به طور کامل از دست می رود و فرد مبتلا به این بیماری در هیچ زمان به هیچ میزانی قدرت کنترل دفع ادرار را ندارد.

علائم شایع بی اختیاری ادراری

از علائم بیماری بی اختیاری ادراری میتوان به موارد زیر اشاره کرد:

• نشست بی اختیار مقدار کمی از ادرار در هنگام دویدن، خندیدن، سرفه کردن و… (نوع استرس)
• احساس نیاز به دفع ادرار به صورت ناگهانی و شدید (در نوع فوریتی)
• دفع بی اختیار بخشی از ادرار یا همه ی آن (در نوع فوریتی)
• احساس نیاز به دفع ادرار و عدم توانایی در دفع سریع و کامل (در نوع سرریز)
• دفع قطره قطره ی ادرار به صورت غیرارادی (در نوع سرریز)
• عدم تشخیص زمان نیاز به دفع ادرار (در نوع کامل)
• عدم توانایی منقبض نگه داشتن عضلات کنترل کننده ی دفع ادرار (در نوع کامل)

علل بیماری بی اختیاری ادراری

علت های بیماری بی اختیاری ادراری عبارت است از:

• افزایش فشار بر روی مثانه در اثر حاملگی
• فشارهای ناشی از زایمان
• انجام عمل جراحی در ناحیه لگن
• ورود به مرحله ی یائسگی
• افزایش سن و فرسودگی عضلات لگن و پیشابراه
• بیرون افتادگی رحم و مهبل
• ابتلا به بیرون افتادگی رکتوم
• ابتلا به بیرون افتادگی مثانه
• ابتلا به سرفه های مکرر و شدید در اثر بیماری ها و عوامل مختلف
• انجام اعمال جراحی پروستات (در موارد اندک)
• تحریک پذیری بیش از حد عضلات مثانه
• عفونت لایه پوشاننده ی داخل مثانه
• التهاب لایه ی پوشاننده ی داخل مثانه
• وجود سنگ در کلیه و مجاری ادراری
• ابتلا به بیماری عصبی ام اس
• وقوع سکته ی مغزی و مشکلات عصبی ناشی از آن
• وارد شدن صدمه به نخاع در اثر سوانح یا بیماری ها
• اضطراب و هیجانات شدید و ناگهانی (در موارد اندک)

عوارض احتمالی بی اختیاری ادراری

عوارض بیماری بی اختیاری ادراری شامل موارد زیر است:

• عفونت مجرای ادرار: بی اختیاری خطر عفونت مکرر مجرای ادرار را به همراه دارد.
• مشکلات پوستی: پوت همیشه مرطوب مشکلاتی نظیر جوش، عفونت پوستی و زخم را به دنبال دارد.
• تحت الشعاع قرار دادن زندگی شخصی: بی اختیاری ادراری روابط اجتماعی، روابط فرد در محیط کار و روابط شخصی را تحت الشعاع قرار می‌دهد.

درمان بی اختیاری ادراری

درمان بیماری بی اختیاری ادراری هم به روش درمان خانگی و هم به روش درمان پزشکی عبارت است از:

اول- درمان خانگی یا توصیه های عمومی: به توصیه های زیر جهت درمان و بهبود بیماری بی اختیاری ادراری در خانه توجه داشته باشید:

• انجام تمرینات نرمشی (شامل ایجاد انقباض، انبساط و کشش در عضلات کف لگن) (در حالت ایستاده، نشسته و خوابیده افزایش زمان انجام تمرینات تا حد امکان)
• انجام منظم و مستمر تمرینات ورزشی
• کنترل وزن و کاهش وزن (در صورت چاق بودن)
• طولانی تر کردن فواصل بین دفعات دفع ادرار (به منظور دستیابی به قدرت بیشتر برای کنترل آن (تمرین کنترل ادرار))
• پرهیز جدی از استعمال دخانیات
• کاهش مصرف نوشابه های حاوی کافئین تا حد امکان
• اجتناب از مصرف الکل و نوشابه های الکلی

دوم- درمان پزشکی: درمان پزشکی بیماری بی اختیاری ادراری عبارت است از:

• گرفتن شرح حال دقیق بیمار همراه با جزئیات مربوط به اختلالات کنترل دفع ادرار
• انجام معاینات دقیق بالینی
• انجام بررسی اورودینامیک در بیمارستان و به وسیله ی دستگاه مخصوص
• گرفتن آزمایش ادرار به منظور بررسی وجود عفونت
• عکسبرداری از دستگاه دفع ادرار به شیوه های مختلف از قبیل سونوگرافی، سی تی اسکن و….
• استفاده از روش هورمون درمانی در زنان یائسه
• درمان بیماری های زمینه ای نظیر دیابت، سنگ مجاری ادرار، انواع پرولاپس و….
• مصرف انواع داروهای آنتی کولینرژیک (اوکسی بوتینین) به منظور کاهش میزان تحریک پذیری دیواره ی مثانه (در نوع فوریتی)
• انجام اعمال جراحی مختلف به منظور اصلاحات مربوط به مثانه و مجاری آن

پیشگیری از ابتلاء به بی اختیاری ادراری

برخی از موارد مهم که در پیشگیری از بی اختیاری ادراری توصیه شده است، عبارت است از:

• وزن سالم خود را حفظ کنید.
• ورزش کف لگن را تمرین کنید.
• از کافئین، الکل و غذاهای اسیدی که باعث تحریک مثانه می‌شود بپرهیزید.
• فیبر بیشتری مصرف کنید که مانع از یبوست، یکی از دلایل بی اختیاری، می‌شود.
• سیگار نکشید یا برای ترک سیگار کمک بگیرید.

• کتاب راهنمای گام به گام دکتر در خانه_تالیف نفیسه دری صفت
• کتاب اولین پزشک خانواده_تالیف دکتر بابک اعتمادی
• محتوای تخصصی حوزه پزشکی