بیماری آبسه آنورکتال (مقعدی) چیست؟ | راهنمای جامع علائم، علل، پیشگری و درمان بیماری

آبسه مقعدی یا آبسه آنورکتال (Anorectal abscess)، که بسته به محل ایجاد آبسه به نام ‌های رکتال، پری ‌آنال یا پری ‌رکتال نیز نامیده می ‌شود، عبارت است ازیک حفره عفونی که در اطراف حفره مقعدی (سینوس مقعد) ایجاد می ‌شود. آبسه مقعدی اغلب به وسیله تجمع باکتری‌ های عمومی در بافت ‌های آسیب ‌پذیر به وجود می آید. وقتی بدن شما تلاش می‌ کند تا با عفونت مبارزه کند، گلبول‌ های سفید کشته شده در این مبارزه و سایر مایعات بدن در این بافت جمع می ‌شوند و کیسه ‌ای از چرک را تشکیل می ‌دهند. همچنین آبسه ‌ها می ‌توانند در نزدیکی یا درون مقعد و یا حتی بالاتر از آن، درون خود راست ‌روده ایجاد شوند. آبسه مقعدی همانند اسهال، یبوست، هموروئید، شقاق، سنگ کیسه صفرا، ورم معده، کبد چرب، زخم معده، رفلاکس معده، سلیاک، کولیت زخمی، پانکراتیت، سیروز کبد و… یکی از انواع بیماری های دستگاه گوارش بدن انسان است.

در این مطلب، شیوع، علائم، علل، تشخیص، درمان و شرایط مراجعه به پزشک برای بیماری آبسه مقعدی،ارائه می شود. امید است با مطالعه این مطلب شناخت خوبی از این بیماری به دست آورید.

انواع آبسه آنورکتال (مقعدی)

آبسه ‌های مقعدی بسته به محل ‌قرار گیری و نوع بافت و مکانی که دچار التهاب کردند، انواع محتلفی دارند که عبارت‌ است از:

• آبسه اطراف مقعدی: آبسه اطراف مقعد نشان‌ دهنده رایج ‌ترین نوع آبسه مقعدی است و درد آن اغلب توسط حرکت و افزایش فشار پرینه ناشی از نشستن یا اجابت مزاج تشدید می ‌شود.
• آبسه ایسکیوآنال: آبسه ایسکیوآنال دومین آبسه مقعدی در اسفنکتر خارجی مقعد با ترشح چرک به فضای ایسکیوآنال ایجاد می‌ شود و به اصطلاح آبسه نعل اسبی نامیده می ‌شود.
• آبسه اینتراسفنکتریک: سومین آبسه رایج مقعدی ناشی از چرک و عفونت موجود بین اسفتکتر مقعد داخلی و خارجی است که می ‌تواند کانال داخل مقعد را بسیار دردناک کند.
• آبسه سوپرالواتور: می ‌تواند در بالای عضله لواتور آنی و از یک فرآیند چرکی شکمی (مانند آپاندیسیت، بیماری دیورتیکولی، سپسیس زنان و زایمان) ناشی شود و گسترش یابد.
• آبسه پری‌رکتال: آبسه عمقی پری ‌رکتال در ۹۰ درصد موارد نشان‌ دهنده اختلالات مقعدی و ناشی از انسداد غدد مقعدی است. به طور معمول، آبسه ابتدا در فضای اینتراسفنکتریک و سپس در امتداد فضا های بالقوه مجاور گسترش می ‌یابد.
• آبسه زیر مخاطی: در یک درصد موارد در زیر بافت مخاطی مقعد اتفاق می ‌افتد.

علائم شایع آبسه آنورکتال (مقعدی)

این بیماری به سبب مشترک بودن علائم با بیماری سرما خوردگی ممکن است به اشتباه تشخیص داده شود. مهم ترین علائم ایجاد آبسه در مقعد به این شرح است:

• خارج شدن چرک یا عفونت از مقعد
• یبوست
• تب و لرز
• حالت تهوع
• احساس خستگی
• احساس درد (به هنگام لمس راست روده، هنگام اجابت مزاج)
• ابتلا به قرمزی، التهاب و ورم بافت های اطراف مقعد

علل بیماری آبسه آنورکتال (مقعدی)

علل شایع آبسه آنورکتال عبارت است از:

• شکاف یا پارگی در کانال مقعد
• غدد مقعد مسدود شده
• مصرف دارو های سرکوب سیستم ایمنی بدن (مانند استروئید ها پردنیزولون، متیل پردنیزولون)
• شقاق مقعدی
• ابتلا به دیورتیکولیت
• ابتلا به بیماری التهابی روده (مانند بیماری کرون یا کولیت اولسراتیو)
• داشتن رابطه جنسی مقعدی
• ابتلا به آپاندیسیت
• ابتلا به ایدز
• ابتلا به سل

عوارض احتمالی آبسه آنورکتال (مقعدی)

از عوارض آبسه مقعدی می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• احتمال‌ ايجاد شدن فيستول‌ مقعدي‌
• عود کردن آبسه‌ (در صورت‌ عدم‌ درمان‌ علت‌ زمينه ‌ساز)

شیوه تشخیص بیماری آبسه آنورکتال (مقعدی)

تشخیص این بیماری از طریق معاینه بالینی توسط پزشک انجام می شود و همچنین در برخی موارد آزمایش خون، ادرار و تست های تصویربرداری خاص مانند MRI، در تشخیص بیماری به پزشک کمک خواهند نمود. همچنین در برخی از بیماران که علاوه بر آبسه دارای بیماری های عفونت های مقاربتی، بیماری التهابی روده، بیماری دیورتیکول و سرطان رکتوم هستند، ممکن است سونوگرافی یا معاینه تحت بیهوشی انجام شود.

درمان آبسه آنورکتال (مقعدی)

درمان آبسه مقعدی در طب سنتی می تواند به صورت زیر باشد:

• کمپرس گرم: کمپرس گرم، گردش خون در این ناحیه را افزایش داده و چرک و عفونت موجود در ناحیه را رقیق می نماید که این امر در کاهش درد ناشی از این بیماری موثر است. همچنین آبسه های کوچک تر به کمپرس آب گرم پاسخ مثبت داده و به سرعت درمان می شوند.
• مصرف ویتامین C: این ویتامین نقش موثری در درمان آبسه مقعدیداشته و آن را از پیشرفت و ایجاد فیستول مقعدی در امان می دارد. مصرف روزانه 1000 میلی گرم از این ویتامین توصیه می شود (زیرا بیشتر از این مقدار موجب اسهال و آسیب بیشتر این بیماری می شود).
• خوردن زنجبیل: چند تکه زنجبیل تهیه نموده و آن قدر آن را بجوشانید تا نرم شده و به شکل خمیر در آید، سپس مقداری چربی یا پی گاو را ذوب نموده و با آن مخلوط کنید تا به شکل شیاف در بیاید و هر شب مقداری از آن مورد استفاده قرار دهید.
• نوشیدن آب کلم: آب کلم دارای ماده ای به گلوماتین است که در عملکرد طبیعی روده بسیار موثر خواهد بود. برای این منظور مقدار آب کلم را تهیه نموده و روزی یک الی دو بار میل کنید.
• خوردن گیاه بارهنگ: برای استفاده از این گیاه برگ آن را در آب داغ بریزید و سپس خورد کرده و بر روی آبسه قرار دهید و محل ایجاد عفونت را به وسیله فویل بپوشانید.
• استفاده از سبوس گندم: مقداری سبوس گندم در یک پارچه توری بریزید، سپس آن را در چهار لیتر آب خیس کنید و اجازه دهید برای دوازده ساعت خیس بخورد و سپس بدون آنکه کیسه سبوس را خارج کنید آب آن را گرم نموده و برای 5 یا 6 دقیقه در آن بنشیند و سپس محل مقعد را به آرامی خشک کنید (این روش را باید روزانه تکرار کنید).
• استفاده از گیاه سنفیتون: این گیاه دارای گلبرگ هایی به رنگ های سفید، آبی و بنفش است که می توانیدآن را به صورت پودر و یا همراه با روغن جوانه گندم تهیه نموده و بر روی موضع استعمال کنید.
• نوشیدن چای نارون: این گیاه یکی از بهترین درمان ها برایکاهش التهابات آبسه مقعدی به شمار می رود. مصرف چای نارون لوله های گوارشی را با یک لایه محافظ مخاط پوشش می دهد و از آسیب های بیشتر آن جلوگیری می کند (اما این روش تنها جنبه کنترلی و حفاظتی داشته و در درمان قطعی این بیماری موثر نخواهد بود).
• نوشیدن عرق بو مادران: مخلوطی از نصف استکان عرق بو مادران و نصف استکان آلوئه ورا تهیه نموده و قبل از هر وعده غذایی مصرف کنید.
• خوردن اسفرزه: برای انجام این روش درمانی لازم است، بعد از وعده های شام و نهار دو قاشق غذاخوری اسفرزه، را یک لیوان آب شیرین شده بریزد و اجازه دهید تا لعاب دهد و میل کنید (توجه داشته باشید بعد از خوردن آن حتما یک لیوان آب نیز میل کنید).
• مصرف فیبر: مصرف این ماده غذایی کمک بسیاری به درمان این بیماری می نماید؛ زیرا که ایجاد یبوست جلوگیری خواهد نمود و این امر تاثیر بسیاری در درمان آبسه مقعد دارد. از جمله مواد دارای فیبر می توانیمبه انواع میوه ها و سبزیجات تازه، حبوبات، نان گندم و جو دوسر اشاره کنیم.

همچنین معمولا برای درمان این بیماری در طب جدید پزشکی، روش های تهاجمی تری برای از بین بردن این عارضه استفاده می شود که شامل درمان های زیر می باشد:

• درمان با انجام لیزر: درمان آبسه مقعدی با لیزر اغلب یک روش سرپایی است، به این معنی که شما در همان روز به خانه می روید. پس از درمان با لیزر آبسه های تخلیه شده معمولاً باز می مانند و نیازی به بخیه نیست. همچنین جراح ممکن است دارو های مسکن و آنتی بیوتیک تجویز کند.
• درمان با انجام جراحی: جراحی معمولاً با دارو های بی‌ حس‌ کننده موضعی همراه با دارو به منظور ایجاد کمی خواب‌ آلودگی انجام می‌ شود. گاهی از بیهوشی نخاعی یا عمومی استفاده می شود.. طی جراحی پزشک توده را بریده و چرک را تخلیه می کند. گاهی اوقات برای باز نگه داشتن برش و تخلیه آن یک درن گذاشته می شود و گاهی حفره آبسه با گاز پر می شود.

شرایط مراجعه به پزشک در درمان آبسه آنورکتال (مقعدی)

در صورت داشتن شرایط زیر به پزشک خود مراجعه کنید:

• اگر شما يا يكی‌ از اعضای‌ خانواده‌ تان علائم‌ آبسه‌ آنوركتال‌ را داريد،
• اگر دچار علائم‌ جديد و غير قابل‌ كنترل شده ايد،
• اگر دچار عوارض دارو های تجویز شده، شده اید.

پیشگیری از ابتلاء به آبسه آنورکتال (مقعدی)

برخی از موارد مهم که در پیشگیری از آبسه آنورکتال (مقعدی) توصیه شده است، عبارت است از:

• رعایت بهداشت ناحیه مقعد و استفاده کردن از دستمال های مرطوب برای پاک کردن مقعد
• استفاده از غذا های حاوی فیبر
• مصرف مداوم میوه و سبزیجات
• فعالیت ورزشی روزانه
• اجتناب کردن از مصرف دخانیات و الکل
• جویدن غذا و اجتناب از پر خوری
• اجتناب کردن از پوشیدن لباس های زیر تنگ یا لباس هایی از جنس پلی استر

لغات و اصطلاحات مهم در زمینه آبسه آنورکتال (مقعدی) عبارت است از:

• عضله لواتور آنی: یا همان ماهیچه بالابرنده مقعد، از ماهیچه ‌های بدن و احشاء لگنی حمایت می کند و همچنین کمک به افزایش مقاومت در برابر فشار درون شکمی می کند.

• وبسایت درمانگران ایران
• وبسایت مدیکال نت
• وبسایت کلینیک زارعی
• ویکی پدیا