زندگینامه جامع امام زمان عج | هر آنچه لازم است بدانید

امام مهدی (عجّل الله تعالی فرجه الشریف)، دوازدهمین جانشین پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) و فرزند امام حسن عسکری (علیه السلام) هستند؛ نامشان محمّد و کنیه ‏ایشان أبو القاسم است. از جمله القاب آن حضرت، مهدی و صاحب الزّمان و قائم، بقیة اللّه، حجت، صاحب الامر، امام عصر، منتقِم، منتظر و . ..می باشد که مهدی مشهورترین لقب آن حضرت و به معنای کسی ست که به امور پنهانی هدایت می شود. ایشان اکنون در قید حیات بوده و در غیبت به سر می برند، دعا برای تعجیل در فرج و صدقه دادن، از جمله اعمال مستحب در زمان غیبت هستند. همچنین برای ظهور ایشان در آخر الزمان، نشانه‌ها و علائمی از قول معصومین بیان شده است.

اعتقاد به وجود و ظهور منجی و نجات بخش انسان ها، علاوه بر ادیان ابراهیمی در ملل و فرهنگ های مختلف با اشتراکاتی مانند شخصیت والای منجی، ایجاد حکومت جهانی و از بین رفتن ظلم و ظالم و اختلافاتی نظیر جایگاه معنوی موعود و هویت و اسم والقاب ایشان، وجود دارد که این مقاله با محوریت اعتقاد مسلمانان شیعه مذهب و معتقد به ظهور حضرت مهدی (عج)، فرزند امام حسن عسکری (ع) گردآوری شده است.

در این مطلب، با خلاصه ای از زندگینامه و خصوصیات جسمانی و معنوی حضرت مهدی، برخی فضائل ایشان و پاره ای اتفاقات مربوط به جهان قبل و بعد ظهور و مسائل پیرامون مهدویت و…، ارائه می شود. امید است با مطالعه این مقاله شناخت خوبی نسبت به زندگینامه منجی موعود بشریت داشته باشید.

 مشخصات کلی امام زمان (عج)

برخی ویژگی های حضرت عبارتند از:

• نام: محمد ابن حسن ( بنا بر قول مشهور خواندن حضرت با این نام در زمان غیبت جایز نیست )
• کنیه: ابو القاسم
• القاب: مهدی، صاحب الزمان، صاحب الامر، بقیه الله، ولی عصر، قائم، حجت، منتظر، منتقم، خاتم الائمه، موعود، خاتم الاوصیاء، ابوالقاسم
• جایگاه: دوازدهمین و آخرین امام شیعیان و اخرین وصی پیامبر اسلام
• تاریخ ولادت: 15 شعبان سال 255 ه.ق
• محل تولد: سامرا خانه امام حسن عسکری (ع)
• اصل و نسب: از فرزندان رسول خدا (ص) و از نسل امام حسین(ع)
• پدر: امام حسن عسکری (ع)
• مادر: حضرت نرجس (س)
• مدت حکومت: مدت حکومت ایشان را پس از ظهور تا سیصد و نه سال نیز ذکر کرده اند.
• مدت امامت: از سال 260 پس از شهادت امام حسن عسکری (ع) تا کنون.
• طول عمر: ایشان به لطف و تدبیر الهی زنده هستند.

خلاصه ای از زندگی امام زمان (عج)

به طور کلی، زندگی حضرت حجت را می توان به بخشهای زیر قسمت نمود:

• تولد و کودکی: حضرت مهدی، تنها فرزند امام عسکری (ع) و آخرین جانشین پیامبر (ص)، مانند حضرت موسی (ع) و حضرت ابراهیم (ع)، تحت تدابیر شدید امنیتی حکومت عصر خویش، در نیمه شعبان سال 255 هجری قمری در سامرا، به دنیا آمدند و مانند حضرت عیسی (ع) و حضرت یحیی (ع) که در کودکی به نبوت رسیدند، در کودکی به مقام والای امامت مسلمین نائل گشتند. ایشان تا سال ۲۶۰ ه ق، تحت کفالت پدر مى‏ زیستند و از دید مردم پنهان بودند و جز عده‏ اى از خواص شیعه مانند جناب حکیمه، دختر امام جواد کسى به شرف ملاقات ایشان نائل نمى ‏شد
• غیبت: دشمنان خاندان امامت هر لحظه در کمین جانشین امام عسکری (ع) بودند که به هر قیمتی باشد ایشان را به شهادت برسانند، وی به فرمان خداوند از دیدگان مردم غایب گردیده و از اینجا غیبت صغری آغاز شد و حدود ۶۹ سال طول کشید و بعد از آن غیبت‏ کبری‏ آغاز گردید و تا زمان ظهور آن حضرت ادامه خواهد داشت.

فضائل، مناقب و جایگاه امام زمان (عج)

معصومین امام عصر (ع) را از نظر سیرت و صورت شبیه ترین فرد به پیامبر خدا دانسته اند، بخشی از فضائل آن حضرت عبارت است از:

• امامت در کودکی: حضرت مهدی در سن پنج سالگی، همچون حضرت عیسی و حضرت یحیی علیهما السلام که در سنین کودکی به مقام نبوت رسیدند، منصب امامت شیعیان را عهده دار شدند.
• عبادت و زهد: به فرموده امام صادق (ع)، حضرت صاحب الامر زندگی زاهدانه داشته لباس خشن پوشیده و نان جو می خورند.
• اخلاق اجتماعی: از جمله ویژگی های حضرت در کلام جد بزرگوارشان امام حسین (ع)، داشتن آرامش و وقار، شناخت حلال و حرام و نیازمندی مردم به ایشان در عین بی نیازی خود است. بر كارگزاران دولت خویش سختگیر و قاطع ولی با مردم بسیار بخشنده و با مستمندان مهربان هستند.
• حق و عدالت و امنیت: . با آمدنشان کینه از دل‌ها می‌رود و همه‌جا را آسایش و امنیت فرا می‌گیرد. جنگ و فتنه‌ از میان می‌رود. در جهان ویرانه‌ای باقی نمی‌ماند، مگر آن که حضرت آن‌جا را آباد می‌سازند. هنگام اجرای احکام الهی به سخن احدی گوش نداده و حق را اجرا می کنند. در آن دوران، قضاوت‌ها کاملاً عادلانه بوده زیرا ایشان مانند حضرت داوود (ع) بر حسب الهام الهی قضاوت می کنند. همچنین انسان ها با داشتن رفاه اقتصادی می توانند به رشد و پرورش دینی خود برسند ضمن اینکه در دوران حکومت حضرت، عقل های مردم نیز پرورش یافته و مردمان به کمال و فرزانگی می رسند.
• بخشندگی: تمام گنج های زیر و روی زمین نزد ایشان خواهد بود و با توجه به بخشندگی ایشان، اموال را بین مردم تقسیم می کنند تا کسی دیگر احتیاج مالی نداشته باشد. در روزگار ایشان مردم به نعمتی بی‌مانند دست می‌یابند، حتی چهارپایان و دیگر جانوران با خوشی و آسودگی زندگی می‌کنند، گیاهان بسیار می‌رویند و آب نهرها فراوان می شود و گنج‌ها، معادن زمین استخراج می‌شود.

ویژگی های ظاهری امام زمان (عج)

از نظر ویژگی های جسمی شبیه ترین فرد به رسول خدا (ص) هستند. مشخصات ظاهری ایشان با توجه به روایات رسیده از اهل بیت به این صورت است:

• ویژگی های ظاهری: چهره ای نورانی و گندمگون، ابروانی هلالی و کشيده، چشمانی سياه و درشت و جذاب، شانه های پهن، دندانهاي براق و گشاد، بيني کشيده و زيبا، پيشاني بلند و تابنده، نگاهی دگرگون کننده و چهره ای شاداب دارند. گونه هايشان کم گوشت و بر گونه راستشان خالی مشکين است، موی سرشان بر لاله گوش ريخته، ، رخساره شان در هاله ای از شرم بزرگوارانه و شکوهمند غرق و نیز با وجود عمر بسیار طولانی دارد، از سیمای جوانی برخوردارند.
• ویژگی های جسمانی: استخوان بندي استوار، دستان و انگشتهاي درشت، سینه‌ فراخ و شانه‌های قوی و عضلاتی پيچيده و محکم، اندامی متناسب و زيبا، هياتی خوش منظر و رباينده، در پشت ایشان دو خال است یکی مشابه خال پیامبر و یکی به رنگ پوستشان.

 ولادت و دوران کودکی امام زمان (عج)

امام مهدی (ع) از زمان تولد تا حدود 5 سالگی یعنی آغاز غیبت صغری در زادگاهشان سامرا زندگی می‌کردند و سرداب خانه امام عسکری(ع)، محل زندگی و عبادت ایشان بود. حضرت حکیمه عمه امام عسکری، نسیم کنیز امام و ابو غانم خادم امام از جمله کسانی بودند که حضرت را در کودکی ملاقات کردند. ایشان مانند پدر و اجداد خویش، از همان کودکی از نظر علم و تقوا، سرآمد عصر خود بودند.

همسران و فرزندان امام زمان (عج)

در این باره 3 نظر بین دانشمندان شیعه وجود دارد:

• امام عصر ازدواج کرده اند و دارای فرزند هستند: این گروه دو دلیل ذکر کرده اند، اول اینکه ازدواج مستحب است و امام ترک مستحب نمی کنند. دوم اینکه تعدادی از دعاها و برخی روایات دلالت بر این موضوع دارند.
• امام عصر ازدواج نکرده اند: این گروه اعتقاد دارد، امام ازدواج نرکده اند، زیرا ازدواج با امر غیبت منافات دارد و برخی روایات به ازدواج نکردن ایشان دلالت دارند.
• امام عصر ازدواج کرده اند ولی فرزند ندارند.

امامت و خلافت امام زمان (عج)

امامت حضرت مهدی(عج) پس از شهادت پدرشان امام عسکری (ع) در سال ۲۶۰ هجری آغاز گردیده و تا سالها بعد از ظهور دولت حق ادامه خواهد داشت اما مدت حکومت حضرت بعد از ظهور، در روایات، از 5 سال تا 309 سال ذکر شده که در واقع ممکن است اشاره به مراحل و دوره های مختلف حکومت آن حضرت باشد و آن، هنگامی است که عموم مردم برای پذیرش حکومت حق و عدالت امادگی پیدا کرده باشند.

 وقایع خاص زندگی امام مهدی (عج)

زندگی حضرت مهدی (عج) نیز مانند اجداد پاکشان پر از فراز و نشیب بوده و مراحل حساسی را در بر دارد که از آن جمله می توان به غیبت و ظهور حضرت اشاره کرد:

• غیبت صغری: غیبت صغری که 69 سال طول کشید، از سال 260، سال وفات امام عسکری علیه السلام، در پی تصمیم خلیفه عباسی برای کشتن فرزند امام عسکری، آغاز و در سال 329 که سال وفات آخرین نماینده امام زمان بود، پایان یافت. در این دوران ارتباط امام با مردم آشکار نبود و ایشان به وسیله نوّاب خاص خویش، متکفّل هدایت مردم بوده و مشکلات علمی و فقهی آنان را حل می‏ کردند.

• غیبت کبری: با درگذشت علی ابن محمد، آخرین نماینده امام، نیابت خصوصی به پایان رسید و دوران غیبت کبریاز سال ۳۲۹ هجری قمری آغاز شد. از آن روز به بعد تا امروز وتا هر زمان که خداوند مصلحت بداند، دوران غیبت کبری ادامه دارد و هر گونه ادعای نیابت خاصه از طرف آن حضرت مردود بوده و اداره امور شیعیان و رسیدگی به امور زندگی مردم به فقهای بزرگ شیعه که نمایندگان عامّ آن حضرت هستند واگذار گردید.   
• ظهور: معصومین برای ظهور آن حضرت، علائم و شرائطی ذکر کرده اند از جمله آنکه در آستانه ظهور، ظلم فراگیر شده، دشمنان در سرزمین های اسلامی علیه شیعیان فعالیت می کنند و در مقابل، دوستان حضرت نام ایشان را در سراسر عالم زنده می کنند. هنگامی که مردم برای پذیرش حکومت واحد جهانی بر اساس عدل و اخلاق آمادگی پیدا کنند، آن حضرت به اذن خداوند ظاهر خواهند شد. آغاز قیام حضرت صاحب الامر (عج)، از مسجد الحرام، در شهر مکه خواهد بود و یاران ایشان بین رکن حجرالاسود و مقام ابراهیم با ایشان بیعت می کنند. همچنین، شهر کوفه محل حکومت، مسجد کوفه محل قضاوت و مسجد سهله را محل زندگی ایشان ذکر کرده اند.

اصحاب و یاران امام مهدی (عج)

با وجود تمامی دشواری ها و تیرگی ها، امام زمان نیز مانند پدران بزرگوارشان همواره دارای یاران با وفایی در اطراف خویش بودند که در دوره های مختلف حیات حضرت در خدمت و گوش به فرمان ایشان بوده و هستند.

• یاران حضرت در دوران غیبت صغری (نواب اربعه): از جمله یاران حضرت می توان به 4 نایب خاص ایشان اشاره کرد که به وکلا یا سفیران حضرت معروف بوده و جزء یاران مورد اعتماد امامان قبل بودند.
  • عثمان ابن سعید: از یازده سالگی خدمت خاندان رسالت بود و از اصحاب و یاران امام هادی (ع) و امام عسکری (ع) علیهما السلام به شمار می‏ رفت و وکیل مخصوص امام عسکری و مورد اطمینان ایشان بود.
  • محمّد ابن عثمان: فرزند اوّلین سفیر که زمان امام عسکری علیه السلام را درک کرده و در حدیثی، امام عسکری علیه السلام وی و پدرش را بسیار مورد وثوق معرفی کرده اند.
  • حسین ابن روح‏: که از نزدیکان و رازداران محمّد بن عثمان بود و به عقل و درایت شهرت داشت و می کوشید غیبت را غیر از توجیه نقلی و روایی توجیه عقلی هم بکند.
  • علی بن محمّد: آخرین سفیر امام بود که امام نامه ‏ای به او نوشته و فرمودند که تو آخرین سفیر مخصوص من هستی، دیگر نباید کسی را به جای خود معرّفی کنی. وی در نیمه شعبان سال سیصد و بیست و نه درگذشت.

• یاران حضرت در دوران غیبت کبری: بر اساس روایات، دو تن از پیامبران گروهی از فرشتگان و جمعی از مومنین خالص همواره در کنار و یاور حضرت می باشند. حلقه های مومنینی که در خدمت حضرت هستند، اوتاد، ابدال، نجبا و صلحا نامیده می شوند. همچنین مومنین راستین تلاش می کنند با خودسازی، خود را به حلقه یاران حضرت نزدیک کرده و جزئی از آنها و در خدمت امام باشند.
• یاران حضرت هنگام ظهور و پس از آن: تعداد سران آنها 313 نفر می باشد که هنگام ظهور، در یک شب در مکه معظمه گرد هم می‌آیند. حضرت مسیح (ع)، تعدادی از یاران ائمه و گروهی از بانوان با ایمان در بین آنان حضور دارند.یاران حضرت حجت (ع)، مصداق بارز اولیاء الله در قرآن مجید هستند که ترس و غمی به دل ندارند. ایشان از نظر تقوا و علم در بالاترین درجات و از لحاظ قدرت بدنی هر یک برابر چهل مرد هستند. پس از فراهم آمدن 313 پرچم دار سپاه حضرت، 10 هزار نفر از مومنین به آنان ملحق می شوند و قیام آغاز می گردد، پس از آن نیز هر لحظه گروهی از مومنین به لشکر حق می پیوندند.

امام مهدی (عج) در زمان خلافت خلفا

امام عصر (عج)، تا پایان غیبت صغری، با 8 تن از خلفای عباسی از جمله مهتدی، معتمد و معتضد، هم دوره بوده اند و از آن پس تا زمان ظهور با تمام حاکمان در سراسر جهان معاصر بوده و خواهند بود اما با هیچ یک بیعت نکرده اند و بعد از ظهور خواه با اختیار خواه به شمشیر و با وحشتی که خداوند در دلهایشان می اندازد، در برابر حضرت و یاران ایشان تسلیم خواهند شد.

امام مهدی (عج) در قرآن و روایات

صدها آیه از قرآن و نیز روایات بیشماری درباره امام عصر (عج) نازل و نقل شده است که در این متن به تعدادی از آنها اشاره می گردد:

بخش اول- آیات مهدوی: از جمله آیات مهدوی می توان به این موارد اشاره نمود:

• سوره انبیاء آیه 105: حضرت امام محمد باقر (علیه السلام)، در این باره فرموده اند: منظور از بندگان شایسته اصحاب حضرت مهدی (ع) در آخر الزمان هستند. وَلَقَدْ كَتَبْنَا فِي الزَّبُورِ مِنْ بَعْدِ الذِّكْرِ أَنَّ الْأَرْضَ يَرِثُهَا عِبَادِيَ الصَّالِحُونَ(و همانا ما پس از تورات در زبور نوشتیم کهزمين را بندگان شايسته ما به ارث می برند)
• سوره توبه آیه32: يُرِيدُونَ أَنْ يُطْفِئُوا نُورَ اللَّهِ بِأَفْوَاهِهِمْ وَيَأْبَى اللَّهُ إِلَّا أَنْ يُتِمَّ نُورَهُ وَلَوْ كَرِهَ الْكَافِرُونَ (دشمنان مى خواهند نور خدا را با دهان خود خاموش سازند، ولى خدا مى خواهد نور خود را تكميل كند اگر چه كافران كراهت داشته باشند)
• سوره توبه آیه 33: هُوَ الَّذِي أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدَى وَ دِينِ الْحَقِّ لِيُظْهِرَهُ عَلَى الدِّينِ كُلِّهِ وَلَوْ كَرِهَ الْمُشْرِكُونَ (او كسى است كه رسولش را با هدايت و آئين حق فرستاد تا او را بر همه آئين‏ها غالب گرداند هر چند مشركان كراهت داشته باشند)
• سوره آل عمران آیه83: این آیه اشاره به این موضوع دارد که آن جناب، دین اسلام را همراه استدلال بر یهود و نصارا و صابئین و کفار عرضه مى دارند و حجت را بر همه تمام کرده و حقیقت روشن می گردد ، تا آنکه در شرق و غرب عالم، همه موحد و خداپرست خواهند بود و اسلام دین حاکم بر تمام زمین خواهد شد. أَفَغَيْرَ دِينِ اللَّهِ يَبْغُونَ وَلَهُ أَسْلَمَ مَنْ فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ طَوْعًا وَكَرْهًا وَإِلَيْهِ يُرْجَعُونَ (آیا غیر دین خدا را خواستارند؟ در حالی که هر که در آسمان ها وزمین است از روی رغبت یا کراهت در برابر او تسلیم است، وهمه به سوی او بازگردانده می شوند)
• سوره قصص آیه 5: وَنُرِيدُ أَنْ نَمُنَّ عَلَى الَّذِينَ اسْتُضْعِفُوا فِي الْأَرْضِ وَنَجْعَلَهُمْ أَئِمَّةً وَنَجْعَلَهُمُ الْوَارِثِينَ(و ما خواستیم بر کسانی که در آن سرزمین فرو دست شده بودند منّت نهیم و آنان را پیشوایان و وارثان گردانیم.
• سوره نور آیه 55: وَعَدَ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا مِنْكُمْ وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَيَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِي الْأَرْضِ … (خدا به كسانى از شما كه ايمان آورده و كارهاى شايسته كرده‌اند، وعده داده است كه حتماً آنان را در اين سرزمين جانشين قرار دهد …)
• سوره نمل آیه 62: أَمَّنْ يُجِيبُ الْمُضْطَرَّ إِذَا دَعَاهُ وَيَكْشِفُ السُّوءَ وَيَجْعَلُكُمْ خُلَفَاءَ الْأَرْضِ (آن كس كه درمانده را چون وى را بخواند اجابت مى‌كند و گرفتارى را برطرف مى‌گرداند و شما را جانشينان اين زمين قرار مى‌دهد؟)
• سوره جن آیه 24: حَتَّى إِذَا رَأَوْا مَا يُوعَدُونَ فَسَيَعْلَمُونَ مَنْ أَضْعَفُ نَاصِرًا وَأَقَلُّ عَدَدًا (تا آنچه را وعده داده مى‌شوند ببينند، پس به زودی آگاه می شوند كه ياور چه كسى ضعيف‌تر و كدام يك شماره‌اش كمتر است)
• سوره تکویر آیات 15-16: فَلَا أُقْسِمُ بِالْخُنَّسِ. الْجَوَارِ الْكُنَّسِ (پس سوگند به ستارگانی که بازمی گردند، حرکت مي کنند و از ديده ها پنهان مي شوند)
• سوره فجر آیه 1: وَالْفَجْر ( سوگند به سپيده‌ دم)
• سوره عصر آیات 1-2: وَالْعَصْر. إِنَّ الْإِنْسَانَ لَفِي خُسْرٍ (سوگند به عصر [غلبه حق بر باطل‌]، كه بی شک انسان دستخوش زيان بزرگی است)
• سوره انفال ایات 7-8: وَيُرِيدُ اللَّهُ أَنْ يُحِقَّ الْحَقَّ بِكَلِمَاتِهِ وَيَقْطَعَ دَابِرَ الْكَافِرِينَ. لِيُحِقَّ الْحَقَّ وَيُبْطِلَ الْبَاطِلَ وَلَوْ كَرِهَ الْمُجْرِمُونَ(خدا مى‌خواست حق [اسلام‌] را با كلمات خود ثابت و كافران را ريشه‌كن كند. تا حق را ثابت و باطل را نابود گرداند، هر چند مجرمان خوش نداشته باشند)
• سوره طه آیه 135: قُلْ كُلٌّ مُتَرَبِّصٌ فَتَرَبَّصُوا فَسَتَعْلَمُونَ مَنْ أَصْحَابُ الصِّرَاطِ السَّوِيِّ وَمَنِ اهْتَدَى (بگو همه در انتظاریم. پس منتظر باشيد. به زودی خواهید دانست که ياران راه راست كيانند و چه كسى راه‌يافته است)
• سوره اسراء آیه 81: وَقُلْ جَاءَ الْحَقُّ وَزَهَقَ الْبَاطِلُ إِنَّ الْبَاطِلَ كَانَ زَهُوقًا (بگو حق آمد و باطل نابود شد، بی تردید باطل همواره نابودشدنى است)
• سوره حجر آیات 36-38: قَالَ رَبِّ فَأَنْظِرْنِي إِلَى يَوْمِ يُبْعَثُونَ. قَالَ فَإِنَّكَ مِنَ الْمُنْظَرِينَ. إِلَى يَوْمِ الْوَقْتِ الْمَعْلُومِ (گفت: پروردگارا، پس مرا تا روزى كه برانگيخته خواهند شد مهلت ده. فرمود: تو از مهلت‌ يافتگانى، تا وقت معلوم)
• سوره نساء آیه 69: وَمَنْ يُطِعِ اللَّهَ وَالرَّسُولَ فَأُولَئِكَ مَعَ الَّذِينَ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَيْهِمْ مِنَ النَّبِيِّينَ وَالصِّدِّيقِينَ وَالشُّهَدَاءِ وَالصَّالِحِينَ وَحَسُنَ أُولَئِكَ رَفِيقًا (كسانى كه از خدا و پيامبر اطاعت كنند، همنشین كسانى خواهند بود كه خدا آنان را گرامى داشته از پيامبران و صدیقان و شهيدان و شايستگان و آنان چه نيكو رفیقانی هستند)

بخش دوم- روایات درباره حضرت: تعدادی از روایات معصومین درباره حضرت صاحب الامر (ع) از این قرار است:

• پیامبر اکرم (ص) درباره آخرین جانشین خود می فرمایند:
  • هرکس بمیرد در حالیکه امام زمان خود را نشناخته باشد به مرگ جاهلیت مرده است.
  • اگر فقط یک روز از عمر دنیا باقی بماند، خداوندتعالی آن روز را به درازا خواهد کشاند تا اینکه از خاندان من مردی پیدا شود که جهان را پر از داد کند، همچنانکه ازجور پر بود.
  • مهدی مردی است از فرزندان من که چهره‌اش چون اختر تابناک است.
  • امت من در زمان ظهور مهدی (عج)، به نعمتهایی دست می یابند که پیش از آن، در هیچ دوره ای دست نیافته بودند. در آن روزگار آسمان باران فراوان دهد و زمین هیچ رویدنی را در دل خود نگاه ندارد.
  • بهترین عمل امت من، انتظار فرج (گشایش) از خداوند است.
• امام علی (ع) درباره امام مهدی (عج) می فرمایند:
  • یاران مهدی جوان‌اند و میان سالی در میان آنان نیست.
  • قبل از قیام قائم مردم گرفتار مرگ قرمز و سفید خواهند شد و قحطی و گرانی و خشکسالی پیش خواهد آمد، فرمود: مقصود از مرگ قرمز شمشیر است و از مرگ سفید هم طاعون می‌باشد.
• امام سجاد (ع)، درباره امام مهدی (عج) چنین می فرمایند:
  • یاران ایشان (امام زمان)، از مردم هرزمانی برترند؛ چراکه خداوند آن‌ها را آن‌چنان از عقل و فهم و شناخت برخوردار کرده که غیبت امام زمان (عجل الله فرجه) برای آنان همچون ظهور آن حضرت است.
  • زمانی که قائم ما قیام کند، خداوند آفت را از شیعیان ما می‌زداید و دلهای آنان را چون پاره‌های آهن [سخت و تزلزل ناپذیر ]می کند و هر مرد آنان را قدرت چهل مرد می‌دهد. آنان فرمانروا و سالار جهان خواهند بود.
• امام باقر (ع) در این باره می فرمایند:
  • گویا یاران قائم را می‌بینم که بر شرق و غرب عالم مسلّط شده‌اند و هیچ چیزی نیست مگر آن که از آنها فرمان می‌برد.
  • ایشان درباره تقسیم اموال که به شکل عمومی و گسترده در زمان حکومت امام عصر صورت خواهد گرفت می فرمایند: همه اموال گرد مهدی می آیند و ایشان به مردم می فرمایند: بیایید! و این اموال را بگیرید! این‌ها همان چیزهایی است که برای به دست آوردن آن‌ها، قطع رَحِم کردید و خویشان خود را رنجاندید، خون‌های به ناحق ریختید و مرتکب گناهان شدید. بیایید و بگیرید! سپس دست عطا می‌گشاید، چنان‌که تا آن روز، کسی آن‌چنان بخششی در اموال نکرده باشد.
• امام صادق (ع) درباره ایشان چنین می فرمایند:
  • قیام کننده از ما منصور به رعب و مؤید به نصر است. زمین از براى او درنوردیده شود و گنج‌های پنهان را براى او آشکار کند. سلطنت و حکومت او شرق و غرب را فرا خواهد گرفت و خداوند منان، به دست او دین خود را بر همه دین‌ها غالب گرداند، اگر چه مشرکان را خوش نیاید. در روى زمین هیچ خرابى باقى نماند، مگر این که آبادش کند و روح اللَّه، عیسى بن مریم از آسمان نازل شده و بر او اقتدا کند و پشت سرش نماز بخواند.
  • خوشا به حال شیعیان قائم که در زمان غیبتش منتظر ظهور او و فرمان‌ بردارش هستند، آنان اولیای خدا هستند، همان‌ها که نه ترس آن‌ها را فرا می‌گیرد و نه اندوهگین می‌شوند.
  • به خدا سوگند اى مفضّل اختلاف از میان ادیان برداشته مى شود و همه به صورت یک آئین در مى آید؛ همان گونه که خداوند عزّوجلّ مى گوید: دین در نزد خدا تنها اسلام است.
  • کسی که دوست دارد از یاران قائم (ع) باشد، پس منتظر باشد و در حال انتظار پرهیزگاری پیشه کند و به اخلاق نیکو آراسته گردد.
• امام رضا (ع): او به مردم از خودشان سزاوارتر و از پدران و مادران‌شان برای آنها دلسوزتر است. همچنین از همه مردم در برابر خدا متواضع‌‌تر و در عمل به آنچه خود بدان فرمان می‌‌دهد سختكوش‌تر و در دوری گزیدن از آنچه خود از آن نهی می‌‌كند خوددارتر است (معجم الاحادیث)

شهادت حضرت امام زمان (عج)

می دانیم که آن وجود نورانی هم اکنون در قید حیات هستند و تمام هستی از وجود پر برکتشان متنعم است ایشان پس از قیام، بر جهان حکومت خواهند کرد که مدت حکومتشان در روایات از 7 تا ۳۰۳ سال ذکر شده است^. درباره چگونگی شهادت یا وفات امام زمان(عج)، روایتی نقل نشده است اما بزرگان دین بر اساس روایت ما منّا الا مقتول او مسموم قائل به شهادت امام پس از پایان حکومتشان هستند.

بنا به اعتقاد شیعه امامیه که معتقد به رجعت هستند، امام حسین (ع)، اولین کسی هستند که رجعت کرده و امام مهدی (ع) را غسل و کفن خواهند کرد و بر ایشان نماز خواهند گزارد. 

ابهامات و شبهات در مورد امام عصر (عج)

غایب بودن حضرت به این معناست که عموم مردم معمولا حضرت را نمی شناسند وگرنه برخی افراد خصوصا خواص شیعیان با حضرت ملاقات داشته و دارند و ایشان با حضور خویش در میان مردم منشأ آثار و برکات فراوانی هستند هر چند برای عموم مردم قابل فهم و تشخیص نباشد.

• ابهام- دلائل غیبت: با آنکه دلیل اصلی غیبت برای ما مشخص نیست امام برخی از این دلایل اجرای سنت الهی، تنبیه مردم قدر ناشناس، امتحان مردم، حفظ جان امام به عنوان آخرین وصی و… اما اینها همه دلایل نیستند و سر غیبت را خدا می داند.
• ابهام- فرقه های انحرافی: پس از شهادت امام عسکری، به دلیل پنهان ماندن امام عصر از دیدگان و سرگشتگی مردم، فرقه های انحرافی زیادی به وجود آمد، به عنوان مثال، گروهی از شیعیان، ازجعفر کذاب، عموی امام، پیروی کردند. اما به دلیل ارتباط مداوم امام با مردم از طریق نائبانشان، در قرن 4 هجری از بین فرقه های انحرافی پس از امام یازدهم، تنها شیعه دوازده‌ امامی باقی ماند.
• ابهام- مدعیان دروغین مهدویت: این افراد کسانی هستند که یا خود یا دیگران آن ها را مهدی موعودمعرفی کرده‌اند. برخی از آن ها با این ادعا حکومت تشکیل داده که بعد از مدتی از میان رفتند و برخی فرقه های انحرافی ساختند که معمولا اهداف همگی، یا قدرت طلبی بوده یا اساسا نقشه ای برای تخریب اسلام و مهدویت.

• ابهام- عمر طولانی حضرت: در قرآن و احادیث، مواردی از عمر طولانی ذکر شده مانند عمر طولانی حضرت آدم، نوح و موسی، همچنین از لحاظ زیست شناسی، دانشمندان معتقدند انسان می‌تواند هشتصد یا هزار سال عمر کند.

در این باره، برخی علمای شیعه از جمله شیخ صدوق و آیت الله گلپایگانی از نظر علمی به بحث و بررسی پرداخته اند.

نگاه ادیان و مذاهب به مهدویت

اعتقاد به دوران آخرالزمان و ظهور منجی الهی، در ادیان دیگر مانند یهودیت، مسیحیت و زرتشت و مذاهب مختلف اسلامی مانند اهل سنت شافعی، حنبلی، حنفی، مالکی و.. وجود دارد.

• دیدگاه اهل سنت: اهل سنت، با استناد به منابع روایی خود، شخصی با نام مهدی را منجی آخرالزمان می‌دانند و او را از نسل پیامبر تلقی می‌کنند، اما با این حال بسیاری از آنها معتقدند که او درآخرالزمان متولد خواهد شد. در این میان برخی از علمای اهل سنت همچون سبط بن جوزی و ابن‌طلحه شافعی، همانند شیعیان معتقدند که مهدی موعود همان فرزند امام حسن عسکری است.
• کتاب عهد عتیق (تورات و ملحقات آن): در بخشهای مختلف این کتب که در دست و مورد قبول اهل کتاب است، بشارات فراوانی درباره ظهور منجی جهانی آمده است. از جمله ملحقات تورات، کتاب زبور حضرت داوود (ع)، ، زکریای نبی، کتاب اشعیای نبی، صفینای نبی حزقیل نبی، حجی نبی، ، بوئیل نبی و دانیال نبی می باشد که همگی از پیروان حضرت موسی (ع) و کتاب تورات بودند. در ادامه به بخشهایی از این کتب اشاره می کنیم:
  • کتاب زبور: …امّا متوکّلان بهخداوند، وارث زمین خواهند شد، متواضعان وارث زمین شده از کثرت سلامتی متلذّذ خواهند شد، قوم‌ها را به انصاف داوری خواهد کرد، آسمان شادی کند و زمین مسرور گردد. صحرا و هر چه در آن است به وجد آید از دریا تا به دریا و از نهر تا به اقصی زمین سلطنت خواهد نمود. به ذلیل و محتاج ترحم خواهد فرمود و جان‌های مسکینان را نجات خواهد داد 
  • دانیال نبی: امیر عظیمی‌ که برای پسران قوم تو ایستادهقائم است، خواهد برخاست. و چنان زمان تنگی خواهد شد که از حینی که امّتی به وجود آمده است تا امروز نبوده… خوشا به حال آن که انتظار کشد.
  • اشعیای نبی: آنگاهانصاف در بیابان ساکن خواهد شد، و عدالت در بوستان مقیم خواهد گردید. و عمل عدالت، سلامتی و نتیجه‌ی عدالت، ‌آرامی‌ و اطمینان خاطر خواهد بود تا ابد الآباد. و قوم من در مسکن سلامتی و در مساکن مطمئن و در منزل‌های آرامی‌ ساکن خواهند شد..
  • بوئیل نبی: ای همه‌ی امّت‌ها! بشتابید و بیایید و از هر طرف جمع شوید‌ ای خداوند شجاعان! خود را به آنجا فرود آور. امّت‌ها برانگیخته شوند. به «وادی یهوشافاظ» برآیند؛ زیرا که من در آنجا خواهم نشست تا بر همه‌ی امت‌هایی که به اطراف آن هستند داوری نمایم.
• عهد جدید ( انجیل های 4 گانه و رساله ها): بشارت ظهور منجی آخرالزمان، در کتاب مقدس مسیحیان نیز به دفعات آمده است که قسمتهایی از آن به شرح زیر است:
  • انجیل متی: در آن وقت جمیع طوایف زمین سینه‌زنیکنند و «پسر انسان» را ببینند که بر ابرهای آسمان با قوّت و جلال عظیم می‌آید… اما از آن روز و ساعت هیچ کس اطلاع ندارد. پس بیدار باشید؛ زیرا که نمی‌دانید در کدام ساعت خداوند شما می‌آید. لهذا شما نیز حاضر باشید، زیرا در ساعتی که گمان نبرید «پسر انسان» می‌آید. آنگاه بر کرسی جلال خواهد نشست. و جمیع امت‌ها در حضور او جمع شوند 
  • انجیل مرقس: مثل کسی که عازمسفر شده خانه‌ی خود را واگذارد و خادمان خود را قدرت داده هر یک را به شغلی خاصّ مقرر نماید و دربان را امر فرماید که بیدار بماند. پس بیدار باشید! زیرا نمی‌دانید که در چه وقت صاحب‌خانه می‌آید.
  • انجیل لوقا: کمرهای خود را بسته، چراغ‌های خود را افروخته، بدارید. و شما مانند کسانی باشید کهانتظار آقای خود را می‌کشند، که چه وقت از عروسی مراجعت کند، تا هر وقت آید و در را بکوبد بی‌درنگ برای او باز کنند. خوشا به حال آن غلامان که آقای ایشان چون آید ایشان را بیدار یابد… پس شما نیز مستعد باشید زیرا در ساعتی که گمان نمی‌برید پسر انسان می‌آید. و آنگاه پسر انسان را خواهند دید که بر، ابری سوار شده با قوّت و جلال عظیم می‌آید.
  • انجیل یوحنا: بدو قدرت بخشیده است که داوری هم بکند، زیرا که پسر انسان است. و از این تعجب مکنید، زیرا ساعتی می‌آید که در آن جمیع کسانی که در قبول می‌باشند آواز او را خواهند شنید و بیرون خواهند آمد

اثبات امامت حضرت مهدی (عج)

امامت حضرت حجت ابن الحسن را می توان با دلایل عقلی و نقلی (قرآن و روایات) مورد بررسی قرار داد:

• دلیل عقلی: از آنجا که اثبات وجود فرد مشخص با دلایل عقلی امکان پذیر نیست، می توان اصل امامت را با دلایل عقلی ثابت کرد و با توجه به اینکه ارتباط انسان با عالم بالا در هیچ دوره ای از زندگی بشر کاملا قطع نشده است، پس بعد از آخرین پیامبر نیز می بایست این فیض ادامه پیدا کند
• دلایل نقلی: آیات بسیار و روایات متواتری بر وجود و امامت حضرت حجت (ع) دلالت دارند، مثل آیات مبارک سوره قدر که با بکار گیری فعل مضارع (تنزل)، استمرار فرود آمدن فرمان های الهی را به خلیفه خدا نشان می دهد. در روایات نیز آمده است که امام صادق (ع) فرمودند (اگر امام در زمين نباشد، زمين اهل خود را فرو مي برد…) و شیخ مفید (ره) در کتاب ارشاد به این موضوع پرداخته که پیامبر اسلام و ائمه اطهار همگی خبر از امامت و ظهور ایشان داده اند. همچنین برخی احادیث که مورد قبول اهل سنت هم می باشد به اثبات امامت حضرت پرداخته مانند حدیث ثقلین، حدیث دوازده خلیفه و حدیث مرگ جاهلیت.

محل زندگی حضرت مهدی (عج)

محل زندگی حضرت مهدی (علیه السلام) تا قبل از غیبت صغری در خانه امام عسکری در سامرا بوده اما در دوران غیبت برخی روایات محل زندگی آن جناب را نا مشخص و برخی روایات مکان هایی مانند کوه رضوی، ذی طوی ذکر کرده اند و البته شایعاتی نیز در این زمینه وجود دارد که از سوی علمای شیعه مورد نقد قرار گرفته اند.

علائم ظهور و وقایع پس از آن

وقایع پیرامون ظهور را می توان به دو گروه قبل و بعد از آن تقسیم نمود:

• علائم ظهور: علائمیا نشانه‌های ظهور حوادثی ست که در آستانه ظهور حضرت رخ می‌دهند و به دو گروه حتمی و غیرحتمی تقسیم می‌شوند.
  • علائم حتمی: علائمی هستند که اتفاق افتادن آنها قبل از ظهور قطعی است و عبارتند از: صیحه آسمانی،خروج سُفیانی، قیام یَمانی، قتل نفس زَکیّه و خَسفِ بَیداء.
  • علائم غیرحتمی: علائمی هستند که شرط قطعی برای ظهور نیستند و بدون آنها هم امکان ظهور وجود دارد که تعداد آنها حدودا 400 مورد است که اکثریت آنها به وقوع پیوسته است، مثل: گسترش ظلم و ستم و فساد، خوار کردن آمر به معروف و اهل قرآن، ترویج دروغ و ربا خواری و سخن چینی و غیبت، قطعروابط خویشاوندی، احترام نگذاشتن کوچک تر به بزرگ تر، صرف اموال در راه غیر خدا، تعطیل شدن احکام الهی، رشوه گرفتن قاضی، معامله و نوشیدن شراب آشکارا و بدون مانع، دل سخت شدن مردم،آشکار شدن الات موسیقی در مکه و مدینه و …
• وقایع پس از ظهور: با توجه به آیات و روایات، به صورت کلی می توان گفت کیفیت جهان پس از ظهور حضرت اینگونه است:
  • آثار عمومی: پیروزی حق بر باطل و غلبه دین اسلام بر جهان، برقراری عدالت و امنیت و بروز برکات و گنج های زمین برای اهل خود، تکامل عقل و علوم برای همه، از بین رفتن فقر و فساد و غلبه صالحان بر کافران و مستکبران.
  • تشکیل حکومت: پس از ظهور و تشکیل حکومت اسلامی امام کافرانی را که آشکارا فساد می کنند سرکوب کرده و یا ملزم به پذیرش دین حق می کنند و با آن دسته از کفار که ظلم و فساد نکرده و پذیرای حکومت ااهی هستند مسالمت کرده و از آنان جزیه می گیرند و ميان اهل تورات به تورات و ميان اهل انجيل به انجيل، ميان اهل زبور به زبور و ميان اهل قرآن به قرآن حکم می کنند اما به مرور زمان که عقل مردم تکامل یافته و بدعت و باطل از میان برود و حق بر همگان روشن شود دیگر کفر و شرک جایی میان حکومت دینی نخواهد داشت و از اساس حذف خواهد شد.
  • رجعت: یکی دیگر از مباحث مهم و مورد تاکید در اسلام مسئله رجعت امامان و صالحان برای پاداش و حتی تعدادی از کافران برای مجازات در همین دنیاست. همانطور که در سوره بقره و مومنون و روایات بسیار زیادی به این موضوع اشاره شده است. اولین امامی که رجعت می کنند، امام حسین (ع) خواهند بود. اصحاب کهف، مالک اشتر و تعدادی از یاران حقیقی ائمه نیز رجعت کرده و در رکاب حضرت صاحب الامر (عج) خدمت خواهند کرد.

فرهنگ انتظار

امید به آینده ای روشن و اعتقاد به رستگاری و نجات نهایی بشر، نقطه مشترک همه ادیان و آیین های الهی و غیر الهی است.

• انتظار: انتظار حالتی روحی ست که موجب پدید آمدن آمادگی شده و تحمل سختی ها را آسان می کند و نیز امید به گشایش سختی‌ها و رسیدن آینده‌ای روشن با ظهور امام زمان و دولت حق است. انتظار که به طور معمول با عبارت انتظار فرج از آن یاد می‌شود، به فرموده معصومین از محبوب ترین اعمال نزد خداوند است.
• منتظر: خداوند در قرآن می فرمایند: (منتظر باشید که ما هم با شما منتظریم). منتظر (ظهور)، از نظر خداوند برترین مردم و مانند اصحاب بدر دارای پاداش و فضائل بسیاری ست. شایسته است منتظر با خواندن دعاهای مربوط به آن حضرت ، اتصال و ارتباط دائم خود را در دوران غیبت با آن بزرگوار قطع نکند. همچنین دعا و صدقه برای سلامتی وجود پر برکت حضرت و پیروزی بر دشمنان و به جا آوردن نماز و حج و… برای ایشان مستحب است.

میراث معنوی و روایات وارده از حضرت

در این بخش تعدادی از احادیث نقل شده از امام عصر (عجل الله تعالی فرجه الشریف) را می خوانید:

 إِنَّا غَیرُ مُهْمِلِینَ لِمُرَاعَاتِکمْ وَ لاَ نَاسِینَ لِذِکرِکمْ وَ لَوْ لاَ ذَلِک لَنَزَلَ بِکمُ اَللَّأْوَاءُ وَ اِصْطَلَمَکمُ اَلْأَعْدَاءُ فَاتَّقُوا اَللَّهَ جَلَّ جَلاَلُه (الاحتجاج، جلد۲، ص۴۹۵)

ترجمه: ما در رعایت حال شما کوتاهی نمی کنیم و یاد شما را از خاطر نبرده ایم، که اگر جز این بود گرفتاری ها به شما روی می آورد و دشمنان، شما را ریشه کن می کردند. از خدا بترسید و ما را پشتیبانی کنید.

ولَوْ أَنَّ أَشْیاعَنا وَفَّقَهُمُ اللّهُ لِطاعَتِهِ عَلَی اجْتِماع مِنَ الْقُلُوبِ فِی الْوَفاءِ بِالْعَهْدِ عَلَیْهِمْ لَما تَأَخَّرَ عَنْهُمُ الُیمْنُ بِلِقائِنا وَ لَتَعَجَّلَتْ لَهُمُ السَّعادَةُ بِمُشاهَدَتِنا (الوافی، جلد۲۶، ص۲۸۶)

ترجمه: اگر شیعیان ما که خداوند آنها را به طاعت و بندگی خویش موفّق بدارد در وفای به عهد و پیمان الهی اتّحاد واتّفاق میداشتند و عهد و پیمان را محترم میشمردند، سعادت دیدار ما به تأخیر نمی افتاد و زودتر به سعادت دیدار ما نائل می شدند. 

أَکْثِرُو الدُّعاءَ بِتَعْجیلِ الْفَرَجِ فَإِنَّ ذلِکَ فَرَجُکُم (بحار الأنوار ج۵۲ ص۹۲)

ترجمه: برای تعجیل فَرَج زیاد دعا کنید، زیرا همین دعا کردن، فَرَج و گشایش شماست.                

لَوْلاَ اسْتِغْفارُ بَعْضِکُمْ لِبَعْض، لَهَلَکَ مَنْ عَلَیْها، إلاّ خَواصَّ الشّیعَهِ الَّتی تَشْبَهُ اقْوالُهُمْ افْعالَهُم (مستدرک ج ۵، ص ۲۴۷)

 ترجمه: اگر طلب مغفرت و آمرزش بعضی شماها برای همدیگر نبود، هرکس روی زمین بود هلاک می گردید، مگر آن شیعیان خاصّی که گفتارشان با کردارشان یکی است.                                   .            

 فَیعْمَلُ کلُّ اِمْرِئٍ مِنْکمْ مَا یقْرُبُ بِهِ مِنْ مَحَبَّتِنَا وَ لِیتَجَنَّبَ مَا یدْنِیهِ مِنْ کرَاهِیتِنَا وَ سَخَطِنَا فَإِنَّ اِمْرَأً یبْغَتُهُ فَجْأَةٌ حِینَ لاَ تَنْفَعُهُ تَوْبَةٌ وَ لاَ ینَجِّیهِ مِنْ عِقَابِنَا نَدَمٌ عَلَی حَوْبَة (بحار الأنوار، جلد۵۳، ص۱۷۴)

ترجمه: هر یک از شما باید به آنچه که او را به دوستی ما نزدیک می سازد، عمل کند و از آنچه که خوشایند ما نبوده و خشم ما در آن است، دوری گزیند، زیرا خداوند به طور ناگهانی انسان را می گیرد، در وقتی که توبه برایش سودی ندارد و پشیمانی او را از کیفر ما به خاطر گناهش نجات نمی دهد.

فَاتَّقُوا اَللَّهَ وَ سَلِّمُوا لَنَا وَ رُدُّوا اَلْأَمْرَ إِلَینَا فَعَلَینَا اَلْإِصْدَارُ کمَا کانَ مِنَّا اَلْإِیرَادُ وَ لاَ تُحَاوِلُوا کشْفَ مَا غُطِّی عَنْکمْ وَ لاَ تَمِیلُوا عَنِ اَلْیمِینِ إِلَی اَلشِّمَالِ وَ اِجْعَلُوا وُصُولَکمْ إِلَینَا بِالْمَوَدَّةِ وَ عَلَی اَلسُّنَّةِ اَلْوَاضِحَة (الغیبة للطوسی، جلد۱ص۲۸5)

ترجمه: از خدا بترسید و تسلیم ما باشید، و امور خود را به ما واگذار کنید، چون وظیفه ما است که شما را بی نیاز و سیراب نماییم همان طوری که ورود شما بر چشمه معرفت به وسیله ما می باشد و سعی نمایید به دنبال کشف آنچه از شما پنهان شده است نباشید.

أَبَی اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لِلْحَقِّ إِلاَّ إِتْمَاماً وَ لِلْبَاطِلِ إِلاَّ زُهُوقاً وَ هُوَ شَاهِدٌ عَلَی بِمَا أَذْکرُهُ (الغیبة للطوسی ج۱ ص۲۸۷)

ترجمه: خداوند مقدّر فرموده است که حقّ به مرحله نهایی و کمال خود برسد و باطل از بین برود، و او بر آنچه بیان نمودم گواه است.    

إِذَا أَذِنَ اَللَّهُ لَنَا فِی اَلْقَوْلِ ظَهَرَ اَلْحَقُّ وَ اِضْمَحَلَّ اَلْبَاطِلُ وَ اِنْحَسَرَ عَنْکمْ (بحار الأنوار، جلد۵۰، ص ۲۲۸)

ترجمه: هرگاه خداوند به ما اجازه دهد که سخن گوییم، حقّ ظاهر خواهد شد و باطل از میان خواهد رفت و خفقان از (سرِ) شما برطرف خواهد شد .

سَیأْتِی إِلَی شِیعَتِی مَنْ یدَّعِی اَلْمُشَاهَدَةَ أَلاَ فَمَنِ اِدَّعَی اَلْمُشَاهَدَةَ قَبْلَ خُرُوجِ اَلسُّفْیانِی وَ اَلصَّیحَةِ فَهُوَ کذَّابٌ مُفْتَرٍ وَ لاَ حَوْلَ وَ لاَ قُوَّةَ إِلاَّ بِاللَّهِ اَلْعَلِی اَلْعَظِیم (الاحتجاج، جلد۲، ص۴۷۷)                             

ترجمه: آگاه باشید به زودی کسانی ادّعای مشاهده (نیابت خاصّه) مرا خواهند کرد. آگاه باشید هر کس قبل از خروج سفیانی و شنیدن صدای آسمانی، ادّعای مشاهده مرا کند دروغگو و افترا زننده است. حرکت و نیرویی جز به خدای بزرگ نیست.           

أَنَا بَقِیةٌ مِنْ آدَمَ، وَ ذَخِیرَةٌ مِنْ نُوحٍ، وَ مُصْطَفًی مِنْ إِبْرَاهِیمَ، وَ صَفْوَةٌ مِنْ مُحَمَّدٍ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیهِمْ أَجْمَعِینَ )        (البرهان فی تفسیر القرآن، جلد۱، ص۶۱۲)

ترجمه: من باقیمانده از آدم و ذخیره نوح و برگزیده ابراهیم و خلاصه محمّد (درود خدا بر همگی آنان باد) هستم.         

زَعَمَتِ اَلظَّلَمَةُ أَنَّ حُجَّةَ اَللَّهِ دَاحِضَةٌ وَ لَوْ أُذِنَ لَنَا فِی اَلْکلاَمِ لَزَالَ اَلشَّک (بحار الأنوار، جلد۵۱، ص۴)

ترجمه: ستمگران پنداشتند که حجّت خدا از بین رفته است، در حالی که اگر به ما اجازه سخن گفتن داده می شد، هر آینه تمام شک ها را از بین می بردیم.

فَمَا أُرْغِمَ أَنْفُ اَلشَّیطَانِ بِشَیء أَفْضَلَ مِنَ اَلصَّلاَةِ فَصَلِّهَا وَ أَرْغِمْ أَنْفَ اَلشَّیطَانِ (من لایحضره الفقیه، جلد۱، ص۴۹۸)          

ترجمه: هیچ عملی همانند نماز، بینی شیطان را به خاک ذلّت نمی مالد و او را ذلیل نمی کند.، پس نماز بخوان و بینی شیطان را به خاک بمال.

أَنَّ اَلْحَقَّ مَعَنَا وَ فِینَا لاَ یقُولُ ذَلِک سِوَانَا إِلاَّ کذَّابٌ مُفْتَر (کمال الدین و تمام النعمة، جلد۲، ص۵۱۰)                     

ترجمه: حقّ با ما و در میان ماست، کسی جز ما چنین نگوید، مگر آن که دروغگو و افترا زننده باشد.              

 وَ أَمَّا ظُهُورُ اَلْفَرَجِ فَإِنَّهُ إِلَی اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ کذَبَ اَلْوَقَّاتُونَ وَ أَمَّا قَوْلُ مَنْ زَعَمَ أَنَّ اَلْحُسَینَ عَلَیهِ السَّلاَمُ لَمْ یقْتَلْ فَکفْرٌ وَ تَکذِیبٌ وَ ضَلاَل (الغیبة للطوسی، جلد۱، ص۲۹۳)                                  

ترجمه: امّا ظهور فرج، موکول به اراده خداوند متعال است و هر کس برای ظهور ما وقت تعیین کند دروغگوست. و امّا گفته کسانی که پنداشته اند امام حسین(علیه السلام) کشته نشده، کفر و دروغ و گمراهی است.                      .

أَنَّ اَللَّهَ مَعَنَا وَ لاَ فَاقَةَ بِنَا إِلَی غَیرِهِ وَ اَلْحَقُّ مَعَنَا فَلَنْ یوحِشَنَا مَنْ قَعَدَ عَنَّا وَ نَحْنُ صَنَائِعُ رَبِّنَا وَ اَلْخَلْقُ بَعْدُ صَنَائِعُنَا (الغیبة الغیبه للطوسی، جلد۱، ص۲۸۵)

ترجمه: خداوند با ماست، و به جز ذات پروردگار به چیزی نیاز نداریم، و حقّ با ماست. اگر کسانی با ما نباشند، هرگز در ما وحشتی ایجاد نمی شود، ما دست پرورده های پروردگارمان، و مردمان، دست پرورده های ما هستند.                     .

قَدْ آذَانَا جُهَلَاءُ الشِّیعَةِ وَ حُمَقَاؤُهُمْ وَ مَنْ دِینُهُ جَنَاحُ الْبَعُوضَةِ أَرْجَحُ مِنْه (الاحتجاج، جلد۲، ص۴۷۳)

ترجمه: نادانان و کم خردان شیعه و کسانی که بال پشه از دینداری آنان محکمتر است، ما را آزردند.                                

سَجْدَةُ اَلشُّکرِ مِنْ أَلْزَمِ اَلسُّنَنِ وَ أَوْجَبِهَا (وسائل الشیعة، جلد۶، ص۴۹۰)

ترجمه: سجده شکر از لازمترین و واجبترین مستحبّات است.                        

أَرْخِصْ نَفْسَکَ وَ اجْعَلْ مَجْلِسَکَ فِی الدِّهْلیزِ وَ اقْضِ حَوائِجَ النّاسِ (کلمة الامام المهدی علیه السلام، ص 565)                   

 ترجمه: خودت را (برای خدمت) در اختیار مردم بگذار، و محلّ نشستن خویش را درِ ورودی خانه قرار بده، و حوائج مردم را برآور.        

 إِنِّی أَمَانٌ لِأَهْلِ اَلْأَرْضِ کمَا أَنَّ اَلنُّجُومَ أَمَانٌ لِأَهْلِ اَلسَّمَاءِ (بحار الأنوار، جلد۷۵، ص۳۸۰)

ترجمه: وجود من برای اهل زمین، سبب امان و آسایش است، همچنان که ستارگان سبب امان آسماناند.            

وَ أَمَّا اَلْحَوَادِثُ اَلْوَاقِعَةُ فَارْجِعُوا فِیهَا إِلَی رُوَاةِ حَدِیثِنَا فَإِنَّهُمْ حُجَّتِی عَلَیکمْ وَ أَنَا حُجَّةُ اَللَّهِ علیهم (مرآة العقول: جلد۲۶، ص۲۰۵)       

ترجمه: در پیشامدهای مهمّ اجتماعی به راویان حدیث ما مراجعه کنید، زیرا که آنان حجّت من بر شما هستند و من هم حجّت خدا بر آنان هستم.

وَ أَمَّا وَجْهُ اَلاِنْتِفَاعِ بِی فِی غَیبَتِی فَکالاِنْتِفَاعِ بِالشَّمْسِ إِذَا غَیبَهَا عَنِ اَلْأَبْصَارِ اَلسَّحَابُ (بحار الأنوار ج۷۵ ص۳۸۰)            

ترجمه: کیفیّت بهره وری از من در دوران غیبت، مانند کیفیّت بهره وری از آفتاب است هنگامی که ابر آن را از چشم ها پنهان سازد.     

فإنّا یحیط علمنا بأنبائکم، و لا یعزب عنّا شیء من أخبارکم (نوادر الأخبار ج۱ ص۲۴۱)                   

ترجمه: علم و دانش ما به خبرهای شما احاطه دارد و چیزی از اخبار شما بر ما پوشیده نمیماند                 

أَنَا خاتَمُ الأَوْصِیاءِ وَ بی یَدْفَعُ اللّهُ الْبَلاءَ عَنْ أَهْلی وَ شیعَتی (عوالم العلوم ج۲۳ ص۵۸)

ترجمه: من آخرین وصیّ پیغمبر خدا هستم به وسیله من بلاها و فتنه ها از آشنایان و شیعیانم دفع و برطرف خواهد شد.       

إَنَّ الاْرْضَ لا تَخْلُوا مِنْ حُجَّة إِمّا ظاهِرًا وَ إِمّا مَغْمُورا (کمال الدین ج۲ ص۵۱۰)

ترجمه: زمین خالی از حجّت خدا نیست، یا آشکار است و یا نهان.                         .

أنَا الَّذي أملأُها عَدلاً كَما مُلِئَت جَورا (بحار الأنوار، ج 52، ص 2)

ترجمه: منم كه زمين را از عدالت لبريز مى كنم،چنان كه از ستم آكنده است.

 إنَّ لِي في إبنَةِ رَسولِ اللّه ِ اُسوَةٌ حَسَنةٌ (الغيبة، طوسى، ص 286)

ترجمه: دختر رسول خدا (فاطمه) براى من سرمشقى نيكو است.

زیارت نامه های مربوط به حضرت مهدی (عج)

تعدادی از دعاهای معتبر، درباره حضرت صاحب الامر (عج) و متعلق به ایشان است، از جمله:

• دعای عهد
• دعای غریق
• زیارت آل یس
• دعای ندبه
• دعای مربوط به عصر غیبت (اللهم عرفنی نفسک …)
• صلوات ضراب اصفهانی
• صلوات بر امام (اللهم صل علی ولیک …)
• نماز و دعای استغاثه به حضرت
• زیارت حضرت در حرم و سرداب غیبت
• زیارت حضرت بعد از نماز صبح
• دعای اللهم ادفع عن ولیک
• دعای سلامتی امام زمان، حضرت مهدی (عج) (اللهم کن لولیک …)
• دعای فرج (الهی عظم البلاء …)
• زیارت ناحیه مقدسه
• دعای افتتاح
• دعای اللهم ارزقنی توفیق الطاعه …
• زیارت امام زمان در روز جمعه

اوقات مربوط به امام عصر (عج)

در میان اوقات و روزها، زمان هایی وجود دارند که متعلق به حضرت صاحب الامر، امام زمان (ع) هستند و آن ایام عبارتند از:

• روز جمعه: در روز جمعه امید ظهور حضرت بیشتر از روزهای دیگر است و ولادت حضرت نیز در روز جمعه بوده است.
• شب قدر: در شب قدر فرشتگان و روح الامین برای تقدیر بندگان به خدمت امام می رسند.

• ساعت دوازدهم: از وقت زرد شدن خورشيد است تا غروب آن در هر روز که دعای مخصوص به خود را نیز دارد.
• نیمه شعبان: شب و روز پانزدهم ماه شعبان که میلاد آن حضرت می باشد.
• عصر دوشنبه و پنج شنبه: در عصر این دو روز، اعمال بندگان خدا بر امام عصر (عج) عرضه می گردد.
• نوروز: نوروز، روز ظهور و ظفر امام عصر (عج) بر دجّال است و بنابر فرموده امام صادق، هیچ روز نوروزی نیست مگر آن که اهل بیت انتظار فرج را در آن می کشند.
• روز عاشورا: عاشورا، روز ملقب شدن حضرت صاحب الزمان (عج) است به لقب قائم، از طرف خداوند حکیم.

مکان های منسوب به امام زمان (عج)

اگر چه همه عالم در اختیار حضرت به عنوان ولی خداوند قرار دارد اما برخی مکان ها در روایات و نقل ها به طور خاص به امام عصر منسوب شده که عبارتند از:

• سرداب غیبت: سرداب غیبت واقع در شهر سامرا که محل عبادت امام هادی، امام عسکری و امام زمان بوده است. زیارت امام در هر مکان به ویژه این مکان مقدس بسیار مستحب است.
• مسجد جمکران: این مسجد عظیم الشان نزدیک روستای جمکران قم به دستور خود حضرت توسط حسن ابن مثله جمکرانی ساخته شده است.
• وادی السلام: مقام امام زمان در قبرستان وادی السلام، واقع در نجف اشرف از جمله مکان هایی ست که توجه مشتاقان حضرت را به خود جلب می کند.
• ذی طوی: منطقه ای ست در مکه که طبق برخی روایات احتمال حضور و زندگی حضرت در آنجا وجود دارد و محل دیدار امام با 313 یارشان قبل از ظهور است.
• کوه رضوی: کوهی ست میان مکه و مدینه که بنا به بعضی نقل ها محل زندگی امام زمان است.
• طیبه: طیبه یا مدینه که امکان زندگی حضرت در آنجا هست.

کتاب شناسی امام زمان (عج)

درباره امام زمان کتاب ها و آثار مختلفی به چاپ رسیده که از میان آنها می توان به آثار زیر اشاره کرد:

• البیان فی اخبار صاحب الزمان: این کتاب نوشته ی محمد ابن یوسف گنجی شافعی ست و بر اساس منابع اهل سنت می باشد.
• کفایه المهتدی فی معرفه المهدی: این کتاب اثر سید محمد موسوی سبزواری و به زبان فارسی ست.
• نجم الثاقب: این کتاب نوشته میرزا حسین نوری و به زبان فارسی است و درباره زوایای مختلف وجودی حضرت می باشد.
• منتخب الاثر فی الامام الثانی عشر: کتابی روایی به زبان عربی اثر لطف الله صافی گلپایگانی
• دانش نامه امام مهدی: مجموعه ای ده جلدی اثر جناب محمد محمدی ری شهری و گروهی از نویسندگان
• یوم الخلاص (روزگار رهایی): این اثر 2 جلدی نوشته کامل سلیمان می باشد و شامل تعداد بسیار زیادی از روایات پیرامون علائم و نشانه های ظهور و مسائل مربوط به مهدویت همراه با شرح مختصر است.
• کتاب الغَیبَة: یکی از آثار مهم شیعه در موضوع غیبت و ظهور امام عصر این کتاب است که آن را با عنوان غیبت نعمانی هم میشناسند زیرا نوشته محمد بن ابراهیم نُعمانی است که در اوایل دوران غیبت کبری آن را نوشته است. مجموع روایات کتاب ۴۷۸ عدد است که جزو منابع بسیاری از کتب دیگر عالمان متأخر شیعی است.
• کمال الدین و تمام النعمه: کتابی به زبان عربی تالیف ابن بابویه ملقب به شیخ صدوق درباره غیبت و ظهور امام زمان
• آفتاب مهر: پرسش و پاسخ مهدوی، به همت جمعی از محققین مرکز تخصصی مهدویت و ویراستاری محمد رضا مجیری
• خورشید مغرب: خورشید مغرب یا (غیبت، انتظار، و تکلیف) در 14 فصل به قلم محمد رضا حکیمی. شامل دلایل عقلی و نقلی پیرامون وجود مبارک امام عصر (عج)

آثار ادبی و هنری مربوط به حضرت مهدی (عج)

تعدادی از آثار هنری مربوط به حضرت ولی عصر (عجل الله تعالی فرجه الشریف) عبارت است از:

• فیلم سینمایی: فیلم های قدمگاه (محمد مهدی عسگرپور)، سبز کوچک (غلامرضا رمضانی)، خدا نزدیک است (علی وزیریان)

• انیمیشن: شاهزاده روم (هادی محمدیان)، امیرالزمان (عباس یوسفی)، آقا مهدی خوب (نوروز عباسی)، پسر مهزیار (محسن عنایتی)، مسجد جمکران و امام را صدا کن (سعید حسن شیری)
• خوشنویسی: یا ابا صالح (مسعود نجابتی)، آثار جلیل رسولی
• موسیقی: صبحت بخیر آقای من (حامد زمانی)، سیصد و سیزده، دور از تو سالها، بی کسی، باغهای پاییزی، آرامش، خبر خوب، نیومدی، پایان پریشانی، رویا، یوسف، ظهور (پویا بیاتی)، منم سرگشته حیرانت ای دوست (حسین کشتکار)، عطر نرگس و حس غریب (علی لهراسبی)، بازا قرار من (علی امینیان)، صبح سپید (علی اصحابی)، عباس قمری (انتظار)، به من رحم کن بی قرارم بیا، ای آرزوترین بهار، بی قرار یک دنیا، بهار با نگار و جان جانان (حامد جلیلی)، ترانه عشق (جواد مقدم)، مجنون جمکران (حمید نور محمدی)، جمعه های انتظار (علی ستوده) و دکلمه های مرحوم محمد رضا آقاسی
• نگارگری: او خواهد آمد اثر استاد محمود فرشچیان و رضا بدرالسماء
• نقاشی: نقاشی های امام زمان در مسجد الحرام و نماز حجت ابن الحسن بر پیکر پدر (حسن روح الامین)، (کاظم باقرنیا)، مجموعه نقاشی های (علی میری)، ظهور امام زمان (علی بحرینی)

برخی از آثار ادبی که برای امام مهدی (عج) خلق شده اند عبارت است از:

• شعر و متن: مجموعه شعر اشک فراق (حسین حیرانی هوئی)، در حسرت تو خون شده چشم نگارها (هادی ملک پور)، باز هم روح الامین (محمد فردوسی)، مجموعه شعر به احترام آفتاب برای نوجوانان (سید علی کاشفی خوانساری)، تعدادی از اشعار حافظ، مجموعه یادداشت‌های ادبی به نام ندبه های دلتنگی (رضا بابایی)

لغات و اصطلاحات پر کاربرد موضوع اصلی مقاله عبارت است از:

• نواب اربعه: به چهار نماینده امام زمان (عج) در دوران غیبت صغری که رابط میان شیعیان و امام بودند، گفته می شود.
• انتظار فرج: انتظار فرج به معنای چشم به راه بودن برای برقراری دولت حق و گسترش صلح جهانی به دست حضرت مهدی (ع) است.
• رجعت: رجعت که با توجه به آیات و روایات از اعتقادات مسلم شیعیان است به معنای زنده شدن و بازگشت گروهی از کسانی که از دنیا رفته اند در زمان امام زمان (عج) است.
• امامیه: شیعه دوازده امامی یا اثنی عشری که بزرگ ترین گروه شیعیان هستند، معتقدند که رهبری جامعه پس از پیامبر بر عهده ی امامی ست که از سوی خدا تعیین می شود که اولین آنها حضرت علی (ع) و آخرینشان حضرت مهدی (ع) است.
• ظهور: ظهور امام به معنای نمایان شدن ایشان برای عموم مردم و در ادامه، قیام و برقراری عدل است.
• حدیث ثقلین: حدیثی منتسب به پیامبر (ص) و مورد تایید شیعه و اهل سنت که درباره جایگاه والای قرآن و اهل بیت (ع) است.
• حدیث دوازده خلیفه: حدیثی از پیامبر (ص) که در آن جانشینان خود را دوازده نفر از قریش دانسته اند. این حدیث مورد پذیرش علمای اهل سنت نیز هست اما درباره مصداق آن نظر واحدی ندارند.
• حدیث مرگ جاهلیت: روایتی مورد قبول شیعه و اهل سنت از پیامبر (ص) که فرموده اند: هر کس بمیرد و امام زمانش را نشناخته باشد، به مرگ جاهلی مرده است.
• منصور به رعب: منصور بالرعب بودن به معنی آن است که پیروزی حضرت در سایه وحشتى است که در دل دشمنان، ازایشان و لشکریانشان ایجاد مى شود.
• غیبت: غیبت که از سنت های الهی است، به معنای پنهان بودن امام از دیدگان مردم (به غیر از موارد خاص) و ناشناس بودن ایشان است.
• سرداب غیبت: یا سرداب مقدس، زیر زمین خانه امام عسکری (ع) در حرم ایشان در سامرا است که محل زندگی و عبادت امام هادی (ع) و امام عسکری (ع) و امام زمان بوده است.
• مهدویت: این اصطلاح به معنایموعودباوری و اعتقاد به یک نجات‌بخش است که در آخرالزمان برای نجات و رهایی انسان‌ها و برقراری صلح و عدالت خواهد آمد.
• متواتر: خبر یا حدیثی ست که در سلسله سند آن، همه راویان تا شخصمعصوم به تعدادی باشند که امکان توافق عمدی آن‌ها بر نسبت دادن دروغ به معصوم محال باشد و خبر آن‌ها موجب علم و یقین گردد. 

• ویکی فقه
• ویکی شیعه
• وبسایت های محتوایی حوزه علوم دینی و اعتقادی