بیماری ورم معده چیست؟ | راهنمای جامع علائم، علل، پیشگری و درمان

گاستریت، ورم معده یا التهاب معده (Gastritis) به التهابات و مشکلات گوارشی در معده اشاره می‌ کند. در کل یک اصطلاح کلی برای گروهی از شرایط با یک ویژگی مشترک است که شامل التهاب پوشش داخلی معده (دیواره ی معده) و تحریک یا فرسایش پوشش داخلی معده است. این مشکل می ‌تواند به‌صورت ناگهانی یا حاد رخ دهد یا این که افراد به ‌تدریج یا به ‌صورت مزمن درگیر آن شوند. التهاب معده را می ‌توان به ‌عنوان یکی از شایع ترین بیماری های گوارشی در نظر گرفت. ورم معده همانند یبوست، آپاندیسیت، هموروئید، شقاق، سنگ کیسه صفرا، سندروم روده تحریک پذیر، کبد چرب، زخم معده، رفلاکس معده، سلیاک، کولیت زخمی، دیورتیکولیت، پانکراتیت و … یکی از انواع بیماری های دستگاه گوارش بدن انسان است.

در این مطلب، شیوع، علائم، علل، تشخیص، درمان و شرایط مراجعه به پزشک برای بیماری ورم معده، ارائه می شود. امید است با مطالعه این مطلب شناخت خوبی از این بیماری به دست آورید.

انواع ورم معده

متخصصان انواع مختلفی از گاستریت را شناسایی کرده ‌اند. دلیل این دسته ‌بندی مختلف نیز تفاوت علل ایجاد کننده التهاب معده است. یکی از دسته ‌بندی ‌های آن را می ‌توان شامل موارد زیر در نظر گفت:

• ورم معده مزمن: در حالت مزمن بیماری به ‌آهستگی ایجاد می ‌شود و برای مدتی طولانی ادامه می ‌یابد.
• ورم معده حاد: در حالت حاد نیز بیماری به‌ صورت ناگهانی و برای مدتی کوتاه ایجاد می‌ شود.

همچنین بسته به دلیل التهاب معده، دسته‌ بندی موجود برای این بیماری شامل موارد زیر می‌ شود:

• گاستریت هلیکوباکترپیلوری
• گاستریت خود ایمنی
• گاستریت واکنشی
• گاستریت فرسایشی حاد
• معده عصبی

علائم شایع ورم معده

مهمترین علائم گاستریت شامل موارد زیر می ‌شود:

• گرفتگی و اسپاسم ‌های دردناک در معده
• معده درد و شکم درد
• نفخ شکم
• ابتلا به سوء هاضمه
• مدفوع سیاه و قیری رنگ
• سوزش معده (خصوصا حس سوزش در قسمت بالای شکم که با غذا خوردن بدتر یا بهتر می ‌شود)
• احساس تهوع و استفراغ (خصوصا در برخی مواقع استفراغ خونی یا محتوی موادی قهوه ‌ای‌رنگ)
• احساس پری (در بالای شکم بعد از غذا خوردن)
• کاهش وزن (بدون دلیل)
• آروغ زدن (به دنبال عدم هضم غذا یا رفلاکس)

علل بیماری ورم معده

از دیدگاه طب سنتی سوزش معده و ترش کردن می‌تواند به علل زیر باشد:

• رطوبت داشتن زیاد دهانه معده (در این صورت علائم با گرسنگی بهبود یافته و احساس سوزش با مصرف غذا تشدید می‌ شود).
• ریختن زیاد از حد خلط سودای ترش بر دهانه معده، (در این صورت سوزش با غذا خوردن تسکین یافته و با گرسنگی تشدید می‌ یابد).

از جمله علت های شایع ورم معده در طب پزشکی می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• عفونت ‌های ایجاد شده توسط هلیکوباکتر پیلوری (شایع ترین دلیل)
• استفاده طولانی مدت از دارو ها (مانند آسپرین، ایبوپروفن یا ناپروکسن)
• رژیم غذایی نامناسب و فاقد مواد مغذی کافی
• نوشیدن بیش از حد الکل
• ابتلا به بیماری سلیاک
• رفلاکس صفرا
• فرو بردن مواد خورنده یا سموم
• استعمال سیگار
• کم‌ خونی پرشینیوز
• استرس شدید

تفاوت و شباهت ورم معده و زخم معده

یک تفاوت عمده بین این دو این است که التهابات ناشی از ورم معده به معده محدود می ‌شود و به روده‌ ی باریک گسترش نمی ‌یابد؛ در حالی‌که زخم معده، تنها به معده محدود نمی ‌شود و می‌ تواند دوازدهه و مری را نیز تحت تأثیر قرار بدهد. همچنین شیوع زخم معده بیشتر از ورم معده است. وجه شباهت ورم معده و زخم معده این است که هر دو می ‌توانند در اثر عفونت باکتری هلیکوباکتر پیلوری به ‌وجود بیایند. همچنین هر دوی آن ها با رژیم غذایی بد، استرس، اختلالات خود ایمنی و مصرف بی‌ رویه ‌ی دارو های ضدالتهاب غیراستروئیدی بدتر می ‌شوند.

عوارض احتمالی ورم معده

در صورت درمان نشدن ورم معده، عوارض بیماری می تواند از خفیف تا عوارض شدید و آسیب‌ رسان گسترده باشد. این عوارض شامل موارد زیر می شود:

• ابتلا به زخم معده
• ابتلا به خونریزی معده

شیوه تشخیص بیماری ورم معده

برای تشخیص گاستریت، فوق تخصص گوارش سابقه پزشکی شخص بیمار و سابقه خانوادگی او را بررسی کرده و یک ارزیابی فیزیکی کامل انجام می ‌دهد. در ادامه برای تشخیص قطعی گاستریت موارد زیر آزمایش می شوند:

• انجام آزمایش خون: آزمایش‌ های خونی مختلفی ممکن است انجام شود که شامل موارد زیر می شود:
• آزمایش گلبول های قرمز خون: برای تعیین این که آیا فرد دچار کم‌ خونی شده یا خیر، درخواست می شود.
• آزمایش H. pylori: عفونت باکتریایی را تشخیص می دهند.
• آزمایش خون غربالگری: کم ‌خونی ‌های مزمن و خطرناک را رد یابی می کنند.
• آزمایش تنفس: از شما خواسته می شود که یک مایع شفاف و بی مزه بنوشید و سپس درون یک کیسه نفس بکشید. اگر به هلیکوباکتری پیلوری آلوده باشید، این کار به پزشک کمک می کند که گاز دیاکسید کربن اضافی در تنفس شما را آشکار نماید.
• آزمایش مدفوع: برای تشخیص التهاب دیواره معده ممکن است درخواست شود (وجود خون در مدفوع می‌ تواند یکی از نشانه ‌های گاستریت محسوب شود).
• انجام آندوسکوپی فوقانی: در طی این روش، یک دوربین کوچک متصل به یک لوله بلند، نازک و انعطاف پذیر از طریق دهان وارد معده و روده می شود. این آزمایش به پزشک اجازه می دهد که التهاب، خونریزی و هرگونه بافت غیرطبیعی را بررسی کند. پزشک ممکن است برای کمک به تشخیص، چند نمونه بافت کوچک برای آزمایش بیشتر بردارد.

درمان ورم معده

درمان ورم معده در طب سنتی می تواند به صورت زیر باشد:

• استفاده از دم‌ کرده بابونه، نعناع، رازیانه و بادرنجبویه
• مصرف مخلوط کنجد له شده و کوبیده با نبات
• نوشیدن دم‌ کرده یک مشت گل و برگ پنیرک (در یک لیتر آب جوش)
• خوردن دمنوش یک قاشق مربا خوری گل ختمی (در یک فنجان آب جوش)
• خوردن دمنوش به و گل محمدی (همراه با هم)
• نوشیدن آب سیب (اندک اندک نوشیده شود)
• خوردن دمنوش شنبلیله
• نوشیدن عرق کاسنى
• خوردن دمنوش تخم بالنگ
• خوردن پروبیوتیک ها
• خوردن عسل

نوع درمان توصیه شده و زمان بهبودی به عامل بیماری، بستگی دارد. ورم معده اغلب بدون عارضه برطرف می شود، خصوصا زمانی که از دارو ها یا انتخاب درست سبک زندگی ناشی شده باشد. درمان ورم معده در طب جدید پزشکی می تواند زیر باشد:

• خوردن قرص دایجستیو: برای گاستریت، به منظور هضم بهتر غذا و کاهش نفخ، بعد از غذا تجویز می ‌شود که باید آن را قبل از وعده ‌های غذایی مصرف کرد.
• مصرف کردن دایمیتیکون: یکی از دارو های موثر در درمان گاستریت و کاهش عوارض آن محسوب می ‌شود.
• فاموتیدین: یکی از رایج ‌ترین دارو هایی است که در درمان مشکلات معده، خصوصا گاستریت تجویز می ‌شود. فاموتیدین به ‌عنوان قرص ورم معده، یک آنتی اسید است که می ‌تواند اسید معده را خنثی کند.
• آنتی‌اسید ها و دارو های مهار کننده پمپ ‌های پروتون یا مسدود کننده ‌های H-2: از دیگر گزینه‌ های درمانی است که برای درمان التهاب معده تجویز می‌ شود. از این دارو ها خصوصا برای کاهش اسید معده و اثرات منفی و مخرب آن روی مخاط معده استفاده می ‌شود. از مهم ترین آن ها می ‌توان به امپرازول، لانسوپرازول و پانتوپرازول اشاره کرد. در درمان قطعی ورم معده مصرف این دارو ها از اهمیت بسیار زیادی بر خوردار است.

شرایط مراجعه به پزشک در درمان ورم معده

اگر نشانه های شما طی دو هفته پس از درمان برطرف نشدند و در صورت داشتن موارد زیر سریعا به پزشک مراجعه نمایید:

• اگر دمای بدن شما 38 درجه یا بیشتر است،
• اگر درد شدیدی در شکم خود احساس می کنید،
• چنانچه استفراغ شما شبیه به تفاله های قهوه است،
• در صورتی که مدفوع شما سیاه یا قیری است.

پیشگیری از ابتلاء به ورم معده

برخی از موارد مهم که در پیشگیری از ورم معده توصیه شده است، عبارت است از:

• مراقبت از سلامت روان و دوری از تنش
• خوردن وعده غذایی کوچک تر، منظم تر و آهسته تر
• ترک سیگار
• مدیریت اضطراب و استرس
• دراز نکشیدن دو تا سه ساعت بعد از غذا
• مصرف نکردن الکل و کافئین
• شستن مرتب دست ها

• وبسایت درمانکده
• وبسایت دکترتو
• ویکی پدیا