image 1632036721

زیارت اربعین | متن کامل به همراه ترجمه و صوت

1

مقدمه

زیارت امام حسین (ع) در روز اربعین (بیستم ماه صفر) مستحبّ و بسیار مورد تأکید واقع شده است. شیخ طوسی از امام حسن عسگری (ع) روایت کرده است: نشانه‌های مؤمن 5 چیز است: خواندن 51 رکعت نماز (که منظور17 رکعت واجب و 34 رکعت نافله در هر شبانه روز است)، زیارت اربعین، انگشتر به دست راست کردن، پیشانی را در سجده بر خاک نهادن و بلند گفتن بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیِمِشایان ذکر است خواندن زیارت اربعین یکی از اقدامات مهم از اعمال شب و روز اربعین است. در این مطلب متن زیارت اربعین در هر 2 صورت نقل شده، ارائه می شود.

متن اصلی

زیارت امام حسین (ع) در روز اربعین به 2 صورت نقل شده است:

  • زیارت نقل شده اول اربعین

زیارتی است كه شیخ طوسی در كتاب التهذیب از صفوان جمّال روایت كرده است که مولایم امام صادق (ع) درباره زیارت اربعین به من گفت: هنگامی‌که بخش قابل توجهی از روز بالا آمد، بخوان:

  • السَّلاَمُ عَلَى وَلِيِّ اللَّهِ وَ حَبِيبِهِ السَّلاَمُ عَلَى خَلِيلِ اللَّهِ وَ نَجِيبِهِ‏،

ترجمه: سلام بر ولى خدا و دوست و حبيب او سلام بر دوستدار و محبوب و برگزيده خدا،

  • السَّلاَمُ عَلَى صَفِيِّ اللَّهِ وَ ابْنِ صَفِيِّهِ السَّلاَمُ عَلَى الْحُسَيْنِ الْمَظْلُومِ الشَّهِيدِ،

ترجمه: سلام بر بنده برگزیده خدا و فرزند برگزیده‌اش سلام بر حسين مظلوم شهيد راه خدا،

  • السَّلاَمُ عَلَى أَسِيرِ الْكُرُبَاتِ وَ قَتِيلِ الْعَبَرَاتِ‏،

ترجمه: سلام بر آن اسير غم و اندوه و مصايب سخت عالم و كشته اشک ها،

  • اللَّهُمَّ إِنِّي أَشْهَدُ أَنَّهُ وَلِيُّكَ وَ ابْنُ وَلِيِّكَ وَ صَفِيُّكَ وَ ابْنُ صَفِيِّكَ الْفَائِزُ بِكَرَامَتِكَ،‏

ترجمه: پروردگارا من گواهى مى‏ دهم كه آن حضرت ولى تو و فرزند ولى توست و برگزيده تو و فرزند برگزيده توست كه به لطف و كرمت رستگار شد،

  • أَكْرَمْتَهُ بِالشَّهَادَةِ وَ حَبَوْتَهُ بِالسَّعَادَةِ وَ اجْتَبَيْتَهُ بِطِيبِ الْوِلاَدَةِ،

ترجمه: تو او را به فيض شهادت گرامى داشتى و به سعادت مخصوص گردانيدى و به پاكى نسل برگزيدى،

  • وَ جَعَلْتَهُ سَيِّداً مِنَ السَّادَةِ وَ قَائِداً مِنَ الْقَادَةِ وَ ذَائِداً مِنَ الذَّادَةِ وَ أَعْطَيْتَهُ مَوَارِيثَ الْأَنْبِيَاءِ،

ترجمه: و او را امام بزرگى از بزرگان عالم و پيشوايى از پيشوايان الهى جهان قرار دادى و مدافعی از مدافعان حق قرار دادی و ميراث تمام پيمبران را به او عطا كردى،

  • وَ جَعَلْتَهُ حُجَّةً عَلَى خَلْقِكَ مِنَ الْأَوْصِيَاءِ فَأَعْذَرَ فِي الدُّعَاءِ وَ مَنَحَ النُّصْحَ‏،

ترجمه: و او را از میان جانشينان پيغمبر، حجت خود بر خلق گردانيدى او هم در اتمام حجت بر خلق جای عذری باقی نگذاشت و اندرز و نصيحت امت را با عطوفت و مهربانى انجام داد،

  • وَ بَذَلَ مُهْجَتَهُ فِيكَ لِيَسْتَنْقِذَ عِبَادَكَ مِنَ الْجَهَالَةِ وَ حَيْرَةِ الضَّلاَلَةِ،

ترجمه: و خون پاك و جانش را در راه تو بذل کرد تا بندگانت را از جهالت و حیرت گمراهى نجات دهد،

  • وَ قَدْ تَوَازَرَ عَلَيْهِ مَنْ غَرَّتْهُ الدُّنْيَا وَ بَاعَ حَظَّهُ بِالْأَرْذَلِ الْأَدْنَى وَ شَرَى آخِرَتَهُ بِالثَّمَنِ الْأَوْكَسِ‏،

ترجمه: کسانی که دنیا مغرورشان کرد و بهره واقعی خود را به فرومایه‌ترین و پست‌ترین چیز فروختند و آخرتشان را به کمترین بها به گردونه فروش گذاشتند، و ظلم و جور كردند،

  • وَ تَغَطْرَسَ وَ تَرَدَّى فِي هَوَاهُ وَ أَسْخَطَكَ وَ أَسْخَطَ نَبِيَّكَ‏،

ترجمه: تکبّر کردند و خود را در دامن هوای نفس انداختند و تو را و پيغمبرت را به خشم آوردند،

  • وَ أَطَاعَ مِنْ عِبَادِكَ أَهْلَ الشِّقَاقِ وَ النِّفَاقِ وَ حَمَلَةَ الْأَوْزَارِ الْمُسْتَوْجِبِينَ النَّارَ،

ترجمه: و از آن بندگانت كه از اهل تفرقه و نفاق و دشمنى با تو بودند پيروى كردند در صورتى كه آنها حامل بار سنگين گناه و معاصى و مستوجب آتش دوزخ بودند،

  • فَجَاهَدَهُمْ فِيكَ صَابِراً مُحْتَسِباً حَتَّى سُفِكَ فِي طَاعَتِكَ دَمُهُ وَ اسْتُبِيحَ حَرِيمُهُ‏،

ترجمه: پس با آن ستمكاران در راه تو صابرانه جهاد كرد تا در راه طاعتت خون پاكش بخاك ريخت و هتک حرمت حريم مطهر خاندان پاكش را مباح شمردند،

  • اللَّهُمَّ فَالْعَنْهُمْ لَعْناً وَبِيلاً وَ عَذِّبْهُمْ عَذَاباً أَلِيماً،

ترجمه: پروردگارا تو آن قوم ستمكار ظالم را لعن شديد كن و به عذاب سخت دردناك معذب ساز،

  • السَّلاَمُ عَلَيْكَ يَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ السَّلاَمُ عَلَيْكَ يَا ابْنَ سَيِّدِ الْأَوْصِيَاءِ،

ترجمه: سلام بر تو اى فرزند رسول خدا (ص) و سلام بر تو اى فرزند سرور جانشینان پيغمبر خدا،

  • أَشْهَدُ أَنَّكَ أَمِينُ اللَّهِ وَ ابْنُ أَمِينِهِ عِشْتَ سَعِيداً وَ مَضَيْتَ حَمِيداً وَ مُتَّ فَقِيداً مَظْلُوماً شَهِيداً

ترجمه: گواهى مي دهم كه تو امين وحى خدايى و فرزند امين حق، همه عمر با سعادت در جهان زيستى و با ثناى حق درگذشتى و از دنيا رحلت كردى و مظلوم و شهيد راه حق گشتى،

  • وَ أَشْهَدُ أَنَّ اللَّهَ مُنْجِزٌ مَا وَعَدَكَ وَ مُهْلِكٌ مَنْ خَذَلَكَ وَ مُعَذِّبٌ مَنْ قَتَلَكَ،‏

ترجمه: و باز گواهى مي دهم كه خداى متعال وعده ‏اى كه به تو داده‏ است به آن وفا كند و آنان كه تو را خوار و مضطر گذاشتند همه را هلاك كند و قاتلانت را عذاب سخت چشاند،

  • وَ أَشْهَدُ أَنَّكَ وَفَيْتَ بِعَهْدِ اللَّهِ وَ جَاهَدْتَ فِي سَبِيلِهِ حَتَّى أَتَاكَ الْيَقِينُ،‏

ترجمه: و باز گواهى مي دهم كه تو به عهد خدا وفا كردى و در راه خدا همه عمر جهاد كردى تا هنگام رحلتت فرا رسيد،

  • فَلَعَنَ اللَّهُ مَنْ قَتَلَكَ وَ لَعَنَ اللَّهُ مَنْ ظَلَمَكَ وَ لَعَنَ اللَّهُ أُمَّةً سَمِعَتْ بِذَلِكَ فَرَضِيَتْ بِهِ‏،

ترجمه: پس خدا لعنت كند کسی كه تو را كشت و خدا لعنت كند کسی که به تو ظلم و ستم كرد و خدا لعنت كند آن كسانی را كه قتل و ظلم به تو را چون شنيدند راضى و خوشنود گشتند،

  • اللَّهُمَّ إِنِّي أُشْهِدُكَ أَنِّي وَلِيٌّ لِمَنْ وَالاَهُ وَ عَدُوٌّ لِمَنْ عَادَاهُ‏،

ترجمه: پروردگارا من تو را گواه مى ‏گيرم كه من دوست آن حضرت و دوست دوستداران او هستم و دشمن با دشمنان او،

  • بِأَبِي أَنْتَ وَ أُمِّي يَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ أَشْهَدُ أَنَّكَ كُنْتَ نُوراً فِي الْأَصْلاَبِ الشَّامِخَةِ وَ الْأَرْحَامِ الْمُطَهَّرَةِ،

ترجمه: پدر و مادرم فداى تو اى فرزند رسول خدا گواهى مى‏ دهم كه تو نورى در اصلاب پدران عاليرتبه و ارحام مادران پاك طينت بودى،

  • لَمْ تُنَجِّسْكَ الْجَاهِلِيَّةُ بِأَنْجَاسِهَا وَ لَمْ تُلْبِسْكَ الْمُدْلَهِمَّاتُ مِنْ ثِيَابِهَا،

ترجمه: و آلودگی های جاهليت تو را آلوده نساخت و جامه ‏هاى تيره ظلمانى اعصار جاهليت تو را نپوشانيد،

  • وَ أَشْهَدُ أَنَّكَ مِنْ دَعَائِمِ الدِّينِ وَ أَرْكَانِ الْمُسْلِمِينَ وَ مَعْقِلِ الْمُؤْمِنِينَ‏،

ترجمه: و باز گواهى مى ‏دهم كه تو از ستون‌های دین و اساس آيين مسلمين و پناه و نگهبان اهل ايمان،

  • وَ أَشْهَدُ أَنَّكَ الْإِمَامُ الْبَرُّ التَّقِيُّ الرَّضِيُّ الزَّكِيُّ الْهَادِي الْمَهْدِيُ،‏

ترجمه: و باز گواهى مى ‏دهم كه محققا تويى پيشواى نيكوكار با تقواى پسنديده صفات پاك و پاكيزه ذات و هدايت كننده خلق و هدايت يافته به حق،

  • وَ أَشْهَدُ أَنَّ الْأَئِمَّةَ مِنْ وُلْدِكَ كَلِمَةُ التَّقْوَى وَ أَعْلاَمُ الْهُدَى وَ الْعُرْوَةُ الْوُثْقَى وَ الْحُجَّةُ عَلَى أَهْلِ الدُّنْيَا،

ترجمه: و باز گواهى مى‏ دهم كه امامان امت كه از فرزندان تواند همه با روح تقوى و راهنماى طريق حق و رشته محكم ايمان خلق و حجت خدايند بر تمام اهل دنيا،

  • وَ أَشْهَدُ أَنِّي بِكُمْ مُؤْمِنٌ وَ بِإِيَابِكُمْ مُوقِنٌ بِشَرَائِعِ دِينِي وَ خَوَاتِيمِ عَمَلِي‏،

ترجمه: و شهادت مى‏ دهم كه من به امامت و حقانيت شما ايمان و به رجعت شما يقين دارم بر اساس قوانین دینم و سرانجام كارم،

  • وَ قَلْبِي لِقَلْبِكُمْ سِلْمٌ وَ أَمْرِي لِأَمْرِكُمْ مُتَّبِعٌ وَ نُصْرَتِي لَكُمْ مُعَدَّةٌ حَتَّى يَأْذَنَ اللَّهُ لَكُمْ‏ فَمَعَكُمْ مَعَكُمْ لاَ مَعَ عَدُوِّكُمْ‏،

ترجمه: و قلبم تسليم قلب پاك شما و همه كارم پيرو امر شماست و ياريم تا خدا اذن دهد براى شما مهياست، پس با شما هستم نه با دشمنان شما،

  • صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَيْكُمْ وَ عَلَى أَرْوَاحِكُمْ وَ أَجْسَادِكُمْ وَ شَاهِدِكُمْ وَ غَائِبِكُمْ وَ ظَاهِرِكُمْ وَ بَاطِنِكُمْ آمِينَ رَبَّ الْعَالَمِينَ‏.

ترجمه: درود خدا بر شما و بر جسم و جان پاك شما باد و درود خدا بر شما باد از حاضر و غايب شما و بر ظاهر و بر باطن شما باد، اى پروردگار عالميان اين دعاى مرا اجابت فرماى.

در ادامه قید شده است، پس 2 ركعت نماز بجا آور و دعا ‏كن برای آنچه مى‏ خواهى.

پیاده روی اربعین
  • زیارت نقل شده دوم اربعین

زیارتی است که از عطیه عوفی کوفی، همسفر جابربن عبدالله انصاری نقل شده است. در همان اولین اربعین پس از عاشورا جابر بن عبدالله انصاری که در آن هنگام ‏نابینا شده بود، به همراه عطیه عوفی موفق شدند که به زیارت امام حسین ‏(ع‏) نائل شوند، وقتی به غاضریه رسیدند، جابر در آب فرات غسل کرد و پیراهن پاکیزه‌ای که با خود داشت پوشید، قدری عطر بر سر و بدن پاشید و پابرهنه رفت تا نزد قبر مطهر امام حسین (ع) ایستاد. با راهنمایی عطیه، دست روی قبر گذاشت، 3 مرتبه الله اکبر گفت، سپس افتاد و بیهوش شد، وقتی به هوش آمد شنیده شد که می‌گفت: السّلام علیکم یا آل الله… (که این همان زیارت نیمه رجب است.)

  • السَّلامُ عَلَيْكُمْ يَا آلَ اللّهِ، السَّلامُ عَلَيْكُمْ يَا صَفْوَةَ اللّهِ، السَّلامُ عَلَيْكُمْ يَا خِيَرَةَ اللّهِ مِنْ خَلْقِهِ، السَّلامُ عَلَيْكُمْ يَا سادَةَ السَّاداتِ،

ترجمه: سلام بر شما ای خاندان خدا، سلام بر شما ای برگزیدگان خدا، سلام بر شما ای انتخاب ‌شده‌های خدا از میان آفریده‌ها، سلام بر شما ای آقایان آقاها،

  • السَّلامُ عَلَيْكُمْ يَا لُيُوثَ الْغاباتِ، السَّلامُ عَلَيْكُمْ يَا سُفُنَ النَّجاةِ، السَّلامُ عَلَيْكَ يَا أَبا عَبْدِ اللّهِ الْحُسَيْنِ، السَّلامُ عَلَيْكَ يَا وارِثَ عِلْمِ الْأَنْبِياءِ وَرَحْمَةُ اللّهِ وَبَرَكاتُهُ،

ترجمه: سلام بر شما ای شیران بیشه‌ها، سلام بر شما ای کشتی‌های نجات، سلام بر تو ای اباعبدالله الحسین، سلام بر تو ای وارث دانش پیامبران، رحمت و برکات خدا بر تو باد،

  • السَّلامُ عَلَيْكَ يَا وارِثَ آدَمَ صَفْوَةِ اللّهِ، السَّلامُ عَلَيْكَ يَا وارِثَ نُوحٍ نَبِيِّ اللّهِ، السَّلامُ عَلَيْكَ يَا وارِثَ إِبْراهِيمَ خَلِيلِ اللّهِ، السَّلامُ عَلَيْكَ يَا وارِثَ إِسْماعِيلَ ذَبِيحِ اللّهِ،

ترجمه: سلام بر تو ای وارث آدم برگزیده خدا، سلام بر تو ای وارث نوح پیامبر خدا، سلام بر تو ای وارث ابراهیم دوست خدا، سلام بر تو ای وارث اسماعیل قربانی خدا،

  • السَّلامُ عَلَيْكَ يَا وارِثَ مُوسى كَلِيمِ اللّهِ، السَّلامُ عَلَيْكَ يَا وارِثَ عِيسى رُوحِ اللّهِ، السَّلامُ عَلَيْكَ يَا وارِثَ مُحَمَّدٍ حَبِيبِ اللّهِ

ترجمه: سلام بر تو ای وارث موسی هم‌سخن خدا، سلام بر تو ای وارث عیسی روح خدا، سلام بر تو ای وارث محمّد محبوب خدا؛

  • السَّلامُ عَلَيْكَ يَا ابْنَ مُحَمَّدٍ الْمُصْطَفى، السَّلامُ عَلَيْكَ يَا ابْنَ عَلِيٍّ الْمُرْتَضى، السَّلامُ عَلَيْكَ يَا ابْنَ فاطِمَةَ الزَّهْراءِ، السَّلامُ عَلَيْكَ يَا ابْنَ خَدِيجَةَ الْكُبْرَى،

ترجمه: سلام بر تو ای فرزند محمّد مصطفی، سلام بر تو ای فرزند علی مرتضی، سلام بر تو ای فرزند فاطمه زهرا، سلام بر تو ای فرزند خدیجه کبری،

  • السَّلامُ عَلَيْكَ يَا شَهِيدُ ابْنَ الشَّهِيدِ، السَّلامُ عَلَيْكَ يَا قَتِيلُ ابْنَ الْقَتِيلِ، السَّلامُ عَلَيْكَ يَا وَلِيَّ اللّهِ وَابْنَ وَلِيِّهِ، السَّلامُ عَلَيْكَ يَا حُجَّةَ اللّهِ وَابْنَ حُجَّتِهِ عَلَى خَلْقِهِ،

ترجمه: سلام بر تو ای شهید فرزند شهید، سلام بر تو ای کشته فرزند کشته، سلام بر تو ای ولی خدا و فرزند ولی خدا، سلام بر تو ای حجّت خدا و فرزند حجّت خدا بر خلقش،

  • أَشْهَدُ أَنَّكَ قَدْ أَقَمْتَ الصَّلاةَ، وَآتَيْتَ الزَّكاةَ، وَأَمَرْتَ بِالْمَعْرُوفِ، وَنَهَيْتَ عَنِ الْمُنْكَرِ، وَرُزِئْتَ بِوالِدَيْكَ، وَجاهَدْتَ عَدُوَّكَ،

ترجمه: گواهی می‌دهم که تو نماز بپا داشتی و زکات پرداختی و به معروف امر کردی و از منکر نهی نمودی و مصیبت‌زده پدر و مادر شدی و با دشمنت جهاد کردی

  • وَأَشْهَدُ أَنَّكَ تَسْمَعُ الْكَلامَ، وَتَرُدُّ الْجَوابَ، وَأَنَّكَ حَبِيبُ اللّهِ وَخَلِيلُهُ وَنَجِيبُهُ وَ صَفِيُّهُ وَابْنُ صَفِيِّهِ

ترجمه: و گواهی می‌دهم که تو سخن را می‌شنوی و پاسخ می‌دهی و تو حبیب و دوست و بنده نجیب و برگزیده و فرزند برگزیده خدایی

  • يَا مَوْلايَ وَابْنَ مَوْلايَ زُرْتُكَ مُشْتاقاً فَكُنْ لِي شَفِيعاً إِلَى اللّهِ يَا سَيِّدِي، وَأَسْتَشْفِعُ إِلَى اللّهِ بِجَدِّكَ سَيِّدِ النَّبِيِّينَ، وَبِأَبِيكَ سَيِّدِ الْوَصِيِّينَ، وَبِأُمِّكَ فاطِمَةَ سَيِّدَةِ نِساءِ الْعالَمِينَ،

ترجمه: ای مولای من و فرزند مولای من مشتاقانه تو را زیارت نمودم؛ ای آقای من به درگاه خدا شفیع من باش، ای آقای من به درگاه خدا درخواست شفاعت می‌کنم به وسیله‌ی جدّت سرور پیامبران و پدرت سرور جانشینان و مادرت فاطمه سرور بانوان جهانیان،

  • أَلا لَعَنَ اللّهُ قاتِلِيكَ، وَلَعَنَ اللّهُ ظالِمِيكَ، وَلَعَنَ اللّهُ سَالِبِيكَ وَمُبْغِضِيكَ مِنَ الْأَوَّلِينَ وَالْآخِرِينَ، وَصَلَّى اللّهُ عَلَى سَيِّدِنا مُحَمَّدٍ وَآلِهِ الطَّيِّبِينَ الطَّاهِرِينَ.

ترجمه: خدا لعنت کند قاتل و ستمگر و غارت‌گر و دشمنت را از گذشتگان و آیندگان و درود خدا بر آقای ما محمّد و خاندان پاک و پاکیزه‌اش.

سپس قبر مطهّر را ببوس و رو به جانب علی بن الحسین (ع) کن و در زیارت آن جناب بگو:

  • السَّلامُ عَلَيْكَ يَا مَوْلايَ وَابْنَ مَوْلايَ، لَعَنَ اللّهُ قاتِلِيكَ، وَلَعَنَ اللّهُ ظالِمِيكَ، إِنِّي أَتَقَرَّبُ إِلَى اللّهِ بِزِيارَتِكُمْ وَبِمَحَبَّتِكُمْ، وَأَبْرَأُ إِلَى اللّهِ مِنْ أَعْدَائِكُمْ، وَالسَّلامُ عَلَيْكَ يَا مَوْلايَ وَرَحْمَةُ اللّهِ وَبَرَكاتُهُ

ترجمه: سلام بر تو ای مولای من و فرزند مولای من، خدا لعنت کند کشنده‌ی تو و ستم‌کننده بر تو را، من به زیارت شما و محبتتان به خدا تقرب می‌جویم و از دشمنانتان اعلام بیزاری می‌کنم، سلام و رحمت و برکات خدا بر تو ای مولایم.

بعد برو تا نزد قبور شهدا (رضوان الله علیهم) قرار گیری، آنجا بایست و بگو:

  • السَّلامُ عَلَى الْأَرْواحِ الْمُنِيخَةِ بِقَبْرِ أَبِي عَبْدِ اللّهِ الْحُسَيْنِ عَلَيْهِ السَّلامُ، السَّلامُ عَلَيْكُمْ يَا طَاهِرِينَ مِنَ الدَّنَسِ، السَّلامُ عَلَيْكُمْ يَا مَهْدِيُّونَ، السَّلامُ عَلَيْكُمْ يَا أَبْرارَ اللّهِ،

ترجمه: سلام بر ارواح خفته در کنار قبر ابی‌عبدالله الحسین (درود بر او)، سلام بر شما ای پاکان از آلودگی، سلام بر شما ای هدایت‌شدگان، سلام بر شما ای نیکان خدا،

  • السَّلامُ عَلَيْكُمْ وَعَلَى الْمَلائِكَةِ الْحَافِّينَ بِقُبُورِكُمْ أَجْمَعِينَ، جَمَعَنَا اللّهُ وَ إِيَّاكُمْ فِي مُسْتَقَرِّ رَحْمَتِهِ وَتَحْتَ عَرْشِهِ إِنَّهُ أَرْحَمُ الرَّاحِمِينَ، وَالسَّلامُ عَلَيْكُمْ وَرَحْمَةُ اللّهِ وَبَرَكَاتُهُ.

ترجمه: سلام بر شما و بر همه فرشتگان پیرامون قبرهایتان، خدا ما و شما را در جایگاه رحمتش و زیر عرشش گردآورد که او مهربان‌ترین مهربانان است و سلام و رحمت و برکات خدا بر شما باد.

منابع و ارجاعات

  • مفاتیح الجنان شیخ عباس قمی
 

نظرات کاربران

1 دیدگاه در “زیارت اربعین | متن کامل به همراه ترجمه و صوت

  1. مجتبی گفت:

    ان شاالله زیارت اربعین قسمت هممون بشه امسال هم

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

هشت − 4 =